Συνάντηση της ΕΣΕΕ με την υπουργό Εργασίας – Τι κατατέθηκε – Πίνακες

|>Πραγματοποιήθηκε σήμερα Παρασκευή 28/9, η προγραμματισμένη συνάντηση της ΕΣΕΕ με την υπουργό Εργασίας Έφη Αχτσιόγλου και τον υφυπουργό Εργασίας Τάσο Πετρόπουλο. Η ΕΣΕΕ, εκπροσωπούμενη από τον πρόεδρο Βασίλη Κορκίδη,  ανταποκρίθηκε για ακόμη μία φορά στην πρόσκληση του υπουργείου, προκειμένου να συμβάλει με τις πάντοτε υλοποιήσιμες προτάσεις της και ισχυρή τεκμηρίωση στον σχεδιασμό για τα εργασιακά, τα ασφαλιστικά και εντέλει τα συνταξιοδοτικά θέματα που θα αντιμετωπίσει η χώρα μας στο μέλλον.

Η ΕΣΕΕ προσήλθε και σε αυτόν τον διάλογο στο ίδιο πνεύμα, αλλά ευελπιστώντας να ανοίξει μία εφ’ όλης της ύλης συζήτηση για τα εργασιακά, τα ασφαλιστικά και τα συνταξιοδοτικά θέματα, καταθέτοντας τις θέσεις της σχετικά με:

1.Την αύξηση του κατώτατου μισθού: Οι εξελίξεις στην Ελλάδα και η εμπειρία της Πορτογαλίας. Η ΕΣΕΕ υποστηρίζει την αύξηση του κατώτατου μισθού, ακολουθώντας το πορτογαλικό μοντέλο, σταδιακά και σε διάστημα τριών ετών, ώστε από 1-1-2022 ο κατώτατος μισθός να επανέλθει στα 751 ευρώ. Η αύξηση θα είναι υψηλότερη για τους νέους κάτω των 25 ετών, αφού η Συνομοσπονδία συμφωνεί να καταργηθεί ο λεγόμενος μεικτός υποκατώτατος μισθός των 510,95 ευρώ. Γενικότερα, η εφαρμογή του πορτογαλικού μοντέλου, δηλαδή η σταδιακή αύξηση του κατώτατου μισθού επιμερισμένη σε 4 ετήσιες δόσεις, ώστε να αντισταθμιστούν σε βάθος χρόνου οι απώλειες στο μισθό χωρίς να προκληθούν ισχυρά σοκ στην αγορά, είναι ένα καλό παράδειγμα προς μίμηση.

2α. Τον εξορθολογισμό των ασφαλιστικών εισφορών ελεύθερων επαγγελματιών σύμφωνα με τις νέες συνθήκες, οι οποίες επιβάλλουν την μείωση του σχετικού πολλαπλασιαστή. Ακόμα καλύτερα, η ΕΣΕΕ προτείνει την μεταβολή του τρόπου υπολογισμού των εργοδοτικών ασφαλιστικών εισφορών, έχοντας μάλιστα κατά νου ότι από τον νέο χρόνο αυτές θα υπολογίζονται επί του ποσού που αντιστοιχεί στο 100% του αθροίσματος κερδών και ασφαλιστικών εισφορών προηγούμενου έτους. Περαιτέρω, η αύξηση των εισφορών υπέρ επικουρικής ασφάλισης που επέφερε ο νόμος Κατρούγκαλου (συνολικά 1%) θα πρέπει αντίστοιχα να καταργηθεί από 01-01-2019 και το ποσό που εξοικονομείται να κατευθυνθεί στις καθαρές αποδοχές των εργαζομένων.

2β. Το συνταξιοδοτικό, ασφαλιστικό και δημογραφικό στην Ελλάδα. Στην πρώτη περίπτωση (2^α) και προκειμένου να εξασφαλιστεί ρευστότητα στις επιχειρήσεις, είναι αναγκαίο οι ασφαλιστικές εισφορές να μειωθούν με τις μικρότερες δυνατές απώλειες για το ασφαλιστικό και το συνταξιοδοτικό σύστημα της χώρας και στην δεύτερη (2β), πρέπει ακόμη και οι βραχυπρόθεσμοι σχεδιασμοί να λάβουν υπόψη το γεγονός της δημογραφικής γήρανσης του πληθυσμού, αλλά πάντα με σεβασμό στη διαδοχή των γενεών.

