Αβάσιμα τα περί “4ου μνημονίου”

|> Πρέπει να κοιτάξουμε μπροστά και μετά τις οδυνηρές εμπειρίες της τελευταίας οκταετίας, να εφαρμόσουμε ένα βιώσιμο οικονομικό μοντέλο. Το οικονομικό μοντέλο θα πρέπει να υπηρετηθεί από την πολιτική. Αυτό καταδεικνύει την ανάγκη οι πολιτικές ηγεσίες της χώρας μας να έλθουν σε συνεννόηση, γιατί η διαρκής πολιτική αντιπαράθεση αποτελεί τελικώς τον μεγαλύτερο κίνδυνο για την ανάκαμψη της εθνικής μας οικονομίας.

Αυτά τονίζει σε συνέντευξή του στη “Ν” και στην Ειρήνη Σακελλάρη, ο Πάνος Καρβούνης, ειδικός σύμβουλος του Ευρωπαίου επιτρόπου Πιέρ Μοσκοβισί, υπεύθυνου για τις νομισματικές και οικονομικές υποθέσεις, τη φορολογία και τα τελωνεία, πρώην επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της Ε.Ε. στην Ελλάδα, σχολιάζοντας το διάστημα που θα ακολουθήσει την έξοδο της χώρας από τα μνημόνια, ενώ προβλέπει προσέλκυση επενδύσεων μετά τη συμφωνία που πέτυχε η χώρα μας με τους εταίρους της. «Πρέπει πλέον να αποκτούμε μεγαλύτερο δείκτη φερεγγυότητας και εμείς και οι τράπεζές μας» τονίζει, ενώ αναφερόμενος στην «ενισχυμένη εποπτεία», στην οποία θα υπάγεται η χώρα κατά τη μεταμνημονιακή περίοδο, δηλώνει ότι «θα διασφαλίσει ότι δεν θα ξαναζήσουμε παρόμοια τραγωδία». Τέλος, ο κ. Καρβούνης διαβλέπει δρόμο μακρύ για την αντιμετώπιση της ασφάλειας των καταθέσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Αν θελήσετε να αποδώσετε βαθμολογία από το 1 ως το 10 στη λύση που επιτεύχθηκε για το ελληνικό χρέος -όπου 1 το χειρότερο και 10 το καλύτερο δυνατό σενάριο-, πού θα τοποθετούσατε τη λύση και γιατί;

«Θα έδινα τον βαθμό 8. Πετύχαμε ότι για πάνω από μία 10ετία η Ελλάδα θα πληρώνει χαμηλά τοκοχρεολύσια που θα της επιτρέψουν να διαθέσει πόρους σε επενδύσεις και επομένως σε ανάπτυξη. Πετύχαμε επίσης δύο ασφαλιστικές δικλίδες. Η πρώτη προβλέπει ότι στην εκπνοή της περιόδου των χαμηλών τοκοχρεολυσίων, δηλαδή το 2032, οι εταίροι μας θα επανεξετάσουν τη βιωσιμότητα του χρέους και θα πάρουν, αν χρειάζεται, επιπλέον μέτρα. Η δεύτερη ασφαλιστική δικλίδα μάς εγγυάται ότι, σε περίπτωση απρόοπτης επιδείνωσης της ελληνικής οικονομίας, οι εταίροι μας θα πάρουν νέα μέτρα ελάφρυνσης.

Θέλω να υπενθυμίσω ότι τα διαδοχικά μέτρα μείωσης του ελληνικού χρέους, που έχουν ληφθεί τακτικά από το 2012 και μετά, είναι μια μοναδική δέσμη μέτρων αλληλεγγύης υπέρ της Ελλάδας. Ας σημειωθεί πως καμιά άλλη χώρα σε μνημόνιο δεν ευεργετήθηκε με τέτοια μέτρα. Η Ελλάδα θα λάβει επιπλέον, υπό μορφή επιχορηγήσεων, επιστροφές κερδών από τα ελληνικά ομόλογα που βρίσκονται στις κεντρικές τράπεζες των άλλων χωρών-μελών. Από την άλλη βέβαια, πρέπει και η χώρα μας να κατανοήσει τις προσπάθειες που απαιτούνται να καταβάλει ώστε τελικώς να παράξει τα συμφωνηθέντα πρωτογενή πλεονάσματα. Αυτό προϋποθέτει μια πολύ σοβαρή και διαρκή προσπάθεια εκ μέρους μας, αλλά στο τέλος της ημέρας αυτό θα παράξει ένα σημαντικό αποτέλεσμα: τη μείωση της προσφυγής σε νέο εξωτερικό δανεισμό».

