Νέος εξοπλισμός και διαδικασίες που θεσπίστηκαν από την ΕΕ στο σχέδιο “Tsunami Last Mile”

|> Την Τρίτη το πρωί, το Κοινό Κέντρο Ερευνών της Επιτροπής, οι υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης και η τοπική κοινότητα της Κω θα διεξαγάγουν άσκηση αντιμετώπισης έκτακτης ανάγκης λόγω τσουνάμι.

Στην άσκηση θα δοκιμαστεί ο νέος εξοπλισμός και οι νέες διαδικασίες που θεσπίστηκαν στο πλαίσιο του σχεδίου της ΕΕ “Tsunami Last Mile”, μετά το τσουνάμι το οποίο έπληξε την Κω το 2017 και προκάλεσε δύο θανάτους.

Η υποδομή “Tsunami Last Mile” περιλαμβάνει αισθητήρες και σταθμούς για τη μέτρηση της στάθμης της θάλασσας, ενημερωτικές πινακίδες με μεγάφωνα στην ακτογραμμή της μαρίνας της Κω και σειρήνες μεγάλης εμβέλειας. Το σύστημα έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να βελτιωθεί η έγκαιρη προειδοποίηση και η επικοινωνία, και ο τοπικός πληθυσμός να είναι καλά ενημερωμένος, εγκαίρως, στην απίθανη περίπτωση που συμβεί τσουνάμι στο μέλλον.

Για την εκτέλεση της δοκιμής, στις 9 η ώρα το πρωί, η ομάδα της άσκησης θα προσομοιώσει έναν σεισμό και θα προγραμματίσει τους αισθητήρες να διαβάσουν το ίδιο ύψος κύματος με εκείνο το οποίο σημειώθηκε κατά τον υποθαλάσσιο σεισμό που προκάλεσε το τσουνάμι του 2017. Προκειμένου να διασφαλιστεί η καταλληλότητα του συστήματος, η ομάδα θα χρονομετρήσει την ικανότητα του συστήματος να εντοπίσει τον σεισμό, να δημιουργήσει κατάλληλο μήνυμα προειδοποίησης και να το διαδώσει στους σχετικούς δέκτες.

Η άσκηση θα διαρκέσει 4 ώρες και θα συμμετέχει σε αυτήν το σύνολο του τοπικού συστήματος αντιμετώπισης έκτακτων αναγκών, με εφαρμογή των αντίστοιχων διαδικασιών για τη διαχείριση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης. Περιλαμβάνεται η διοίκηση του δήμου, η πυροσβεστική, η αστυνομία, το λιμεναρχείο, η υπηρεσία ασθενοφόρων, ο Ερυθρός Σταυρός και εθελοντές. Θα ενεργοποιηθεί το πλήρες σύστημα — πίνακες, μεγάφωνα και σειρήνες.

Οι ομάδες που συμμετέχουν στην άσκηση θα λάβουν προειδοποιητικό μήνυμα και η αντίδρασή τους, συμπεριλαμβανομένων των διαδικασιών εκκένωσης, θα παρατηρηθεί και θα αξιολογηθεί. Οι μαθητές του 3^ου Δημοτικού Σχολείου και του 1^ου Γυμνασίου Κω, καθώς και οι εργαζόμενοι σε τοπικό ξενοδοχείο αναμένεται να ακολουθήσουν τα σήματα του τσουνάμι κατά μήκος των οδών εκκένωσης και να συγκεντρωθούν σε περιοχές συνάθροισης, όπου θα εγγραφούν από τους φορείς του τοπικού συστήματος αντιμετώπισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, οι οποίοι και θα αναλάβουν τη φροντίδα τους.

Θα δοκιμαστεί επίσης η ενσωμάτωση του τοπικού συστήματος με την υπηρεσία παρακολούθησης και προειδοποίησης για τσουνάμι σε εθνικό επίπεδο από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών.

Εκπρόσωποι της αρμόδιας υπηρεσίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Γενική Διεύθυνση Ευρωπαϊκής Πολιτικής Προστασίας & Επιχειρήσεων Ανθρωπιστικής Βοήθειας/ΓΔ ECHO) και της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας στην Ελλάδα θα παρακολουθούν και θα αξιολογούν τα αποτελέσματα της δοκιμής. Επιστήμονες από το Κοινό Κέντρο Ερευνών και από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών θα κατευθύνουν και θα επιβλέπουν τη διαδικασία από την αίθουσα ελέγχου της άσκησης.

Κατά τη διάρκεια της άσκησης, θα χρησιμοποιηθεί η εφαρμογή κινητής τηλεφωνίας KATWARN, την οποία έχει αναπτύξει το Ινστιτούτο Fraunhofer, προκειμένου να ενημερώνονται οι εμπλεκόμενοι φορείς σχετικά με τα τρέχοντα μηνύματα συναγερμού και να παρακολουθούν τα στάδια της άσκησης.

Τσουνάμι στην Ευρώπη;

Μπορεί τα τσουνάμι στη Μεσόγειο να μην φαίνεται ότι αποτελούν υψηλό κίνδυνο, η επιστήμη όμως μας λέει ότι μπορούν να εμφανιστούν οπουδήποτε στην περιοχή, με εξαιρετικά καταστροφική ικανότητα και σημαντικά σύντομη προθεσμία προειδοποίησης.