3.Προβολές -παραδείγματα συγκρίσεις συντάξιμων αποδοχών ΤΑΕ-ΟΑΕΕ- ΕΦΚΑ. Μέσω των παρατιθέμενων συγκριτικών παραδειγμάτων επιχειρείται να εξακριβωθεί η ανταποδοτικότητα των καταβληθεισών ασφαλιστικών εισφορών καθ’ όλη την διάρκεια του εργασιακού βίου σε σχέση με τις συνταξιοδοτικές αποδοχές των ασφαλισμένων.

Η ΕΣΕΕ κλείνει τις θέσεις που καταθέτει σήμερα με την ελπίδα ότι θα αποτελέσουν την αφορμή για την έναρξη ενός πολυμερούς διαλόγου εφ’ όλης της ύλης για τον σχεδιασμό και την από κοινού αντιμετώπιση του συνόλου των προκλήσεων που μας επιφυλάσσουν για το μέλλον τα συγκεκριμένα θέματα.

Ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ Βασίλης Κορκίδης δήλωσε σχετικά:

«Ενημέρωσα την κα Υπουργό για την ομόφωνη απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΣΕΕ, την οποία μάλιστα επικαιροποίησε πρόσφατα, να στηρίξει την πάγια θέση των μικρομεσαίων του ελληνικού εμπορίου για σταδιακή επαναφορά του κατώτατου μισθού στο τέλος της μεταμνημονιακής περιόδου. Οι προτάσεις της ΕΣΕΕ για επαναφορά του κατώτατου μισθού στην Ελλάδα στα προ κρίσης και μνημονίων επίπεδα των 751 ευρώ βασίζονται στο παράδειγμα της Πορτογαλίας. Η μετάβαση από τα 586 ευρώ στα 751 ευρώ σημαίνει μία αύξηση της τάξης του 28% που πρέπει να κατανεμηθεί με σωστό τρόπο και σε εύλογο χρονικό διάστημα, ώστε να μην δημιουργήσει κατάσταση σοκ στην αγορά εργασίας. Καταθέσαμε υπομνήματα αναφορικά με τον εξορθολογισμό των ασφαλιστικών μας εισφορών, τις θέσεις μας για το συνταξιοδοτικό και δημογραφικό πρόβλημα καθώς και χρήσιμα παραδείγματα με προβολές συντάξιμων αποδοχών, ακολουθώντας τη διαδρομή από το ΤΑΕ στον ΟΑΕΕ και σήμερα στον ΕΦΚΑ, με ενδιαφέροντα συμπεράσματα».

Κατώτατος Μισθός

Οι εξελίξεις στην Ελλάδα και η εμπειρία της Πορτογαλίας

Σε 20 χώρες της Ε.Ε. ο κατώτατος μισθός καθορίζεται από την κυβέρνηση έπειτα από διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους (ενδεικτικά αναφέρονται οι Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Βουλγαρία, Ιρλανδία, Λιθουανία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Πολωνία, Πορτογαλία, Ισπανία και Τσεχία). Ο καθορισμός του κατώτατου αποκλειστικά μέσω συλλογικών διαπραγματεύσεων καθορίζεται στο Βέλγιο, την Εσθονία, τη Ρουμανία, τη Σλοβακία, τη Σλοβενία και την Ουγγαρία. Τη συγκεκριμένη διαδικασία ακολουθούσε και η χώρα μας πριν την ψήφιση του νόμου Ν. 4093/2012. Ως εκ τούτου, στην Ελλάδα ο κατώτατος μισθός για τους εργαζομένους άνω των 25 ετών ανέρχεται σε 586,08 ευρώ μεικτά, ή σε 683,76 ευρώ με αναγωγή των 14 μισθών σε 12μηνη βάση ενώ για εκείνους κάτω των 25 σε 510,95 ευρώ επίσης μεικτά, ή σε 596,11 ευρώ μετά την αναγωγή.

Το ύψος του κατωτάτου μισθού σύμφωνα με τους θεσμούς βρίσκεται σε ακολουθία με τις πραγματικές δυνατότητες της ελληνικής οικονομίας αλλά ταυτόχρονα θα πρέπει όλοι να λάβουμε υπόψη μας και μία σειρά από παραμέτρους που αφορούν στη διαμόρφωση της ζήτησης, στα αξιοπρεπή επίπεδα διαβίωσης αλλά και στις στοχεύσεις για την καταπολέμηση της ανεργίας και στην αύξηση της πλήρους απασχόλησης.