Το χρέος δείχνει πια εξυπηρετήσιμο. Είναι όμως και βιώσιμο;

«Μετά τα νέα μέτρα, το χρέος εκτιμάται πλέον ως βιώσιμο για τα επόμενα χρόνια από τους εταίρους μας, μεταξύ των οποίων και το ιδιαιτέρως απαιτητικό στο θέμα αυτό ΔΝΤ. Το ίδιο βιώσιμο θεωρούν πλέον το χρέος και ανεξάρτητοι οίκοι αξιολόγησης, διεθνούς κύρους οικονομολόγοι κ.λπ. Όσον αφορά τον μακροπρόθεσμο ορίζοντα, η δέσμευση των εταίρων για επανεξέταση της βιωσιμότητας του χρέους αποκλείει την περίπτωση να καταστεί τελικώς η εξυπηρέτησή του επαχθής. Θέλω να προσθέσω ότι οι εταίροι μας ανέλαβαν μια επιπλέον δέσμευση, που θα είναι διηνεκής, δηλαδή θα συνεχίσουν να στηρίζουν τη χώρα μας στις προσπάθειές της για μια βιώσιμη ανάπτυξη.

Γενικότερα, είναι η ώρα να πάρει η χώρα μας το μέλλον της στα χέρια της, να εφαρμόσει το δικό της αναπτυξιακό πλάνο και να σταματήσουμε να αποδίδουμε ευθύνες στους άλλους για οτιδήποτε μας συμβαίνει. Πρέπει να κοιτάξουμε μπροστά και μετά τις οδυνηρές εμπειρίες της τελευταίας οκταετίας, να εφαρμόσουμε ένα βιώσιμο οικονομικό μοντέλο. Το οικονομικό μοντέλο πάντως θα πρέπει να υπηρετηθεί από την πολιτική. Αυτό καταδεικνύει την ανάγκη οι πολιτικές ηγεσίες της χώρας μας να έλθουν σε συνεννόηση, γιατί η διαρκής πολιτική αντιπαράθεση την οποία ζούμε αποτελεί τελικώς τον μεγαλύτερο κίνδυνο για την ανάκαμψη της εθνικής μας οικονομίας».

Ποιο θεωρείτε ως πιο σημαντικό πρόβλημα για τις ελληνικές τράπεζες; Τι σημαίνει η πρόσφατη απόφαση του Eurogroup για αυτές;

«Το μεγάλο πρόβλημα των ελληνικών τραπεζών είναι, ως γνωστό, ο τεράστιος όγκος των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Η χώρα μας και οι τράπεζες έχουν αναλάβει την υποχρέωση της δραστικής μείωσής τους, ώστε να μπορέσει να τονωθεί η δανειοδότηση της πραγματικής οικονομίας. Η υποχρέωση αυτή μεταφράζεται στην ανάγκη πιο αποτελεσματικής χρησιμοποίησης των διαφόρων εργαλείων που υπάρχουν προς αυτόν τον σκοπό, όπως ο εξωδικαστικός συμβιβασμός, η πώληση μη εξυπηρετούμενων δανείων σε τρίτους, οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί και άλλες έξυπνες λύσεις. Οτιδήποτε κρίνεται απαραίτητο για την εξυγίανση των ισολογισμών των τραπεζών.

Σημαντική για τον χώρο είναι επίσης η δέσμευση που έχει λάβει η χώρα μας να συνεχίσει τη χαλάρωση των ελέγχων κεφαλαίου (capital controls) σύμφωνα με τον δημοσιευμένο οδικό χάρτη. Η σταδιακή επαναφορά της ελεύθερης διακίνησης κεφαλαίων μέσω των ελληνικών τραπεζών θα μετρήσει ουσιαστικά σε ό,τι αφορά την προσέλκυση επενδύσεων τόσο στη χώρα όσο και στις ίδιες τις τράπεζες.

Ήδη έχουμε τα πρώτα θετικά αποτελέσματα από τους διεθνείς οίκους, που αναβαθμίζουν τη χώρα. Τούτη η αναβάθμιση, την οποία θα ακολουθήσει και αναβάθμιση των ίδιων των τραπεζών -πάντα έτσι συμβαίνει-, σημαίνει πως η χώρα αποκτά στοιχεία μεγαλύτερης φερεγγυότητας. Αυτή η αυξημένη φερεγγυότητα αντανακλά και στα κεφάλαια των τραπεζών τα οποία ισχυροποιούνται. Τα παραπάνω είναι στοιχεία που προσμετρούν οι επενδυτές όταν λαμβάνουν αποφάσεις».

