Αποζημίωση στα θύματα για ψυχολογική και ηθική βλάβη – ΕΣΗΕΑ: Παρατηρητήριο για τις καταχρηστικές αγωγές ίδρυσε η ΠΟΕΣΥ

|> Η ολομέλεια του Κοινοβουλίου τάχθηκε σήμερα υπέρ της πρότασης νόμου σύμφωνα με την οποία δημοσιογράφοι, μέσα ενημέρωσης, υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ακτιβιστές, ερευνητές και καλλιτέχνες στην ΕΕ θα προστατεύονται από στρατηγικές αγωγές κατά της συμμετοχής του κοινού («Strategic Lawsuits Against Public Participation – SLAPPs»), που στόχο έχουν να τους εκφοβίσουν και να τους βλάψουν.

Με ψήφους 498 υπέρ, 33 κατά και 105 αποχές, οι ευρωβουλευτές ενέκριναν τη διαπραγματευτική θέση του Κοινοβουλίου για τις επικείμενες διαπραγματεύσεις σχετικά με τους νέους κανόνες για την προστασία όσων εργάζονται για θέματα δημόσιου συμφέροντος, όπως τα θεμελιώδη δικαιώματα, οι δραστηριότητες δημόσιων λειτουργών και οι καταγγελίες για διαφθορά.

Διασυνοριακή εφαρμογή και εγγυήσεις προστασίας

Εφ’ όσον εγκριθούν, οι νέοι κανόνες θα εφαρμόζονται σε υποθέσεις με διασυνοριακό χαρακτήρα, δηλαδή όταν ο εναγόμενος, ο ενάγων και το δικαστήριο δεν έχουν την έδρα τους στην ίδια χώρα ή όταν το αντικείμενο της υπόθεσης (ανεξάρτητα από το αν πρόκειται για άρθρο στον Τύπο, ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, βίντεο, έρευνα ή έργο τέχνης) αφορά περισσότερα από ένα κράτη μέλη και είναι προσβάσιμο ηλεκτρονικά.

Η πρόταση οδηγίας προβλέπει διαδικασίες προστασίας για όσους βρίσκονται στο στόχαστρο τέτοιων αγωγών, δίνοντάς τους, για παράδειγμα, τη δυνατότητα να ζητούν την απόρριψη της αγωγής σε πρώιμο στάδιο. Προβλέπεται επίσης ότι ο ενάγων θα είναι εκείνος που θα πρέπει να αποδεικνύει ότι η αγωγή του δεν είναι αβάσιμη. Στις περιπτώσεις που θα διαπιστώνεται ότι μια αγωγή είναι καταχρηστική, ο ενάγων θα υποχρεούται επίσης να καλύπτει το σύνολο των δικαστικών εξόδων, συμπεριλαμβανομένης της νομικής εκπροσώπησης του εναγομένου, ενώ θα μπορούν επίσης να του επιβάλλονται κυρώσεις από το δικαστήριο.

Παράλληλα, τα θύματα τέτοιων αγωγών θα μπορούν να ζητούν αποζημίωση, για παράδειγμα για ψυχολογική βλάβη ή συκοφαντική δυσφήμηση. Για να περιοριστεί το φαινόμενο κατά το οποίο οι ενάγοντες επιλέγουν να προσφεύγουν σε δικαστήρια που είναι πιθανότερο να ταχθούν υπέρ τους, οι υποθέσεις δυσφήμησης θα μπορούν να εκδικάζονται μόνο σε δικαστήρια της χώρας του εναγόμενου. Όταν τέτοιου είδους αγωγές αφορούν φυσικά ή νομικά πρόσωπα που έχουν την έδρα τους στην ΕΕ, αλλά εκδικάζονται σε χώρες εκτός ΕΕ, τα κράτη μέλη δεν θα πρέπει να αναγνωρίζουν τις σχετικές αποφάσεις των δικαστηρίων, ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει να επιτρέπουν στα θύματα αυτών των αγωγών να ζητούν αποζημίωση από τα εθνικά δικαστήρια.

Αρωγή και κατάρτιση σε επίπεδο κρατών μελών

Οι ευρωβουλευτές ζητούν να συσταθούν σε όλα τα κράτη μέλη ειδικές υπηρεσίες στις οποίες θα μπορούν να απευθύνονται όσοι βρίσκονται αντιμέτωποι με αγωγές τέτοιου είδους, προκειμένου να λαμβάνουν πληροφορίες και συμβουλές.

Καλούν επίσης τις αρχές των κρατών μελών να παρέχουν οικονομική, νομική και ψυχολογική βοήθεια στα θύματα καταχρηστικών αγωγών. Οι χώρες της ΕΕ καλούνται ακόμη να διασφαλίσουν ότι οι επαγγελματίες νομικοί θα λαμβάνουν επαρκή εκπαίδευση σχετικά με τον χειρισμό καταχρηστικών αγωγών, καθώς και ότι οι επαγγελματικές ενώσεις τους θα υιοθετήσουν κανόνες που θα αποθαρρύνουν τα μέλη τους από το να αναλαμβάνουν καταχρηστικές αγωγές.

