Το 3.800 π.Χ.!

Πηγή: ethnos.gr
Ενα ζευγάρι αγκαλιασμένο για περίπου 6.000 χρόνια, ένας πολύχρυσος τάφος πολεμιστή, ένα πηγάδι-μαντείο και μαζί άλλα θαυμαστά αντικείμενα ήταν τα πλέον εντυπωσιακά ευρήματα από ανασκαφές που εντοπίστηκαν ή ανακοινώθηκαν κατά το 2015.

Η χρονιά ξεκίνησε τον Φεβρουάριο, με την ανακοίνωση μιας σπάνιας διπλής ταφής ηλικίας περίπου 6.000 ετών στον περιβάλλοντα χώρο του σπηλαίου Αλεπότρυπα, στον Διρό. Παρότι η ανακάλυψη του Γ. Παπαθανασόπουλου και των συνεργατών του είχε γίνει πριν από την είσοδο του 2015, η αδιατάρακτη αυτή ταφή του ζευγαριού της νεολιθικής εποχής (3.800 π.Χ.) αποτέλεσε καλό οιωνό για τη χρονιά. Ας δούμε μερικές από τις σημαντικότερες στιγμές.

1. Περισσότερες πινακίδες με Γραμμική Β γραφή εντοπίστηκαν το καλοκαίρι στην έρευνα του σημαντικότατου νέου μυκηναϊκού ανακτόρου στον Αγιο Βασίλειο στο Ξηροκάμπι Λακωνίας, όπου ανασκάπτει η επίτιμη έφορος αρχαιοτήτων Αδαμαντία Βασιλογάμβρου. Οι πήλινες πινακίδες, που αποτελούσαν μέρος του γραφειοκρατικού συστήματος καταγραφής του ανακτόρου, ψήθηκαν πιθανόν από πυρκαγιά κατά τον 14ο αι. π.Χ. Σύμφωνα με την ανασκαφέα, το μέγαρο είναι παλαιότερο και από της Πύλου, κατά τουλάχιστον έναν αιώνα. Πρόκειται για το μοναδικό ανάκτορο που έχει εντοπισθεί στη Λακωνία με τις πλούσιες μυθολογικές παραδόσεις και για μία «από τις πιο σπουδαίες συστηματικές ανασκαφές στον τομέα της ελληνικής πρωτοϊστορίας» σύμφωνα με το υπουργείο.

2. Είκοσι πανομοιότυπες επιγραφές στο εσωτερικό πηγαδιού που εντόπισε η αρχαιολογική σκαπάνη στον Κεραμεικό συνιστούν επαναλαμβανόμενη επίκληση προς τον θεό Απόλλωνα, τον οποίο καλεί να αποκαλύψει στους πιστούς αληθείς προβλέψεις για τα μελλούμενα, στο πλαίσιο κάποιου τελετουργικού, προφανώς υδρομαντείας συνδεδεμένης με το φρέαρ στο ιερό: «Ελα σε μένα Παιάνα (Απόλλωνα), φέρνοντας τον αληθινό χρησμό». («ΕΛΘΕ ΜΟΙ Ω ΠΑΙΑΝ ΦΕΡΩΝ ΤΟ ΜΑΝΤΕΙΟΝ ΑΛΗΘΕC»). Εκεί ανασκάπτει το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο υπό τη διεύθυνση της Γιούτα Στρότσεκ σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Αθηνών.

3. Tα ναυαγισμένα πλοία στα Αντικύθηρα ήταν δύο και όχι ένα. Αυτή ήταν η εντυπωσιακότερη φετινή ανακάλυψη από τη δεύτερη ανασκαφική περίοδο που ολοκληρώθηκε τον Σεπτέμβριο. Μολύβδινα τμήματα άγκυρας, κεραμικά αγγεία μεταφοράς υγρών, ένα τμήμα μουσικού οργάνου και ένα τμήμα παιχνιδιού, μεταλλικά και ξύλινα τμήματα του αρχαίου πλοίου, εντοπίσθηκαν φέτος. Τον ίδιο μήνα εγκαινιάστηκε στη Βασιλεία της Ελβετίας μεγάλη περιοδική έκθεση για τα Αντικύθηρα, από τις πλέον επιτυχημένες του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου.

