Στον κλάδο του εμπορίου πάνω από 227.000 επιχειρήσεις και απασχολούν 700.000 άτομα

|> Παρουσιάστηκε χθες, 26 Φεβρουαρίου, από την ΕΣΕΕ η Ετήσια Έκθεση Ελληνικού Εμπορίου 2023, η οποία υπογραμμίζει το σημαντικό ρόλο του κλάδου στην ελληνική οικονομία τόσο σε όρους απασχόλησης, όσο και Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας.

Η Ετήσια Έκθεση Ελληνικού Εμπορίου 2023 χαρτογραφεί τους μετασχηματισμούς που υφίσταται το οικοσύστημα του εμπορίου παρουσιάζοντας τις προκλήσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι εμπορικές επιχειρήσεις.

H Ετήσια Έκθεση Ελληνικού Εμπορίου για το 2023 επιβεβαιώνει, για ένα ακόμα έτος, ότι ο κλάδος του εμπορίου με κύκλο εργασιών που υπερβαίνει τα 169,4 δισ. ευρώ, και στον οποίο δραστηριοποιούνται περισσότερες από 227.000 επιχειρήσεις, αποτελεί και τον μεγαλύτερο εργοδότη της ελληνικής οικονομίας απασχολώντας 700.000 άτομα. Όμως, η απασχόληση για το 2023 καταγράφει μείωση κατά 3,5%, σε σχέση με το 2022 η οποία οφείλεται στη μείωση των θέσεων εργασίας σε όλους τους επιμέρους κλάδους, με την υψηλότερη να καταγράφεται στον κλάδο των αυτοκινήτων (19,4%). Βέβαια, στο λιανικό εμπόριο καταγράφεται τόνωση της μισθωτής απασχόλησης (2,5% σε σχέση με το 2022). Η αύξηση του (ΔΚΕ) στο λιανικό εμπόριο (3,2%) καταγράφει μια κόπωση η οποία οφείλεται, εν πολλοίς, στην πληθωριστική κλιμάκωση.

Η συρρίκνωση στον κλάδο του εμπορίου επηρεάζει αρνητικά τις επιδόσεις των μικρότερων επιχειρήσεων οι οποίες μοιάζουν παγιδευμένες σε μια κατάσταση «εγκλωβισμού στασιμότητας». Όπως προκύπτει από την πρωτογενή έρευνα του ΙΝΕΜΥ, οι μικρότερες επιχειρήσεις, που αποτελούν και την συντριπτική πλειονότητα των εμπορικών επιχειρήσεων, μπορεί μεν να επιδεικνύουν μια σημαντική ανθεκτικότητα ωστόσο μοιάζουν να είναι εγκλωβισμένες στις χαμηλές επιδόσεις των επάλληλων κρίσεων.

Σύμφωνα με στοιχεία της Ετήσιας Έκθεσης, οι κυριότερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι εμπορικές επιχειρήσεις συνεχίζουν να είναι: α) η διαχείριση των ανατιμήσεων (6 στα 7), β) οι οικονομικές υποχρεώσεις (5,9 στα 7) και γ) η ρευστότητα (5,2 στα 7). Η ενεργειακή κρίση επιδρά αρνητικά στη λειτουργία των εμπορικών επιχειρήσεων καθώς για το 85,7% των εμπορικών επιχειρήσεων ο κύκλος εργασιών έχει επηρεαστεί αρνητικά από τις ανατιμήσεις στο κόστος ενέργειας ενώ το 23% των εμπορικών επιχειρήσεων αντιμετωπίζουν αυξήσεις της τάξης 21-30% στο ενεργειακό κόστος. Η στασιμότητα των επιδόσεων, σε συνδυασμό με την πληθωριστική κλιμάκωση εξωθούν τις εμπορικές επιχειρήσεις να δώσουν προτεραιότητα στην βραχυπρόθεσμη βιωσιμότητα και όχι στον μακροπρόθεσμο δίδυμο μετασχηματισμό τους.

Την επιστημονική παρουσίαση της ΕΕΕΕ – 2023 έκαναν οι :

• Δρ. Χαράλαμπος Αράχωβας, οικονομολόγος – συντονιστής Τμήματος Οικονομικής Ανάλυσης ΕΣΕΕ
• Δρ. Μανόλης Μανιούδης, οικονομικός αναλυτής ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ

Το σλάιντ απαιτεί την χρήση JavaScript.

Ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ Γιώργος Καρανίκας (φωτό), κατά την παρουσίαση τόνισε:

«Τα αποτελέσματα της ΕΕΕΕ-2023 αναδεικνύουν, για μια ακόμα φορά, τον κεντρικό ρόλο του κλάδου του εμπορίου στην ελληνική οικονομία. Ιδιαίτερη θέση συνεχίζουν να κατέχουν οι μικρές εμπορικές επιχειρήσεις, οι οποίες μετά τις επάλληλες κρίσεις φαίνονται πως είναι εγκλωβισμένες σε μια «κατάσταση στασιμότητας». Πλέον, το κόστος του ψηφιακού μετασχηματισμού και της πράσινης μετάβασης δεν αξιολογείται ως πρόκληση πρώτης προτεραιότητας καθώς τα εμπόδια του οικονομικού και επιχειρηματικού περιβάλλοντος εξωθούν τις επιχειρήσεις να εστιάσουν στην βραχυπρόθεσμη βιωσιμότητα τους και όχι στον μακροπρόθεσμο, αλλά αναγκαίο, μετασχηματισμό τους. Ο πολύπλευρος χαρακτήρας των ευρημάτων της Έκθεσης θα διερευνηθεί περαιτέρω και μέσα από το κορυφαίο Συνέδριο της ΕΣΕΕ «Future of Retail» τον ερχόμενο Απρίλιο».

Ακολούθησε μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα συζήτηση επί των ευρημάτων της Έκθεσης την οποία συντόνισε η Βάλια Αρανίτου, Επιστημονική Διευθύντρια, ΙΝΕΜΥ- ΕΣΕΕ, αν. καθηγήτρια ΕΚΠΑ.

Στη συζήτηση συμμετείχαν η Λένα Τσιπούρη, ομότιμη καθηγήτρια του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και οι: Παναγιώτης Λιαργκόβας, πρόεδρος του ΚΕΠΕ και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και πρόεδρος του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών, Λόης Λαμπριανίδης, καθηγητής (αφ.) ΠΑ.ΜΑΚ. και π. γενικός γραμματέας Ιδιωτικών Επενδύσεων, υπουργείο Οικονομίας & Ανάπτυξης.

Η Λένα Τσιπούρη εστίασε στο πρόβλημα της απασχόλησης, τονίζοντας ότι είναι διεθνές και άμεσα συνδεδεμένο με τη ψηφιακή μετάβαση και πως θα πρέπει να γίνει επανεκπαίδευση των απασχολουμένων στο λιανικό εμπόριο. Επίσης, ανέφερε ότι δεν προσφέρεται το περιθώριο στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις να επικεντρωθούν σε σημαντικά θέματα (π.χ. πράσινη μετάβαση) γιατί είναι αφοσιωμένοι σε καθημερινά και πιο άμεσα προβλήματα. Επιπροσθέτως, τόνισε ότι η πολιτεία θα πρέπει να βοηθήσει στη ψηφιακή μετάβαση με χρηματοδοτικά εργαλεία..

Ο Λόης Λαμπριανίδης τόνισε πως παρά τα θετικά στοιχεία των οικονομικών μεγεθών, όπως για παράδειγμα η αύξηση του κατώτατου μισθού, η μείωση της ανεργίας καθώς και η επενδυτική βαθμίδα, η οικονομία δεν είναι ανθηρή. Υποστήριξε, δε, πως αν η χώρα δε μεταβάλει το αναπτυξιακό υπόδειγμα, το εμπόριο δε μπορεί να εξελιχθεί. Υπογράμμισε ότι οι πολιτικές που ασκούνται είναι καθοριστικές και στόχο πρέπει να έχουν την καταπολέμηση των καρτέλ και των ολιγοπωλιακών πολιτικών.

