Τύπος Πειραιώς - Ενημέρωση
Νέοι κανόνες και εγγυήσεις για τις ποινικές διαδικασίες
Σε ισχύ από σήμερα και η οδηγία για ειδικές εγγυήσεις στα παιδιά και για άλλα βασικά δικαιώματα
|> Σήμερα τίθεται σε ισχύ η οδηγία σχετικά με ειδικές εγγυήσεις για τα παιδιά. Είναι η τελευταία από μια δέσμη έξι οδηγιών της ΕΕ που εγγυώνται δικονομικά δικαιώματα για τους πολίτες σ’ ολόκληρη την ΕΕ, συμπληρώνοντας το σύνολο των δικαιωμάτων.
Εκτός από τα νέα αυτά δικαιώματα για τα παιδιά, στις 5 Μαΐου τέθηκε σε ισχύ η οδηγία που εγγυάται την πρόσβαση σε δικαστική αρωγή. Αυτή η δέσμη κανόνων της ΕΕ διασφαλίζει ότι γίνονται σεβαστά τα θεμελιώδη δικαιώματα των πολιτών για δίκαιη και ίση μεταχείριση στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών και ότι εφαρμόζονται με όμοιο τρόπο σε όλα τα κράτη μέλη.
Ο Φρανς Τίμερμανς Α’ αντιπρόεδρος αρμόδιος για το Κράτος Δικαίου και τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, δήλωσε: «Κάθε χρόνο στην Ευρώπη 9 εκατομμύρια άτομα εμπλέκονται σε ποινικές διαδικασίες. Ένα κράτος δικαίου που λειτουργεί σωστά πρέπει να διασφαλίζει ότι όλοι οι Ευρωπαίοι μπορούν να είναι σίγουροι ότι θα τύχουν δίκαιης και ισότιμης μεταχείρισης ενώπιον του νόμου. Πρέπει να συνεχίσουμε να υπερασπιζόμαστε και να προάγουμε το κράτος δικαίου μας ούτως ώστε να καλλιεργήσουμε την ακλόνητη πίστη στα δικαστικά μας συστήματα και στην ικανότητά τους να προστατεύουν όλους τους πολίτες μας και τις κοινωνίες μας.»
Η Βέρα Γιούροβα, επίτροπος Δικαιοσύνης, Καταναλωτών και Ισότητας των Φύλων, πρόσθεσε: «Τα παιδιά αξίζουν ειδική προστασία στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών. Με τους νέους κανόνες διασφαλίζουμε ότι γίνεται σεβαστή η ιδιωτική τους ζωή και ότι κρατούνται χωριστά από τους ενήλικες κρατούμενους. Επιπλέον, όλοι στην ΕΕ μπορούν τώρα να είναι σίγουροι ότι θα έχουν πρόσβαση σε δικαστική αρωγή σε περίπτωση που την χρειαστούν. Η δικαιοσύνη πρέπει να αποδίδεται· πρέπει όμως παράλληλα να διασφαλίζουμε ότι αποδίδεται με πλήρη σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων και αξιών μας.»
Ισχύουν τα ακόλουθα δικαιώματα:
- Ειδικές εγγυήσεις για τα παιδιά. Κάθε χρόνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, περισσότερα από 1 εκατομμύριο παιδιά αντιμετωπίζουν ποινικές διαδικασίες. Τα παιδιά είναι ευάλωτα και χρειάζονται ειδική προστασία σε όλα τα στάδια της διαδικασίας. Με τους νέους κανόνες που ισχύουν από σήμερα, τα παιδιά θα πρέπει να επικουρούνται από δικηγόρο και να διαχωρίζονται από τους ενήλικες σε περίπτωση που φυλακίζονται. Πρέπει να γίνεται σεβαστή η ιδιωτική ζωή των παιδιών και οι ανακρίσεις θα πρέπει να καταγράφονται με οπτικοακουστικά μέσα ή με άλλον κατάλληλο τρόπο.
- Το δικαίωμα σε δικαστική αρωγή.Τα πρόσωπα που είναι ύποπτοι ή κατηγορούμενοι, δικαιούνται δικαστική αρωγή, δηλαδή οικονομική στήριξη, για παράδειγμα, εάν δεν διαθέτουν τους οικονομικούς πόρους για να καλύψουν το κόστος της διαδικασίας.
