Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε σήμερα δέσμη μέτρων για τη φορολογική διαφάνεια, στο πλαίσιο του φιλόδοξου προγράμματος δράσης της για την πάταξη της εταιρικής φοροαποφυγής και του επιζήμιου φορολογικού ανταγωνισμού στην ΕΕ. Βασικό στοιχείο της εν λόγω δέσμης είναι η πρόταση για καθιέρωση αυτόματης ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των κρατών μελών σχετικά με τις φορολογικές τους αποφάσεις (tax rulings).

Η εταιρική φοροαποφυγή εκτιμάται ότι στερεί από τους δημόσιους προϋπολογισμούς των κρατών μελών της ΕΕ δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως. Υπονομεύει επίσης την ισότιμη κατανομή των βαρών μεταξύ των φορολογουμένων και τον θεμιτό ανταγωνισμό μεταξύ των επιχειρήσεων. Πολλές εταιρείες εκμεταλλεύονται την πολυπλοκότητα των φορολογικών κανόνων και την έλλειψη συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών για να μεταφέρουν τα κέρδη τους και να ελαχιστοποιήσουν τους φόρους τους. Επομένως, η προώθηση της διαφάνειας και της συνεργασίας είναι ζωτικής σημασίας για την πάταξη του επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού και των καταχρηστικών φορολογικών πρακτικών.

Η σημερινή δέσμη μέτρων για τη φορολογική διαφάνεια επιδιώκει να εξασφαλίσει ότι τα κράτη μέλη θα διαθέτουν τις πληροφορίες που χρειάζονται για να προστατεύουν τις φορολογικές τους βάσεις και να εντοπίζουν  με αποτελεσματικό τρόπο τις εταιρείες που προσπαθούν να αποφεύγουν την καταβολή των φόρων που τους αναλογούν.

«Όλοι μας οφείλουμε να καταβάλουμε τον φόρο που μας αναλογεί. Αυτό ισχύει για τις πολυεθνικές επιχειρήσεις όπως και για όλους τους άλλους. Με τη σημερινή πρόταση για αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών, οι φορολογικές αρχές θα είναι σε θέση να εντοπίζουν καλύτερα τα κενά ή την αλληλεπικάλυψη φόρων μεταξύ των κρατών μελών. Τους προσεχείς μήνες, θα παρουσιάσουμε συγκεκριμένες δράσεις για να αντιμετωπιστούν αυτά τα κενά ή αλληλεπικαλύψεις. Έχουμε δεσμευτεί να υλοποιήσουμε τις υποσχέσεις μας μέσα από ουσιαστικές, αξιόπιστες και δίκαιες δράσεις», τόνισε ο Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Βάλντις Ντομπρόφσκις (φωτό), αρμόδιος για το ευρώ και τον κοινωνικό διάλογο.

Ο Πιερ Μοσκοβισί, Επίτροπος Οικονομικών και Δημοσιονομικών Υποθέσεων, Φορολογίας και Τελωνείων, δήλωσε τα εξής: «Τέρμα στην ανεκτικότητα έναντι των εταιρειών που αποφεύγουν να καταβάλλουν το μερίδιο φόρων που τους αναλογεί καθώς και έναντι των καθεστώτων που τους το επιτρέπουν. Πρέπει να αποκατασταθεί η σύνδεση του τόπου όπου οι εταιρείες πραγματοποιούν τα κέρδη τους με τον τόπο φορολόγησής τους. Για να γίνει αυτό, τα κράτη μέλη πρέπει να επιδεικνύουν εξωστρέφεια και να συνεργάζονται. Αυτός είναι και ο στόχος της σημερινής δέσμης μέτρων για τη φορολογική διαφάνεια.»

Διαφάνεια στις φορολογικές αποφάσεις

Βασικό στοιχείο της σημερινής δέσμης μέτρων για τη φορολογική διαφάνεια είναι η νομοθετική πρόταση για βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ κρατών μελών στις διασυνοριακές φορολογικές αποφάσεις. Στόχος της είναι να σηματοδοτήσει μια νέα εποχή διαφάνειας.