Σύμφωνα με τα τελευταία ετήσια διαθέσιμα στοιχεία του συστήματος «Εργάνη» για το 2017, περίπου 614.000 εργαζόμενοι (το 33,7% του συνόλου των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα  πλήρους αλλά και μερικής/ εκ περιτροπής απασχόλησης) αμείβονται  με μεικτό μισθό έως 600 ευρώ. Οι 413.285 εξ αυτών (το 22,65% του συνόλου των εργαζομένων), μάλιστα, έχουν συμβάσεις μερικής ή εκ περιτροπής απασχόλησης, δηλαδή αμείβονται με μεικτό μισθό χαμηλότερο από τον κατώτατο, ενώ περίπου 200.760 (το 11,0% του συνόλου των εργαζομένων) έχουν συμβάσεις πλήρους απασχόλησης και μεικτό μισθό μεταξύ 501-600 ευρώ, δηλαδή κοντά στο ύψος του κατώτατου (586,08 ευρώ μεικτά). Σε αυτούς περιλαμβάνονται και οι νέοι κάτω των 25 ετών, οι οποίοι λαμβάνουν το 87,2% του κατώτατου μισθού όσων είναι άνω των 25 ετών.

Ως εκ τούτου, θεωρούμε ότι η πρωτοβουλία του Υπουργείου Εργασίας, για αύξηση του κατώτατου μισθού κατά την περίοδο 2019-2022 κινείται προς της σωστή κατεύθυνση. Ειδικότερα, στην Ελλάδα ο κατώτατος μισθός βρίσκεται στο 48% του εθνικού ενδιάμεσου μισθού και για να φτάσει στο 60% θα πρέπει να αυξηθεί σταδιακά κατά 25%. Η υπό συζήτηση αύξηση, σύμφωνα με την ΕΣΕΕ, θα πρέπει να γίνει σταδιακά και σε διάστημα τριών ετών, ώστε από 1/1/2022 ο κατώτατος μισθός να επανέλθει στα 751 ευρώ. Η αύξηση θα είναι υψηλότερη για τους νέους κάτω των 25 ετών αφού αναμένεται να καταργηθεί ο λεγόμενος μεικτός υποκατώτατος μισθός των 510,95 ευρώ, κάτι το οποίο μας βρίσκει σύμφωνους. Η εφαρμογή του πορτογαλικού μοντέλου δηλαδή σε σταδιακή αύξηση του κατώτατου μισθού επιμερισμένη σε 4 ετήσιες δόσεις, ώστε να αντισταθμιστούν σε βάθος χρόνου οι απώλειες στο μισθό, χωρίς ωστόσο να προκληθούν ισχυρά σοκ στην αγορά, είναι ένα καλό παράδειγμα προς μίμηση.

Ειδικότερα, ο κατώτατος μισθός στην Πορτογαλία αναθεωρείται σε ετήσια βάση λαμβάνοντας υπόψη το κόστος διαβίωσης, την εθνική παραγωγικότητα και την κυβερνητική πολιτική απέναντι σε μισθούς και εισοδήματα. Αφορά ενήλικες εργαζομένους (18+) πλήρους απασχόλησης, ενώ οι εργοδότες μπορούν να πληρώνουν τις συμβάσεις μαθητείας 20% λιγότερο.  Σύμφωνα με σχετική μελέτη της κυβέρνησης της Πορτογαλίας το 2016, το 21% των Πορτογάλων εργαζομένων (περίπου 648.000 άτομα) πληρώνονταν με τον κατώτατο μισθό.

Πιο αναλυτικά και σύμφωνα με το πορτογαλικό μοντέλο ο καθορισμός του κατώτατου μισθού, έχει αναπροσαρμοστεί κατόπιν τεσσάρων αυξήσεων με αποτέλεσμα από α) 485 ευρώ να ανέλθει στα 505 ευρώ στα τέλη 2014 (1^η αύξηση), εν συνεχεία β) στα 530 ευρώ το 2016 (2^η αύξηση), γ) σε 557 ευρώ το 2017 (3^η αύξηση) και να φθάσει δ) τα 580 ευρώ το 2018 (4^η αύξηση), με στόχο να αγγίξει ε) τα 600 ευρώ το 2019. Παράλληλα, η ανεργία στη χώρα κινείται πτωτικά, από 17,0%  το 2013, διαδοχικά σε 14,5% το 2014, 12,9% το 2015, 11,5% το 2016 και 9,2% το 2017. Παρά δηλαδή τη σταδιακή άνοδο του κατώτατου μισθού, η ανεργία διατηρεί την καθοδική της πορεία.

Πίνακας 1: Κατώτατος μισθός σε επιλεγμένες χώρες, 2018 σε ευρώ (με αναγωγή των 14 μισθών σε 12μηνιαία βάση)

Πηγή: Trading Economics

(*) Στη Γερμανία ο κατώτατος μισθός ορίζεται σε επίπεδο ωρομισθίου (8,84 ευρώ). Ο Πίνακας περιλαμβάνει εκτίμηση υπό την προϋπόθεση 8ωρης εργασίας και 22 εργάσιμων ημερών το μήνα.