Οι κανόνες της ΕΕ θεσπίζουν σαφή κριτήρια για τη χορήγηση δικαστικής αρωγής. Οι αποφάσεις σχετικά με τη δικαστική αρωγή πρέπει να λαμβάνονται εγκαίρως και με επιμέλεια και τα πρόσωπα πρέπει να ενημερώνονται εγγράφως σε περίπτωση ολικής ή μερικής απόρριψης της αίτησής τους.
Τα δικαιώματα αυτά συμπληρώνουν τα άλλα δικαιώματα που ισχύουν ήδη στην ΕΕ:
- Το τεκμήριο αθωότητας και το δικαίωμα παράστασης στη δίκη . -Η έννοια του τεκμηρίου αθωότητας υπάρχει σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, αλλά οι κανόνες της ΕΕ διασφαλίζουν ότι το δικαίωμα αυτό εφαρμόζεται με τον ίδιο τρόπο σε ολόκληρη την ΕΕ. Οι κανόνες αποσαφηνίζουν ότι η εισαγγελική αρχή φέρει το βάρος της απόδειξης της ενοχής ενός προσώπου και όχι ο κατηγορούμενος το βάρος της απόδειξης της αθωότητάς του.
- Το δικαίωμα παρουσίας δικηγόρου -Ένα πρόσωπο, αν θεωρείται ύποπτο ή είναι κατηγορούμενο, οπουδήποτε και αν βρίσκεται εντός της ΕΕ, έχει το δικαίωμα να λάβει συμβουλές από δικηγόρο. Δικαίωμα πρόσβασης σε δικηγόρο ισχύει και στις διαδικασίες εκτέλεσης ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης, τόσο στο κράτος μέλος που εκτελεί το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης όσο και στο κράτος μέλος στο οποίο έχει εκδοθεί το ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης.
- Το δικαίωμα ενημέρωσης -Τα πρόσωπα πρέπει να ενημερώνονται εγκαίρως σχετικά με την αξιόποινη πράξη για την οποία θεωρούνται ύποπτα ή κατηγορούνται. Πρέπει επίσης να ενημερώνονται αμέσως για τα δικαιώματά τους στο πλαίσιο ποινικής διαδικασίας, είτε προφορικώς είτε γραπτώς. Πρέπει να έχουν πρόσβαση στο υλικό της δικογραφίας.
- Το δικαίωμα σε διερμηνεία και μετάφραση. Πρέπει να παρέχεται δωρεάν διερμηνεία κατά τη διεξαγωγή όλων των ανακρίσεων, συμπεριλαμβανομένων των αστυνομικών ανακρίσεων, όλων των ακροαματικών διαδικασιών ενώπιον δικαστηρίου και των τυχόν αναγκαίων ενδιάμεσων ακροάσεων, καθώς και κατά τη διεξαγωγή των βασικών συναντήσεών σας με τον δικηγόρο σας.
Τα επόμενα στάδια
Τα κράτη μέλη που δεν έχουν ακόμη εφαρμόσει τους κανόνες πρέπει να το πράξουν το συντομότερο δυνατόν. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συνεχίσει να συνεργάζεται στενά με τα κράτη μέλη για να τα βοηθήσει να διασφαλίσουν ότι οι κανόνες εφαρμόζονται σωστά προς όφελος των πολιτών. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με τη διοργάνωση εργαστηρίων και συναντήσεων εμπειρογνωμόνων.
Ιστορικό
Τα άρθρα 47-49 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ προασπίζουν τα ακόλουθα δικαιώματα:
- το δικαίωμα πραγματικής προσφυγής και αμερόληπτου δικαστηρίου·
- το τεκμήριο αθωότητας και το δικαίωμα υπεράσπισης
- τις αρχές της νομιμότητας και της αναλογικότητας αξιοποίνων πράξεων και ποινών
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε τις τελευταίες τρεις από τις εν λόγω οδηγίες σχετικά με τα δικονομικά δικαιώματα για τους υπόπτους και τους κατηγορούμενους τον Νοέμβριο του 2013.
Οι δύο οδηγίες σχετικά με το δικαίωμα σε διερμηνεία και μετάφραση και σχετικά με το δικαίωμα ενημέρωσης εφαρμόζονται σε όλα τα κράτη μέλη, με εξαίρεση τη Δανία. Οι άλλες τέσσερις οδηγίες (πρόσβαση σε δικηγόρο, τεκμήριο αθωότητας, δικαίωμα δικαστικής αρωγής και εγγυήσεις για τα παιδιά) ισχύουν για όλα τα κράτη, εκτός της Ιρλανδίας, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Δανίας.