Η εγγύηση των καταθέσεων τι προτεραιότητα έχει στην ατζέντα της Ε.Ε.; Μπορεί να υπάρξει μια λύση που να αντιμετωπίζει το θέμα χωρίς να αφήνει έκθετους τους καταθέτες σε οικονομικές πολιτικές κυβερνήσεων μέσα στην Ένωση; Πόσο πιθανόν θεωρείτε να ζήσουμε μια νέα Κύπρο μέσα στους κόλπους της Ε.Ε.;

«Προς το παρόν τα συστήματα εγγύησης των καταθέσεων στην Ευρώπη είναι οργανωμένα σε εθνικό επίπεδο, αν και εφαρμόζονται ελάχιστα πρότυπα, κατόπιν συμφωνίας, σε επίπεδο Ε.Ε. Σύμφωνα λοιπόν με τους κανόνες της Ε.Ε., τέτοια συστήματα εγγυώνται σε κάθε καταθέτη για την κατάθεσή του ανά τράπεζα το ποσό των 100.000 ευρώ, ανεξαρτήτως του ύψους της κατάθεσης. Αν ένα συγκεκριμένο εθνικό σύστημα εγγύησης καταθέσεων δεν μπορεί να καλύψει τις ζημίες των καταθετών σε περίπτωση χρεοκοπίας τράπεζας, η ζημία αυτή μπορεί να χρειαστεί να καλυφθεί από τους φορολογούμενους, γεγονός που μπορεί με τη σειρά του να ζημιώσει τα δημόσια οικονομικά της εν λόγω χώρας. Κάπως έτσι συνέβη στη χώρα μας. Η χρηματοπιστωτική κρίση όμως έδειξε ότι τα προβλήματα των τραπεζών δεν σταματούν στα εθνικά σύνορα.

Ως αντίδραση στη χρηματοπιστωτική κρίση, η Ευρώπη συσπειρώθηκε για να θωρακίσει τους φορολογούμενους και να προστατεύσει εντέλει και τους καταθέτες.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε την εισαγωγή ενός ευρωπαϊκού συστήματος εγγύησης καταθέσεων (EDIS) κατά φάσεις.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες συζητούν σήμερα τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσε να λειτουργήσει σε ευρωπαϊκό επίπεδο μια ισχυρότερη και πιο συνεκτική προστασία των μικροκαταθετών (έως 100.000 ευρώ ανά καταθέτη και τράπεζα).

Αυτό είναι το τελευταίο κομμάτι της τραπεζικής ένωσης το οποίο εξακολουθεί να λείπει.

Ένα ευρωπαϊκό σύστημα εγγύησης καταθέσεων θα μπορεί να προστατεύει τους καταθέτες όπου και αν είναι εγκατεστημένοι. Οι τράπεζες θα χρειαστούν όμως πολλά χρόνια για τη δημιουργία ταμείου ασφάλισης καταθέσεων. Η συζήτηση είναι πάντα σε εξέλιξη. Υπάρχουν χώρες που δυσανασχετούν απέναντι σε ένα είδος αμοιβαιοποίησης του τραπεζικού κινδύνου.

Πάντως να ξεκαθαρίσουμε ότι η εγγύηση αυτή δεν θα αφορά τη διασφάλιση καταθέσεων για ποσά υψηλότερα των 100.000 ευρώ όπως στην Κύπρο. Οι μεγαλύτερες καταθέσεις θα παραμείνουν εκτός του υπό διαμόρφωση πανευρωπαϊκού συστήματος εγγύησης».

Δεν σας τρομάζουν οι μεταμνημονιακές υπερ-ρυθμίσεις που επέβαλαν οι ευρωπαϊκοί θεσμοί;

«Οι μεταμνημονιακές υποχρεώσεις έχουν ως σκοπό να διασφαλίσουν, ιδιαίτερα κατά τα πρώτα “ευαίσθητα” χρόνια μετά την έξοδο της χώρας μας από τα μνημόνια, τη συνετή και βιώσιμη δημοσιονομική της πορεία, η οποία αν δεν τηρηθεί θα έχουν αποβεί χωρίς αντίκρισμα οι τρομακτικές θυσίες του ελληνικού λαού.

Οι μεταμνημονικές υποχρεώσεις δεν αφορούν μόνον την Ελλάδα. Και οι άλλες χώρες όταν έβγαιναν από το μνημόνιο είχαν συνάψει συμφωνίες συνέχισης των μεταρρυθμίσεων και εκτελούν ή εξετέλεσαν τις υποχρεώσεις που είχαν αναλάβει και πέραν της ημερομηνίας λήξης του μνημονίου τους. Άρα είναι αβάσιμο να μιλάμε για “4ο μνημόνιο”, κάτι τέτοιο, όπως διαπιστώσαμε, δεν πρόκειται να υπάρξει! Στις 20 Αυγούστου η περίοδος των μνημονίων θ’ αποτελεί παρελθόν για την Ελλάδα. Η χώρα μας εξέρχεται αυτής της δύσκολης δοκιμασίας με “προίκα” μια περαιτέρω ελάφρυνση του χρέους της, ώστε να πορευτεί με μεγαλύτερη σιγουριά και πιθανότητες επιτυχίας στον δρόμο της ανάκαμψης.

Η δε “ενισχυμένη εποπτεία” στην οποία θα υπάγεται, θα διασφαλίσει ότι δεν θα ξαναζήσουμε παρόμοια τραγωδία».