Δεν υφίσταται ένας ενιαίος μισθός σε Κύπρο και Ιταλία (καθορίζονται σε κλαδικό επίπεδο).

Α. Προτάσεις ΕΣΕΕ για τον εξορθολογισμό των ασφαλιστικών εισφορών ελευθέρων επαγγελματιών

Οι πρόσφατες εξαγγελίες στο πλαίσιο της 83^ης ΔΕΘ, αναφορικά με τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών μη μισθωτών/ελευθέρων επαγγελματιών από 1/1/2019, κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση ελάφρυνσης των βαρών επιτηδευματιών και επιχειρήσεων. Η ΕΣΕΕ, μέσω υπομνήματος θέσεων επί ασφαλιστικών ζητημάτων που έχει αποστείλει σε όλους τους πολιτικούς και επιχειρηματικούς φορείς της χώρας, υποδεικνύει εκείνες τις πρωτοβουλίες που πρέπει να αναληφθούν, προκειμένου η επικείμενη συρρίκνωση των ασφαλιστικών εισφορών να συνεισφέρει ουσιαστικά στην ανακούφιση των μη μισθωτών. Ακολουθεί η συνοπτική αποτύπωση των κυριότερων θέσεων της ΕΣΕΕ:

• Η αλλαγή της βάσης υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών, πλέον επί των ακαθάριστων εσόδων – χωρίς δηλαδή την αφαίρεση των ασφαλιστικών εισφορών που έχουν ήδη καταβληθεί επί του καθαρού φορολογητέου εισοδήματος – , επιφέρει πρόσθετα βάρη σε επαγγελματίες και επιχειρήσεις. Η ΕΣΕΕ εκφράζει την αντίθεσή της με τον υπολογισμό ασφαλιστικών εισφορών επί πλασματικών κερδών, καθώς οι καταβληθείσες εισφορές δεν αποτελούν πρόσθετο εισόδημα, ώστε να προσαυξάνουν το αρχικό, αλλά εκπληρωμένη υποχρέωση που αφαιρεί ρευστότητα από τους υπόχρεους. Συνεπώς, οι εισφορές που έχουν πληρώσει οι μη μισθωτοί/ασφαλισμένοι στον πρώην ΟΑΕΕ θα πρέπει να εκπίπτουν από τα καθαρά τους κέρδη, προκειμένου να αποτυπώνεται η πραγματική εισφοροδοτική τους ικανότητα.
• Όπως έχει ήδη αναγγελθεί το ισχύον φετινό μεταβατικό καθεστώς της παροχής έκπτωσης 15%, επί του αθροίσματος των φορολογητέων κερδών και των ασφαλιστικών εισφορών, καταργείται από 1/1/2019. Η ΕΣΕΕ έχει προτείνει ως αντιστάθμισμα στα προαναφερθέντα επιπρόσθετα βάρη, την πρόβλεψη υιοθέτησης ενός ανώτατου ορίου (πλαφόν) φορολογικών και ασφαλιστικών επιβαρύνσεων επί των ετήσιων εισοδημάτων των ελ. επαγγελματιών (π.χ. 35% – 40% max), έτσι ώστε να έχει πραγματικό αντίκρισμα η προαναγγελθείσα μείωση των ασφαλιστικών εισφορών. Οι χαμηλότερες από 1/1/2019 ασφαλιστικές εισφορές υπέρ κλάδου υγείας για μη μισθωτούς (από 20,00% στο 13,33%) συνεπάγονται υψηλότερα εναπομείναντα κέρδη, τα οποία βάσει των υφιστάμενων συντελεστών, θα επιφέρουν υψηλότερα φορολογικά βάρη για τους επιτηδευματίες.
• Επανεξέταση του ποσοστού 6,95% υπέρ ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, με την υποχρεωτικότητα της διάταξης να έχει πεδίο εφαρμογής μόνο για συγκεκριμένα εισοδηματικά όρια (π.χ. σε όσους καταβάλουν την κατώτατη ασφαλιστική εισφορά ή εναλλακτικά σε όσους δηλώνουν πολύ χαμηλά ετήσια εισοδήματα π.χ. 8.000 – 12.000 €). Η προοδευτική αύξηση των δηλούμενων εισοδημάτων των υπόχρεων θα πρέπει να συνεπάγεται και ταυτόχρονη κλιμακωτή μείωση της εισφοράς υπέρ του κλάδου υγείας ή την παγιοποίηση ενός σταθερού ποσού εισφοράς για τα υψηλότερα εξ’ αυτών (εισοδήματα).
• Κατάργηση της έκτακτης εισφοράς των 10 € ως βοήθημα ανεργίας (υπέρ ΟΑΕΔ – 5 € υπέρ ανεργίας στον πρ. ΟΑΕΕ) αυτοτελώς και ανεξαρτήτως απασχολούμενων, σε περίπτωση που τα συγκεντρωθέντα ποσά δεν αξιοποιούνται για τους λόγους θέσπισης του μέτρου. Πρέπει να τονιστεί το γεγονός πως το συσσωρευμένο απόθεμα, αρκετών εκ. ευρώ, από την επιβολή της προαναφερθείσας εισφοράς δεν έχει απορροφηθεί, όπως αρχικώς προβλέπονταν. Η καταβολή επιδόματος ανεργίας σε εμπόρους, οι οποίοι έχουν διακόψει την επαγγελματική τους δραστηριότητα – ακόμη και μετά τις τελευταίες ασφαλιστικές αλλαγές – είναι πρακτικά αδύνατη, καθώς η χορήγησή του προσκρούει στα αυστηρά οριζόμενα κριτήρια/προϋποθέσεις.