Το Ελληνικό Περιφερειακό Κέντρο Προειδοποίησης Τσουνάμι του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου, το οποίο λειτουργεί από το 2012, διασφαλίζει την έγκαιρη ανίχνευση και διάδοση προειδοποιητικών μηνυμάτων στις ενδιαφερόμενες χώρες. Ωστόσο, η περαιτέρω διάδοση του μηνύματος ώστε να φτάνει εγκαίρως στις τοπικές κοινότητες και στους πολίτες, εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση, ιδίως όσον αφορά τις παράκτιες πηγές πρόκλησης τσουνάμι, για τις οποίες η ώρα άφιξης στην ακτή είναι πολύ σύντομη.

Εάν αποδειχτεί αποτελεσματικό, το καινοτόμο τοπικό δίκτυο «Tsunami Last Mile» και η ενσωμάτωσή του στο Εθνικό Κέντρο Προειδοποίησης Τσουνάμι της Ελλάδας θα μπορούσαν να αποτελέσουν πρακτική αναφοράς για ολόκληρη την περιοχή της Μεσογείου.

Το Σχέδιο “Tsunami Last Mile”

Η άσκηση είναι το τελευταίο στάδιο του σχεδίου «Tsunami Last Mile», που ξεκίνησε και χρηματοδοτήθηκε από την ΕΕ το 2018, μετά από δύο τσουνάμι στο Αιγαίο, τα οποία έπληξαν τις ακτές της Ελλάδας και της Τουρκίας (12 Ιουνίου και 21 Ιουλίου 2017). Στις περιπτώσεις εκείνες, το προειδοποιητικό μήνυμα δεν έφτασε στις τοπικές κοινότητες. Στην Κω, το τσουνάμι συνέβη τη νύχτα, ενόσω η μαρίνα είχε λιγότερη κίνηση απ’ ό,τι συνήθως. Ωστόσο, σημειώθηκαν δύο θάνατοι και δεκάδες τραυματισμοί.

Το σχέδιο «Tsunami Last Mile» εφαρμόστηκε δοκιμαστικά σε δύο περιπτώσεις αντίστοιχες με τις τοποθεσίες που επλήγησαν το 2017. Στις 5 Νοεμβρίου, στην ετήσια εκστρατεία «Παγκόσμια Ημέρα Ενημέρωσης για το Τσουνάμι» του Γραφείου των Ηνωμένων Εθνών για τη μείωση του κινδύνου καταστροφών (UNISDR), πραγματοποιήθηκε η δεύτερη από τις δύο ασκήσεις που προβλέπονταν στο πλαίσιο του σχεδίου “Tsunami Last Mile”. Στο Μπόντρουμ, το καινοτόμο πρωτότυπο τοπικό δίκτυο και η σύνδεσή του με το εθνικό/περιφερειακό σύστημα αποτέλεσαν αντικείμενο συζήτησης κατά τη διάρκεια άσκησης επί χάρτου που συντόνισε η Διεύθυνση Διαχείρισης Καταστροφών και Εκτάκτων Καταστάσεων (AFAD) της πόλης των Μούγλων, η οποία υποστηρίζεται από τη νομαρχιακή αυτοδιοίκηση του Μπόντρουμ, τον δήμο Μπόντρουμ, το Ινστιτούτο Σεισμικών Παρατηρήσεων & Ερευνών KOERI, το Middle East Technical University της Άγκυρας (MΕTU), το Λιμεναρχείο του Μπόντρουμ και διάφορες ΜΚΟ. Η άσκηση βασίστηκε στη σεισμική δόνηση μεγέθους Μw6.6 που σημειώθηκε στις 21 Ιουλίου 2017, στην περιοχή μεταξύ της Κω και του Μπόντρουμ, και έδωσε την ευκαιρία να αξιολογηθεί η προστιθέμενη αξία των διάφορων δραστηριοτήτων που έχουν αναληφθεί έκτοτε.

Το σχέδιο “Tsunami Last Mile” σχεδιάστηκε και οργανώθηκε από το Κοινό Κέντρο Ερευνών με χρηματοδότηση από τη ΓΔ ECHO της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η δεύτερη φάση του σχεδίου θα διοργανωθεί την περίοδο 2020-2021 και θα περιλαμβάνει περισσότερες χώρες της Μεσογείου, καθώς και τοποθεσία στην Ινδονησία που συμφώνησε να συμμετάσχει στο σχέδιο.

Η ανάγκη προειδοποίησης του πληθυσμού που διατρέχει κίνδυνο στην περίπτωση παράκτιας εκδήλωσης τσουνάμι αποτελεί δύσκολο πρόβλημα, διότι απαιτεί την εφαρμογή ενός συνόλου τεχνολογικών προϊόντων που πιθανότατα θα χρησιμοποιούνται μόνο κάθε λίγα χρόνια, ή ποτέ. Για να είναι βιώσιμα, θα πρέπει να προβλέπεται διπλή χρήση των εν λόγω προϊόντων, π.χ. χρήση των ψηφιακών πινακίδων για την καθημερινή ενημέρωση του κοινού. Ωστόσο, όταν χρειαστεί, η υποδομή του σχεδίου “Tsunami Last Mile” μπορεί να διαδραματίσει καίριο ρόλο στη διάσωση ανθρώπινων ζωών.