Σήμερα τα κράτη μέλη ανταλλάσσουν ελάχιστες πληροφορίες μεταξύ τους για τις φορολογικές αποφάσεις. Εναπόκειται στη διακριτική ευχέρεια του κράτους μέλους να αποφασίζει αν μια φορολογική απόφαση μπορεί να επηρεάζει άλλη χώρα της ΕΕ. Συνεπώς, τα κράτη μέλη συχνά αγνοούν διασυνοριακές φορολογικές αποφάσεις, που συνάπτονται σε άλλες χώρες της ΕΕ, οι οποίες μπορεί να επηρεάζουν τη φορολογική τους βάση. Την έλλειψη διαφάνειας στις φορολογικές αυτές αποφάσεις εκμεταλλεύονται ορισμένες εταιρείες για να μειώνουν τεχνητά τη φορολογική τους εισφορά.

Για να αντιμετωπιστεί η κατάσταση αυτή, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει να καταργηθεί αυτό το περιθώριο διακριτικής ευχέρειας και ερμηνείας. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να ανταλλάσσουν αυτόματα πληροφορίες σχετικά με τις φορολογικές τους αποφάσεις. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει να οριστεί αυστηρό χρονοδιάγραμμα: κάθε τρεις μήνες, οι εθνικές φορολογικές αρχές θα πρέπει να στέλνουν μια σύντομη έκθεση σε όλα τα άλλα κράτη μέλη σχετικά με όλες τις διασυνοριακές φορολογικές αποφάσεις που έχουν εκδώσει. Στη συνέχεια, τα κράτη μέλη θα μπορούν να ζητούν λεπτομερέστερες πληροφορίες για συγκεκριμένες αποφάσεις.

Η αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών για φορολογικές αποφάσεις θα επιτρέψει στα κράτη μέλη να εντοπίζουν ορισμένες καταχρηστικές φορολογικές πρακτικές εταιρειών και να λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα για την αντιμετώπισή τους. Επιπλέον, θα διαμορφώσει συνθήκες πιο θεμιτού φορολογικού ανταγωνισμού, καθώς οι φορολογικές αρχές δεν θα προσφέρουν εύκολα επιλεκτική φορολογική μεταχείριση σε εταιρείες, αφού κάτι τέτοιο θα υπόκειται σε διεξοδικό έλεγχο από τους εταίρους τους.

Άλλες πρωτοβουλίες για τη φορολογική διαφάνεια

Η σημερινή δέσμη μέτρων περιλαμβάνει επίσης ανακοίνωση σχετικά με μια σειρά άλλων πρωτοβουλιών για την προώθηση της φορολογικής διαφάνειας στην ΕΕ. Οι πρωτοβουλίες αυτές είναι οι εξής:

• Εξέταση πιθανών νέων απαιτήσεων διαφάνειας για τις πολυεθνικές εταιρείες

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα εξετάσει τη σκοπιμότητα νέων απαιτήσεων διαφάνειας για τις εταιρείες, όπως η δημοσιοποίηση ορισμένων φορολογικών πληροφοριών από τις πολυεθνικές εταιρείες. Οι στόχοι, τα οφέλη και οι κίνδυνοι μιας τέτοιας πρωτοβουλίας πρέπει να εξεταστούν προσεκτικά. Γι’ αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα εκτιμήσει τον αντίκτυπο ενδεχόμενων πρόσθετων απαιτήσεων διαφάνειας προκειμένου να βοηθήσει στην παροχή πληροφοριών για τη λήψη απόφασης σε μεταγενέστερο στάδιο.

• Αναθεώρηση του Κώδικα Δεοντολογίας για τη Φορολόγηση των Επιχειρήσεων

Ο Κώδικας Δεοντολογίας για τη Φορολόγηση των Επιχειρήσεων είναι ένα από τα βασικά εργαλεία της ΕΕ για την εξασφάλιση θεμιτού ανταγωνισμού σε θέματα φορολόγησης εταιρειών. Ορίζει με ποια κριτήρια ένα φορολογικό σύστημα θεωρείται επιβλαβές ή όχι, και επιβάλλει στα κράτη μέλη να καταργούν επιζήμια φορολογικά μέτρα που είναι αντίθετα προς τον κώδικα. Τα κράτη μέλη συνεδριάζουν τακτικά για να αξιολογούν τη συμμόρφωσή τους με τον κώδικα. Όμως, τα τελευταία χρόνια, ο κώδικας αυτός αποδείχθηκε λιγότερο αποτελεσματικός στην αντιμετώπιση επιζήμιων φορολογικών καθεστώτων, καθώς τα κριτήρια δεν λαμβάνουν υπόψη τους πιο εξελιγμένους μηχανισμούς εταιρικής φοροαποφυγής. Γι’ αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συνεργαστεί με τα κράτη μέλη για την επανεξέταση του κώδικα καθώς και της αποστολής της Ομάδας του Κώδικα,  με στόχο την αποτελεσματικότερη διασφάλιση του θεμιτού και διαφανούς φορολογικού ανταγωνισμού στην ΕΕ.