Β. Αποτύπωση των ελαφρύνσεων στα εισοδήματα των ελ. επαγγελματιών από τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών από 1/1/2019

Διευκρινίσεις Πίνακα

• Στα στοιχεία του παραπάνω πίνακα δεν περιλαμβάνεται η μηνιαία/ετήσια εισφορά των 10 €/120 € υπέρ ΟΑΕΔ.
• Οι υπολογισμοί των ελαφρύνσεων που θα προκύψουν από 1/1/2019 λόγω μείωσης της εισφοράς σύνταξης από το 20,00% στο 13,33%, γίνονται στο συνολικό ποσό της καταβληθείσας ασφαλιστικής εισφοράς (σύνταξης + υγείας).
• Η κατώτατη ετήσια εισφορά των 1.895,4 € (ή 157,9 € σε μηνιαία βάση) καταβάλλεται σήμερα ανεξαρτήτως καταγραφής ζημιών, μηδενικών κερδών ή θετικών αποτελεσμάτων έως 7.032 € των ελ. επαγγελματιών.
• Από 1/1/2019 η βάση υπολογισμού των ασφ. εισφορών μεταβάλλεται εκ νέου. Είτε δηλαδή με τις νέες αλλαγές (εξαγγελίες ΔΕΘ) είτε με το ισχύον καθεστώς, ο συντελεστής υπέρ σύνταξης + υγείας θα επιβάλλεται στο σύνολο του αθροίσματος καθαρών κερδών + ασφ. εισφορών (στο 100%) και όχι στο 85% αυτού που ίσχυε για το 2018 (έκπτωση 15%).