4. Πολύχρυσος, με πλούσια κοσμήματα, όπλα και αντικείμενα, ήταν ο ασύλητος τάφος που βρέθηκε στην Πύλο από ανασκαφείς της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών. Ανήκε σε πολεμιστή, χρονολογείται περίπου το 1500 π. Χ. (Υστεροελλαδική ΙΙ περίοδος) και αποτελεί την πιο εντυπωσιακή περίπτωση επίδειξης προϊστορικού πλούτου σε ταφικά μνημεία της Ηπειρωτικής Ελλάδας που έχει έρθει στο φως τα τελευταία εξήντα πέντε χρόνια. Φαίνεται ότι ανήκε σε επιφανή άνδρα της εποχής. Ο λακκοειδής τάφος, ο ονομαζόμενος «τάφος του πολεμιστή γρύπα» από ανάγλυφο πλακίδιο με γρύπα, εντοπίστηκε από τους Jack L. Davis και Sharon R. Stocker του Πανεπιστημίου του Σινσινάτι πλησίον του μυκηναϊκού ανακτόρου του Νέστορος. Πολλά από τα αντικείμενα είναι έργα μινωικής τεχνοτροπίας και έτσι αποδεικνύεται ότι η Πύλος είχε έντονα επηρεαστεί από τη μινωική τέχνη γύρω στο 1.500 π.Χ.

5. Τα ίχνη ενός μινωικού ανακτορικού συγκροτήματος του οποίου την ύπαρξη αγνοούσαμε μέχρι σήμερα, εμβαδού περί τα 900 τετραγωνικά μέτρα, ανακαλύπτει η αρχαιολογική σκαπάνη στη θέση Μπούφος, στο Σίσι Κρήτης. Πρόκειται για ανασκαφή της Βελγικής Αρχαιολογικής Σχολής με ομάδα από το Καθολικό Πανεπιστήμιο της Λουβέν Λα Νεβ υπό τη διεύθυνση του Καθηγητή J. Driessen.

6. Η ανασκαφή του Προ – και Παλαιοανακτορικού νεκροταφείου στον Πετρά Σητείας, συνεχίσθηκε από την επίτιμη διευθύντρια Μεταξία Τσιποπούλου. Ερευνήθηκαν εν μέρει δύο νέα Παλαιοανακτορικά (Μεσομινωικά ΙΙ 1900-1800 π.Χ.) ταφικά κτίρια, με 5-7 δωμάτια το καθένα, στα βόρεια του νεκροταφείου, και τμήμα ενός Πρωτομινωικού ΙΙ (2400-2200 π.Χ.) ταφικού κτιρίου στα νότια του νεκροταφείου. Επίσης, συνεχίζεται μεθοδικά η αποκάλυψη του οικισμού.

7. Το αρχαίο Θέατρο Σικυώνας «είναι το εμβληματικότερο μνημείο και μπορεί να συγκριθεί με αυτό της Επιδαύρου σε αρχιτεκτονικό σχέδιο, διαστάσεις, χωρητικότητα, ακουστική, κατασκευή» όπως τονίζει ο ανασκαφέας, έφορος αρχαιοτήτων Κωνσταντίνος Κίσσας. Η κατασκευή του Θεάτρου τοποθετείται περί το 300 π.Χ. Η Εφορεία Αρχαιοτήτων πραγματοποίησε διερευνητικές ανασκαφικές τομές στοχευμένες σε καίριες θέσεις σε όλη την έκταση του μνημείου. Εκπονούνται τοπογραφική και αρχιτεκτονική αποτύπωση του θεάτρου και διενεργούνται εργασίες συντήρησης. Η Εφορεία Κορίνθου είχε και άλλες «καρποφόρες» έρευνες, στην αρχαία Φενεό κ.α.

8. Είκοσι δύο ναυάγια βρήκαν οι αρχαιολόγοι κοντά στο νησί Φούρνοι της Ικαρίας. Μέσα σε 13 μέρες ερευνών, Ελληνες και Αμερικανοί αρχαιολόγοι εντόπισαν 22 σκαριά. Επικεφαλής ήταν ο Πίτερ Κάμπελ από το Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον και ο Γιώργος Κουτσουφλάκης, από την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων. Πρόκειται για ναυάγια της αρχαϊκής περιόδου, της κλασικής, της ελληνιστικής, της ύστερης ρωμαϊκής και της ύστερης μεσαιωνικής περιόδου (από το 700 π.Χ. έως τον 16ο αιώνα).