Ο Παναγιώτης Λιαργκόβας σημείωσε ότι η αγορά εργασίας έχει σοβαρό πρόβλημα λόγω ψηφιακής μετάβασης, καθώς δε βρίσκεται εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό κυρίως στον ιδιωτικό τομέα όπου οι οικονομικοί δείκτες είναι πολύ χαμηλοί (σε χαμηλότερα επίπεδα από του δημοσίου). Επίσης, τόνισε πως η πράσινη μετάβαση έχει μεγάλο κόστος για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τα χρηματοδοτικά εργαλεία που προσφέρονται δεν είναι επαρκή. Τέλος, ανέφερε ότι απαιτούνται δομές και μεταρρυθμίσεις οι οποίες θα ενισχύσουν τον διαρθρωτικό τομέα, ενώ ολοκλήρωσε λέγοντας ότι χρειαζόμαστε ακριβότερη μισθωτή εργασία, η οποία θα βασίζεται στην παραγωγή, στις επενδύσεις και στο εμπόριο.

Η Βάλια Αρανίτου δήλωσε ότι με μεγάλη της χαρά διαπιστώνει την αποδοχή της Ετήσιας Έκθεσης Ελληνικού Εμπορίου από τη κοινωνία και τους θεσμικούς φορείς. Τα ευρήματα της φετινής ετήσιας έκθεσης κρούουν ένα «καμπανάκι κινδύνου» αναφορικά με τη συγκέντρωση της οικονομικής δραστηριότητας σε μεγάλες επιχειρήσεις και σε επιμέρους τομείς του κλάδου, με τις προτεραιότητες των μικρομεσαίων εμπορικών επιχειρήσεων να επικεντρώνονται στη βραχυπρόθεσμη βιωσιμότητα και όχι στον μακροχρόνιο μετασχηματισμό.

Η εξέλιξη αυτή διευρύνει την απόσταση μεταξύ μεγαλύτερων και μικρότερων επιχειρήσεων και προκαλεί ανησυχία σχετικά με την ομαλή συμβίωση τους. Τα παραπάνω εντείνουν τις ανησυχίες για το μέλλον του λιανικού εμπορίου το οποίο περιλαμβάνει κυρίως πολύ μικρές και μικρές εμπορικές επιχειρήσεις.

>>> Ολόκληρη η Ετήσια Έκθεση Ελληνικού Εμπορίου ΕΔΩ

Ομιλία προέδρου Ελληνικής Συνομοσπονδίας Εμπορίου
και Επιχειρηματικότητας (ΕΣΕΕ) Γιώργου Καρανίκα
στην παρουσίαση της Ετήσιας Έκθεσης Ελληνικού Εμπορίου 2023

Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω όλες και όλους για την παρουσία σας σήμερα στην παρουσίαση της ετήσιας έκθεσης. Για την ΕΣΕΕ πρόκειται για ένα σημαντικό ορόσημο. Στην ετήσια έκθεση περιλαμβάνονται πολύτιμα στοιχεία που τροφοδοτούν την παρέμβασή της. Είναι η δική μας έμπρακτη απόδειξη ότι οι προτάσεις μας προέχονται από έγκυρη τεκμηρίωση. Και είναι και η έκφραση μιας αγωνίας για την κατανόηση των γενικών τάσεων στην οικονομία και την αγορά.

Είμαστε ενταγμένοι σε ένα περιβάλλον πολλαπλών κρίσεων, οι οποίες επηρεάζουν το διεθνές πεδίο και αναπόφευκτα αφήνουν ισχυρό αποτύπωμα και στην εγχώρια αγορά. Η φράση που χρησιμοποιούμε είναι σαφής: το ελληνικό εμπόριο τελεί σε ένα πλαίσιο επισφαλούς στασιμότητας. Εξελίξεις, όπως η περιοριστική νομισματική πολιτική, ο καλπάζων πληθωρισμός, αλλά και οι γεωοικονομικοί κατακερματισμοί που εντείνονται εξαιτίας της γεωπολιτικής αστάθειας, φαίνεται ότι θα επηρεάσουν αρνητικά τον ρυθμό της διεθνούς οικονομικής μεγέθυνσης. Υπάρχει μια αβεβαιότητα η οποία επιδρά στο πως σκέφτονται και πράττουν επιχειρηματίες και καταναλωτές. Και σίγουρα υπάρχει μια δυσκολία να φανταστούμε την προοπτική μας προς το μέλλον. Και η σκοπιμότητα της επιστημονικής δουλειάς στην έκθεση αφορά το πως θα βρούμε εκείνα τα στοιχεία που θα μας βοηθήσουν με έναν συστηματικό και σχεδιασμένο τρόπο να μπορέσουμε βήμα-βήμα να βγάλουμε την ελληνική αγορά σε ένα «ξέφωτο» σταθερότητας.