• Ποσοτικός προσδιορισμός της έκτασης της φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μαζί με τη Eurostat, θα συνεργαστούν με τα κράτη μέλη για να εξετάσουν πώς μπορεί να γίνει μια αξιόπιστη εκτίμηση του επιπέδου φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής. Υπάρχουν ολοένα περισσότερα αποδεικτικά στοιχεία ότι η φοροδιαφυγή και η φοροαποφυγή είναι διαβρωτικές και προκαλούν σημαντικές απώλειες εσόδων. Ωστόσο, ο ακριβής ποσοτικός προσδιορισμός της έκτασης και των επιπτώσεων των προβλημάτων αυτών δεν έχει γίνει μέχρι σήμερα. Η ύπαρξη αξιόπιστων στατιστικών σχετικά με την έκταση και τις επιπτώσεις των προβλημάτων αυτών θα συμβάλει στην καλύτερη στόχευση των μέτρων πολιτικής για την πάταξή τους.

• Κατάργηση της οδηγίας για τη φορολόγηση εισοδημάτων από αποταμιεύσεις

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει την κατάργηση της οδηγίας για τη φορολόγηση εισοδημάτων από αποταμιεύσεις, καθώς το κείμενο αυτό έχει ήδη ξεπεραστεί από μια πιο φιλόδοξη νομοθεσία της ΕΕ, η οποία απαιτεί ευρύτερο πεδίο εφαρμογής της αυτόματης ανταλλαγής πληροφοριών για τους χρηματοοικονομικούς λογαριασμούς, συμπεριλαμβανομένου του εισοδήματος από αποταμιεύσεις. Με την κατάργηση της οδηγίας για τη φορολόγηση εισοδημάτων από αποταμιεύσεις θα δημιουργηθεί ένα βελτιωμένο πλαίσιο για την αυτόματη ανταλλαγή χρηματοοικονομικών πληροφοριών και θα αποφευχθούν τυχόν νομικές αβεβαιότητες ή επιπλέον διοικητικός φόρτος για τις φορολογικές αρχές και τις επιχειρήσεις.

Επόμενα βήματα

Οι δύο νομοθετικές προτάσεις της δέσμης αυτής θα υποβληθούν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για διαβούλευση και στο Συμβούλιο για έγκριση. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να συμφωνήσουν σχετικά με την πρόταση

για τις φορολογικές συμφωνίες έως το τέλος του 2015, ούτως ώστε αυτή να τεθεί σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2016. Δεδομένου ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκεμβρίου 2014 κάλεσε την Επιτροπή να υποβάλει την πρόταση αυτή, αναμένεται να υπάρξει πλήρης πολιτική δέσμευση για να επιτευχθεί εγκαίρως συμφωνία.

Το επόμενο ορόσημο θα είναι ένα σχέδιο δράσης για τη φορολόγηση των εταιρειών, το οποίο θα υποβληθεί πριν από το καλοκαίρι. Αυτό το δεύτερο σχέδιο δράσης θα επικεντρώνεται σε μέτρα για δικαιότερη και αποτελεσματικότερη φορολογία των εταιρειών εντός της ενιαίας αγοράς, περιλαμβανομένων της επανεκκίνησης της Κοινής Ενοποιημένης Βάσης Φορολογίας Εταιρειών (ΚΕΦΒΕ) και ιδεών για την ενσωμάτωση νέων δράσεων στο πλαίσιο του ΟΟΣΑ και της ομάδας G20 για την καταπολέμηση της διάβρωσης της φορολογικής βάσης και της μεταφοράς των κερδών (BEPS) σε ενωσιακό επίπεδο.