Συμπεράσματα/Επεξήγηση αποτελεσμάτων Πίνακα

• Ισχύον καθεστώς – Τι θα ίσχυε για το 2019 (πριν τις εξαγγελίες στη ΔΕΘ): Μέχρι και για ετήσια εισοδήματα (καθαρά κέρδη + ασφ. εισφορές) 7.032 € ο υπόχρεος θα πλήρωνε την κατώτατη ετήσια προβλεπόμενη εισφορά δηλ. 1.895,4 € (μηνιαία κατώτατη εισφορά 157,9 € * 12). Από το ποσό αυτό και μετά και μέχρι τα 70.330 € η εισφορά θα υπολογίζονταν με αναλογικό τρόπο (καθ. κέρδη + ασφ. εισφορές) *26,95%, ενώ από τα 70.331 και άνω θα επιβάλλονταν η ανώτατη ετήσια εισφορά των 18.953,9 €.
• Νέο από 1/1/2019 καθεστώς (μετά τις εξαγγελίες στη ΔΕΘ): Μέχρι και για ετήσια εισοδήματα (καθαρά κέρδη + ασφ. εισφορές) 9.346 € ο υπόχρεος θα πληρώνει την κατώτατη ετήσια προβλεπόμενη εισφορά δηλ. 1.895,4 € (μηνιαία κατώτατη εισφορά 157,9 € * 12). Από το ποσό αυτό και μετά και μέχρι τα 93.462 € η εισφορά υπολογίζεται με αναλογικό τρόπο (καθ. κέρδη + ασφ. εισφορές) *20,28% (13,33% υπέρ σύνταξης + 6,95% υπέρ υγείας), ενώ από τα 93.463 και άνω επιβάλλεται η ανώτατη ετήσια εισφορά των 18.953,9 €.
• Από τη παραπάνω σύγκριση προκύπτει το συμπέρασμα πως από τις νέες εξαγγελίες περί μείωσης της εισφοράς σύνταξης, ευνοημένοι είναι εκείνοι οι μη μισθωτοί/ελ. επαγγελματίες με ετήσια μεικτά εισοδήματα (καθ. κέρδη + εισφορές) μεταξύ 7.033 – 9.346 €, καθώς ενώ με το καθεστώς που θα ίσχυε το 2019 θα επιβάλλονταν στο εν λόγω εισοδηματικό κλιμάκιο ο αναλογικός συντελεστής 26,95%, με το νέο από 1/1/2019 καθεστώς θα πληρώνουν την κατώτατη ετήσια εισφορά των 1.895,4 € (ή μηνιαία 157,9 €) και όχι το νέο συνολικό συντελεστή 20,28%.
• Με το νέο καθεστώς για μεικτά εισοδήματα (καθ. κέρδη + εισφορές) άνω των 9.346 € και μέχρι τις 71.000 € η πραγματική μεσοσταθμική μείωση των εισφορών για μεσαία και υψηλότερα εισοδήματα κυμαίνεται μεταξύ 22% – 24,3%.
• Επίσης, με βάση τις επικείμενες αλλαγές, για μεικτά κέρδη μεταξύ 70.331 – 93.462 € θα εφαρμόζεται πλέον αναλογικός συντελεστής (20,28%), ενώ πριν θα επιβάλλονταν η ανώτατη ετήσια εισφορά των 18.953,4 €. Για το εύρος δηλ. του συγκεκριμένου κλιμακίου (23.131 €) θα επιβαρύνεται πιο πολύ όποιος κερδίζει περισσότερα.

Προβληματισμοί ΕΣΕΕ

• Βεβαίως, η καταβολή χαμηλότερων ασφαλιστικών εισφορών για το 2019 σύμφωνα με τις πρόσφατες εξαγγελίες, θα έχει αρνητικές επιπτώσεις και στο ύψος των κύριων συντάξεων των ασφαλισμένων. Ειδικότερα, θα επέλθει αναλογική μείωση του ανταποδοτικού μέρους της συνολικής σύνταξης, επηρεάζοντας το συνολικό προς χορήγηση στους δικαιούχους ύψος της.
• Η προβλεπόμενη αύξηση του ισχύοντος κατώτατου μισθού (586,08 € μεικτά) από 1/1/2019, παρά το γεγονός πως βρίσκει σύμφωνη την ΕΣΕΕ, εντούτοις θα αναπροσαρμόσει πως τα πάνω το ύψος της κατώτατης μηνιαίας ασφαλιστικής εισφοράς μη μισθωτών/ελ. επαγγελματιών. Η παραπάνω εξέλιξη, αναλόγως βεβαίως και του τελικού ποσοστού της αύξησης, θα περιορίσει τα οφέλη από την επικείμενη μείωση της ασφαλιστικής εισφοράς υπέρ σύνταξης από το 20,00% στο 13,33%. Ως εκ τούτου, από 1/1/2019 θα πρέπει να αλλάξει ο πολλαπλασιαστής και γενικότερα ο τρόπος υπολογισμού της κατώτατης μηνιαίας ασφαλιστικής εισφοράς.
• Θα πρέπει να υπάρξει σαφής εξειδίκευση των επιπτώσεων των νέων αλλαγών στις εισφορές που θα κληθούν να καταβάλλουν τόσο όσοι αμείβονται με Δελτία Παροχής Υπηρεσιών (“Μπλοκάκια”) όσο και εκείνοι που πληρώνονται μέσω έκδοσης τίτλων κτήσης (Αποδείξεις Δαπάνης). Θα πρέπει το συντομότερο δυνατόν να εκδοθούν οι σχετικές ερμηνευτικές εγκύκλιοι προκειμένου οι ελεύθεροι επαγγελματίες να έχουν τη δυνατότητα καλύτερου προγραμματισμού και εκτίμησης των πραγματικών μεταβολών που θα συντελεστούν στα εισοδήματά τους.