Αγαπητοί φίλοι,

Η Ετήσια Έκθεση Ελληνικού Εμπορίου του 2023, προσπαθεί να αναδείξει, όπως κάνει κάθε φορά, τον αγώνα των μικρομεσαίων και των πολύ μικρών επιχειρήσεων για τη αντιμετώπιση της πίεσης που προέρχεται από εξωτερικούς παράγοντες. Και αυτό που κάνει η έκθεση είναι να προβάλλει ως άμεση και επιτακτική την προώθηση μιας συνεκτικής αναπτυξιακής στρατηγικής, με τη Μμε επιχειρηματικότητα στο επίκεντρο, ως την αναγκαία συνθήκη για σταθεροποίηση της ελληνικής οικονομίας και την περαιτέρω ανάταξη της ελληνικής αγοράς. Στην έκθεση του 2022 μιλήσαμε για μια «τριπλή παγίδα»: των συρρικνωμένων κύκλων εργασιών, του αυξημένου λειτουργικού κόστους και του διογκούμενου ιδιωτικού χρέους. Πλέον όλα αυτά σε συνδυασμό με τη μειούμενη καταναλωτική δαπάνη, δείχνουν ότι υπάρχει ακόμα πολύς δρόμος για να επανέλθουν οι θετικές προοπτικές για την ελληνική εμπορική τάξη. Το εμπόριο, μια εγγενώς δυναμική, αλλά και ευάλωτη στις μεταβολές οικονομική δραστηριότητα, χρειάζεται πολύπλευρη στήριξη για να επιβιώσει. Και αυτήν τη στήριξη διεκδικεί η ΕΣΕΕ από το κράτος με συνεχείς παρεμβάσεις.

Η έκθεση, βέβαια, αποδεικνύει την κεντρική θέση που κατέχει το εμπόριο στην οικονομική δομή. Και αυτό είναι κάτι που πρέπει να επισημαίνεται διαρκώς. Δεν πρόκειται για μια περιθωριακή ή συγκυριακή δραστηριότητα. Πρόκειται για μια οικονομική πρακτική συνυφασμένη με την εξέλιξη και ανάπτυξη της ελληνικής κοινωνίας. Τί το αποδεικνύει; Το γεγονός ότι το εμπόριο εξακολουθεί να αποτελεί τον μεγαλύτερο εργοδότη της ελληνικής οικονομίας. Παρά τη μείωση των θέσεων εργασίας κατά 3,5%, συγκριτικά με το 2022, εξακολουθεί να συνεισφέρει το 16,5% της συνολικής απασχόλησης. Επιπλέον, η ποσοστιαία μείωση της απασχόλησης ήταν υψηλότερη στους εργοδότες από ό,τι στους εργαζόμενους στο εμπόριο. Κάτι που σημαίνει, φυσικά, ότι η άμεση ανάγκη επιβίωσης των μικρομεσαίων εμπορικών επιχειρήσεων συνιστά μια άμεση προτεραιότητα για το επόμενο διάστημα. Και αυτό γιατί αρκετοί συνάδελφοι αναγκάζονται να αποχωρήσουν προσωρινά ή μονιμότερα από το εμπορικό επιχειρείν. Είναι μια βασική οικονομική δραστηριότητα το εμπόριο στη χώρα μας, αλλά είναι και μία ευάλωτη δραστηριότητα.

Παρά ταύτα, δεδομένων των προσπαθειών όλων των συναδέλφων στο πλαίσιο της αστάθειας που ακολούθησε τη μεγάλη οικονομική κρίση, το εμπόριο συνεχίζει να διαγράφει μια ανοδική πορεία. Παρατηρείται αύξηση τόσο σε επίπεδο κύκλου εργασιών όσο και σε επίπεδο κερδοφορίας. Μια αύξηση που καταδεικνύει ότι, αναμφίβολα, υπάρχει φως στην άκρη του τούνελ. Για να φτάσουμε, όμως, εκεί χρειαζόμαστε στοχευμένες ενέργειες, οι οποίες θα αίρουν φορολογικές και μη μισθολογικές επιβαρύνσεις, καθώς και τα υπάρχοντα εμπόδια της πρόσβασης στον δανεισμό. Το δεδομένο του αυξημένου χρέους στις εμπορικές επιχειρήσεις αποτελεί ένα «καμπανάκι» που πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπ’ όψιν.