9. Ενας υπέροχος μαρμάρινος Σιληνός σε φυσικό μέγεθος, που χρονολογείται στην ελληνιστική εποχή (3ος π.Χ. αι.), ήρθε στο φως στην Αρχαία Αγορά της Πέλλας από την ανασκαφική ομάδα του καθηγητή του ΑΠΘ, Ιωάννη Ακαμάτη, στα τέλη Ιουλίου. Το άγαλμα απεικονίζει όρθια ανδρική γενειοφόρο μορφή, που φορά δορά (δέρμα ζώου) και φέρει ενδρομίδες (αρχαία υποδήματα σαν μπότες), ενώ διατηρούνται σποραδικά υπολείμματα χρωμάτων. Πρόκειται για εύρημα μοναδικό για τη συγκεκριμένη θέση, στη βόρεια στοά της Αγοράς, σε χώρο όπου, όπως όλα δείχνουν, είχε λατρευτικό χαρακτήρα. Με βάση τα χαρακτηριστικά του προσώπου του, οι αρχαιολόγοι εκτιμούν ότι η μορφή ανήκει στον κόσμο του Διόνυσου και πρόκειται πιθανόν για Σιληνό.

10. Ενας μοναδικός τετραθάλαμος μακεδονικός τάφος των πρώιμων ελληνιστικών χρόνων ήρθε στο φως το περασμένο καλοκαίρι στις παρυφές του οικισμού της Πέλλας, στο ανατολικό νεκροταφείο του αρχαιολογικού χώρου. Η μοναδικότητά του έγκειται στο ότι, εκτός από τον προθάλαμο και τον κυρίως θάλαμο, διαθέτει δύο ακόμη πλευρικούς θαλάμους που ανοίγονται βόρεια και νότια του προθάλαμου, μήκους 2 μέτρων ο καθένας. Στο εσωτερικό του νότιου πλευρικού θαλάμου υπάρχει λίθινο βάθρο, πάνω στο οποίο είχε τοποθετηθεί η κλίνη του νεκρού ή της νεκρής, ενώ εκτιμάται ότι νεκρική κλίνη υπήρχε και στον άλλο θάλαμο, αλλά αφαιρέθηκε κατά τη σύλησή του.

11. Μια εντυπωσιακή οικία των κλασικών χρόνων (5ος-4ος αι. π.Χ.) με πλήθος κινητά ευρήματα, ανάμεσά τους, πολυάριθμα χάλκινα και αργυρά νομίσματα, πήλινα ακροκέραμα, υφαντικά βάρη και ειδώλια, κοσμήματα αλλά και σημαντική ποσότητα κεραμικής και αμφορέων, αποκαλύφθηκε φέτος το καλοκαίρι στη χερσόνησο της Μολυβωτής στη Ροδόπη – που πολλοί την ταυτίζουν με την αρχαία Στρύμη. Στην ίδια ανασκαφή αποκαλύφθηκε πλήθος κινητών ευρημάτων σε ένα από τα δύο πηγάδια που εντοπίστηκαν και καθαρίστηκαν στον εξωτερικό χώρο της οικίας.

12. Ενα αψιδωτό κτίριο, μεγάλων διαστάσεων, που χρονολογείται στη 2η χιλιετία π.Χ., με δύο τεράστια πιθάρια κοντά στην αψίδα του, πρωτοφανές εύρημα για την περιοχή του μακεδονικού Ολύμπου, αποκαλύφθηκε στη θέση Ρέμα Ξυδιάς στον Πλαταμώνα Πιερίας στα τέλη του 2014 και η ανασκαφή ολοκληρώθηκε το 2015. Στην ίδια αρχαιολογική θέση αποκαλύφθηκε νεκροταφείο με 22 κιβωτιόσχημους τάφους Υστερης Εποχής του Χαλκού, πλούσια κτερισμένους με μυκηναϊκού τύπου και ρυθμού αντικείμενα.