Συνταξιοδοτικό – Ασφαλιστικό – Δημογραφικό σε Ελλάδα

Α. Ετήσια Έκθεση Κομισιόν για το Ασφαλιστικό και τις Συντάξεις το 2017 – Επεξεργασία πρωτογενών στοιχείων  Eurostat (Δημοσίευση: Μάιος 2018)

• Η γήρανση του πληθυσμού, η υπογεννητικότητα, σε συνδυασμό με τα υψηλά επίπεδα ανεργίας, τη χαμηλή παραγωγικότητα της εργασίας και την καθήλωση των μισθών, είναι τα κυριότερα προβλήματα που επισημαίνει η Ε.Ε. για την Ελλάδα. Ως αποτέλεσμα  η χώρα μας αποτελεί την 2^η πιο γερασμένη χώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση (στοιχεία της Eurostat) σύμφωνα με τον δείκτη εξάρτησης ηλικιωμένων, δηλαδή το ποσοστό των ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών επί του συνολικού πληθυσμού. Κι αυτό γιατί για κάθε 3 άτομα σε παραγωγική ηλικία το 2017 αντιστοιχούσε 1 ηλικιωμένος άνω των 65 ετών. Στην πρώτη θέση βρίσκεται η Ιταλία, ενώ το χαμηλότερο ποσοστό ηλικιωμένων παρουσιάζει το Λουξεμβούργο.
• Εντούτοις, o ν. 4387/2016 δεν εξασφαλίζει μακροπρόθεσμα την οικονομική βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού συστήματος, παρά το γεγονός ότι συρρικνώνει τη συνταξιοδοτική δαπάνη, από 17,3% του ΑΕΠ το 2016, σε 12,5% του ΑΕΠ το 2050 και σε μόλις 10,6% του ΑΕΠ το 2070, συγκλίνοντας με τον μέσο όρο της Ε.Ε. που το 2070 θα είναι 11% του ΑΕΠ.
• Τα πραγματικά έτη παραμονής στην ασφάλιση στην Ελλάδα προβλέπεται να αυξηθούν σε 35,1 έτη το 2050 και σε 37,4 έτη το 2070, από 30,6 έτη το 2016. Οι αντίστοιχοι μέσοι όροι της Ε.Ε. είναι 37,5 και 38,1 έτη.
• Η μέση ηλικία συνταξιοδότησης στην Ελλάδα θα αυξηθεί, από 61,9 έτη το 2016, σε 67 έτη το 2050 και σε 68,1 έτη το 2070 σε συνάρτηση με την αντίστοιχη αύξηση του προσδόκιμου ζωής που προβλέπει η Eurostat, από 63,9 έτη για τους άντρες και 63,1 έτη για τις γυναίκες το 2016, σε 65,8 έτη για τους άντρες και 65,5 έτη για τις γυναίκες το 2070.
• Σύμφωνα με τις προβολές, ανησυχία προκαλεί η μείωση του εγχώριου πληθυσμού κατά 3,09 εκατ. άτομα έως το 2070 (από 10,75 εκατ. άτομα το 2016 σε μόλις 7,66 εκατ. άτομα το 2070) και αποτελεί τον βασικότερο επιβαρυντικό παράγοντα που πρέπει να αντιμετωπιστεί, αφού ο δείκτης δημογραφικής εξάρτησης από 33,4 το 2016 υπερδιπλασιάζεται στις 71 μονάδες το 2050 για να μειωθεί σε 63,1 το 2070.  Αυτό σημαίνει πως για κάθε 10 άτομα που θα βρίσκονται στην παραγωγική ηλικία μεταξύ 15 – 64 ετών, το όχι και τόσο μακρινό 2070, θα υπάρχουν σχεδόν 6,3 ηλικιωμένοι άνω των 65 που θα «εξαρτώνται» από αυτούς.
• Το συμπέρασμα που προκύπτει από τα αποτελέσματα της Eurostat είναι πως ο ελληνικός πληθυσμός γερνάει, με κίνδυνο να εκτινάξει εκ νέου τη συνταξιοδοτική δαπάνη εκτός στόχου, παρά τις δραματικές περικοπές των συντάξεων, παλαιών και νέων (ασφαλιστική μεταρρύθμιση).
• Στην Ελλάδα, ο πληθυσμός μειώνεται, ενώ το προσδόκιμο ζωής  για τους άνδρες από 78,8 έτη το 2016 ανεβαίνει σε 79,6 το 2020 και συνεχίζει να αυξάνεται φθάνοντας τα 86,5 έτη το 2070. Για τις γυναίκες από 83,9 έτη το 2016 ανεβαίνει σε 84,5 το 2020 και συνεχίζει να αυξάνεται φθάνοντας τα 90,3 έτη το 2070. Αυτό, έχει ως αποτέλεσμα την άνοδο του πραγματικού ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης. Ο συνολικός πληθυσμός στην Ε.Ε. αναμένεται να αυξηθεί από 511 εκ. το 2016 σε 520 εκατομμύρια το 2070. Ωστόσο, ο πληθυσμός σε ηλικία 15 έως 64 ετών θα μειωθεί σημαντικά από 332,9 εκ. το 2016 σε 292,2 εκατομμύρια το 2070.