Για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, η ετήσια έκθεση αναφέρει ότι έχουν μεταβεί από την πτώση στη στασιμότητα. Αυτό σημαίνει δύο πράγματα: πρώτον ότι έχει υπάρξει ελαφρά βελτίωση της κατάστασής τους και δεύτερον ότι δίνουν έμφαση στη βραχυπρόθεσμη επιβίωσή τους, κυρίως λόγω της επίδρασης του πληθωρισμού. Η σχετική αύξηση του κύκλου εργασιών που παρατηρήθηκε θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερη, εάν δεν υπήρχε η ακρίβεια. Η τελευταία, πράγματι, λειτουργεί σαν φραγμός που αποθαρρύνει επιχειρηματίες και καταναλωτές και επιβαρύνει το κλίμα στην αγορά. Όσο, δε, επιμένουν φαινόμενα, όπως το υψηλό λειτουργικό κόστος, η εκτόξευση των τιμών ενέργειας και η συνακόλουθη αύξηση των τιμών των εμπορευμάτων από τους προμηθευτές, η βελτίωση των συνθηκών για τις Μμε επιχειρήσεων παραπέμπεται για το εγγύς, στην καλύτερη των περιπτώσεων, μέλλον.

Απολύτως συναφής με τα παραπάνω είναι η μάκρο ανάλυση της εξέλιξης της καταναλωτικής δαπάνης από το 2008 ως το 2022, η οποία είναι και μία επίδραση της κρίσης από την οποία φαίνεται ότι δεν μπορούμε ακόμα να απαλλαγούμε: Είμαστε κατά πολύ πιο κάτω από την προ κρίσης καταναλωτική δαπάνη. Και αυτό είναι κάτι που σχετίζεται άμεσα με την επιβίωση του εμπορίου.

Αγαπητοί φίλοι, αγαπητές φίλες,

Η ΕΣΕΕ δεν κουράζεται να προτάσσει τις προκλήσεις του μέλλοντος σαν βασικές της προτεραιότητες. Τον ψηφιακό μετασχηματισμό και την πράσινη μετάβαση. Το πως δηλαδή το εμπόριο θα ενταχθεί στον νέο υπό διαμόρφωση διεθνή καταμερισμό εργασίας. Η αβεβαιότητα σε έναν κόσμο διαρκούς μεταβολής και ρευστότητας επιβάλλει την ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων και την ελαχιστοποίηση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, σε όλα τα επίπεδα της οικονομίας. Τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή να διαμορφωθούν οι προϋποθέσεις για την ψηφιακή μετάβαση. Για να μπορέσουν οι Μμε επιχειρήσεις να πλησιάσουν τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις. Πρόκειται για μια διαδικασία, για την οποία η ΕΣΕΕ διεκδικεί, προς όφελος του ελληνικού εμπορίου, συγκεκριμένες δράσεις από το νέο ΕΣΠΑ.

Κλείνοντας, θα ήθελα να επισημάνω ότι η ανθεκτικότητα της εμπορικής δραστηριότητας αποδεικνύει ότι το εμπόριο αποτελεί τον κορμό του αναπτυξιακού προτύπου της χώρας. Ο Έλληνας έμπορος ήταν πάντα μέρος της λύσης, και όχι του προβλήματος, και αυτό θα συνεχίσει να διεκδικεί. Στις σελίδες της έκθεσης που θα διαβάσετε θα δείτε τις δυνατότητες του εμπορίου, αλλά και τις υστερήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν. Το εμπόριο, καθώς αλληλεπιδρά με όλες τις βαριές μεταβλητές της ελληνικής οικονομίας, αποτελεί εκείνον τον οικονομικό κόμβο, ο οποίος μπορεί να προσδώσει προσανατολισμό και συμπεριληπτικότητα στο αναπτυξιακό μέλλον της χώρας.

Θέλω να σας ευχαριστήσω για την παρουσία σας, να συγχαρώ τους συντελεστές της έκθεσης από το ΙΝΕΜΥ και να ευχηθώ μια καλή οικονομική χρονιά για όλους τους συναδέλφους.