Τέλος, οι ευρωβουλευτές ζητούν από τα κράτη μέλη να συλλέξουν δεδομένα για τις καταχρηστικές αγωγές, ιδίως όσον αφορά τις αποφάσεις που λαμβάνουν τα δικαστήρια, και καλούν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συστήσει ένα μητρώο της ΕΕ στο οποίο θα συγκεντρώνονται όλα τα σχετικά στοιχεία.

Δηλώσεις

• Η πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Roberta Metsola:

«Η δημοσιογραφία χρειάζεται θάρρος – αλλά οι δημοσιογράφοι δεν πρέπει να αναγκάζονται να είναι γενναίοι για να την ασκήσουν. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα προστατεύει πάντα όσους αναζητούν την αλήθεια και θα υπερασπίζεται το δημοκρατικό μας δικαίωμα να ενημερωνόμαστε. Εφόσον με αβάσιμες αγωγές απειλούνται ζωές και μέσα διαβίωσης, εφόσον καταχρώνται τα δικαστικά μας συστήματα, θα πρέπει να αντιδράσουμε νομοθετώντας. Με το σημερινό νομοσχέδιο, το οποίο στηρίχθηκε σθεναρά στην ολομέλεια, αυτό ακριβώς πράττουμε».

• Ο εισηγητής Tiemo Wölken (Σοσιαλδημοκράτες, Γερμανία):

«Οι καταχρηστικές αγωγές αποθαρρύνουν τις αντίπαλες φωνές από το να φέρουν στο φως ζητήματα δημόσιου ενδιαφέροντος. Οι δημοσιογράφοι και οι ακτιβιστές αποτελούν ακρογωνιαίο λίθο των δημοκρατιών μας και θα πρέπει να είναι σε θέση να εκτελούν το έργο τους χωρίς να εκφοβίζονται. Με την οδηγία αυτή επιδιώκουμε να διασφαλίσουμε ότι θα προστατεύονται σε ολόκληρη την ΕΕ, ότι τα θύματα θα λαμβάνουν οικονομική και ψυχολογική στήριξη και ότι θα υπάρχει ευρύτερος ορισμός των διασυνοριακών υποθέσεων. Τα δικαστήριά μας δεν μπορούν να αποτελούν πεδίο δράσης για τους πλούσιους και ισχυρούς».

Παρατηρητήριο για τις αγωγές ίδρυσε η ΠΟΕΣΥ

• Άρχισε η διαδικασία καταγραφής SLAPP

Το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΣΗΕΑ ανακοινώνει πως ήδη λειτουργεί το παρατηρητήριο SLAPPs (στρατηγικές αγωγές εις βάρος δημοσιογράφων και ΜΜΕ) μέσω του ιστότοπου της ΠΟΕΣΥ https://www.poesy.gr/paratiritirio-slapps/ Οι στρατηγικές αγωγές εις βάρος δημοσιογράφων και ΜΜΕ (SLAPPs) αποτελούν ένα φαινόμενο, το οποίο τα τελευταία χρόνια εξαπλώνεται με γρήγορους ρυθμούς.

Πρόκειται για καταχρηστικές δικαστικές ενέργειες, που αποσκοπούν στην χειραγώγηση και την φίμωση του Τύπου, μέσω μεταξύ άλλων υπέρογκων αγωγικών αιτημάτων και άσκησης προσωπικών διώξεων εις βάρος δημοσιογράφων.

Η κινητοποίηση των Ευρωπαϊκών Θεσμών για την αντιμετώπιση του ζητήματος πρόκειται να οδηγήσει στην έκδοση σχετικής Οδηγίας για την διαμόρφωση ενός πλαισίου αντιμετώπισης του προβλήματος.

Τονίζουμε πως στην Ελλάδα το πρόβλημα έχει λάβει ακόμη σοβαρότερες διαστάσεις λόγω του κλεισίματος πολλών Μέσων Ενημέρωσης με αποτέλεσμα οι δημοσιογράφοι να καλούνται, υπό την απειλή της απώλειας της προσωπικής τους περιουσίας, να αναλάβουν το κόστος και την έκβαση του δικαστικού αγώνα.

Καλούμε λοιπόν τους συναδέλφους να μοιραστούν μαζί μας το πρόβλημα αποστέλλοντας στοιχεία σύμφωνα με τις οδηγίες που θα βρουν στον ανωτέρω σύνδεσμο. Κάθε συνεισφορά είναι σημαντική. Το πρόβλημα των SLAPPs θα πρέπει να αντιμετωπιστεί δραστικά.