Β. Μελέτη Ρομπόλη – Μπέτση (Αύγουστος 2018)

• Μόνο εξαιτίας της αύξησης του προσδόκιμου ζωής, το σύστημα στην Ελλάδα θα επιβαρυνθεί κατά 37,3 δις ευρώ σε παρούσες αξίες. Η συνολική αυτή επιβάρυνση μεταφράζεται σε περίπου 1,3 δις ευρώ ανά έτος για την περίοδο 2017-2057 ή σε μείωση των παροχών σε ασφαλισμένους και συνταξιούχους, κατά το αντίστοιχο αυτό ποσό.
• Η γήρανση του εργατικού δυναμικού και η επίδραση στον ρυθμό μεταβολής του ΑΕΠ προκαλεί με τη σειρά της αρνητικές επιπτώσεις και στο κοινωνικό-ασφαλιστικό σύστημα. Πιο συγκεκριμένα, τα επόμενα χρόνια θα παρατηρηθεί μείωση του συνολικού πληθυσμού της Ελλάδας, αύξηση του εργατικού δυναμικού και παράλληλα μείωση του ρυθμού αύξησης του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας (15-64 ετών).
• Το 2010 η μέση πραγματική ηλικία συνταξιοδότησης στην Ελλάδα ήταν 59 έτη, το 2017 αυξήθηκε σε 63 έτη και αναμένεται μέχρι το 2022 να φτάσει τα 65 έτη ηλικίας, λόγω της εφαρμογής του Ν. 4336/2015. Επιπλέον, τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης θα αυξηθούν περαιτέρω, αφού κάθε 10 έτη θα αναπροσαρμόζονται σύμφωνα με την αύξηση του προσδόκιμου ορίου ζωής (άρθρο 14, Ν. 4387/2016), ενώ το 2060, βάσει των πρόσφατων εκτιμήσεων της Ε.Ε. το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης θα είναι τα 71 έτη.
• Το γεγονός της αύξησης των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης συνεπάγεται την αύξηση του εργατικού δυναμικού (ιδιαίτερα των γυναικών), καθώς και τη γήρανση του εργατικού δυναμικού, αφού η μείωση των νέων εργαζομένων λόγω της μειωμένης γονιμότητας και η αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης οδηγούν την κατανομή του εργατικού δυναμικού στις μεγαλύτερες ηλικίες. Αυτό με τη σειρά του προκαλεί επιπτώσεις στην παραγωγικότητα της εργασίας, αφού ένα πιο γερασμένο εργατικό δυναμικό έχει μικρότερη παραγωγικότητα από ένα νεανικό εργατικό δυναμικό.
• Στη μελέτη, επισημαίνεται πως οι δυσμενείς αυτές δημογραφικές προοπτικές στην Ελλάδα, σε συνδυασμό και με τη διεθνή και ευρωπαϊκή επιστημονική έρευνα, συνηγορούν στη μείωση της παραγωγικότητας της ελληνικής οικονομίας, καθώς και στους χαμηλούς ρυθμούς μεταβολής του ΑΕΠ. Αυτό θα συμβεί εξαιτίας της εξάλειψης της δημογραφικής ώθησης (demographic tailwind) που δίνει στις οικονομίες ο μεγάλος πληθυσμός ατόμων νεαρής ηλικίας που προσεγγίζουν το ανώτερο επίπεδο της παραγωγικότητάς τους.

*^{1 :} Αποτελούσε σύνηθες φαινόμενο μετά τη συμπλήρωση της 35ετίας οι ασφαλισμένοι του πρώην ΤΑΕ να συνεχίζουν τον εργασιακό τους βίο για 2 επιπλέον έτη (35 + 2 έτη). Στο εν λόγω χρονικό διάστημα ο συντελεστής αναπλήρωσης ανέρχονταν στο 5% ανά έτος και αθροιστικά 10% στη διετία  επί του απόλυτου ποσού των συνολικών συντάξιμων αποδοχών της 35ετίας (Επιβεβαίωση).

*² : Γίνεται η υπόθεση πως ο ασφαλισμένος έχει κάνει χρήση της ευεργετικής διάταξης του ΟΑΕΕ για υπαγωγή σε 1 τουλάχιστον χαμηλότερη ασφαλιστική κατηγορία (Επιβεβαίωση).