Καταγγελίες για νοθεία

|> Στο 51,34% ανέρχεται το ποσοστό του “ναι” στο δημοψήφισμα που διεξήχθη στην Τουρκία, μετά την καταμέτρηση του 99% των ψήφων, μεταδίδουν τουρκικά μέσα μαζικής ενημέρωσης. Το “όχι” προηγείται στις τρεις μεγαλύτερες πόλεις της Τουρκίας, την Κωνσταντινούπολη, την Άγκυρα και τη Σμύρνη.

Οριακό προβάδισμα έναντι του «όχι» διαθέτει το «ναι» στην Τουρκία, όπως μεταδίδει το τουρκικό πρακτορείο ειδήσεων «Ανατολή», επικαλούμενο τη ροή αποτελεσμάτων του δημοψηφίσματος.

Εφ΄όσον οριστικοποιηθούν τα εκλογικά αποτελέσματα, θα πρόκειται για μία «πύρρειος νίκη» του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος προσέβλεπε σε «μεγαλύτερο προβάδισμα», προκειμένου να διαθέτει την όσο το δυνατό ευρύτερη στήριξη στην αλλαγή του πολιτεύματος, από προεδρευόμενη κοινοβουλευτική δημοκρατία σε προεδρική δημοκρατία.

Η συμμετοχή κινήθηκε σε πολύ υψηλά επίπεδα, καθώς άγγιξε το 86%. Σύμφωνα με το πρακτορείο «Ανατολή», το «ναι» συγκέντρωσε υψηλά ποσοστά στα κεντρικά της χώρας, ενώ το «όχι» κυριάρχησε στις παράκτιες περιοχές και στο νοτιοανατολικό τμήμα, γεγονός το οποίο αντικατοπτρίζει τον διχασμό του τουρκικού λαού.

Τα στοιχεία που επικαλείται το πρακτορείο «Ανατολή» καταδεικνύουν ότι το “ναι” συγκεντρώνει υψηλά ποσοστά στα κεντρικά της χώρας, ενώ το “όχι” δείχνουν να επιλέγουν οι ψηφοφόροι στις παράκτιες περιοχές και το νοτιανατολικό τμήμα.

Οι 18 αλλαγές

Οι συνταγματικές αλλαγές, οι οποίες εγκρίθηκαν από τον τουρκικό λαό, είναι οι εξής:

• Ένταξη στο σύνταγμα διάταξης που αναφέρει ότι η Δικαιοσύνη πρέπει να δρα αμερόληπτα.
• Ο αριθμός των μελών του κοινοβουλίου (Μεγάλη Εθνοσυνέλευση της Τουρκίας) αυξάνεται σε 600 από 550.
• Η κατώτατη ηλικία για την υποβολή υποψηφιότητας για το κοινοβούλιο ή την προεδρία μειώνεται από τα 25 στα 18 χρόνια, ενώ αφαιρείται και η διάταξη που έθετε ως προϋπόθεση την εκπλήρωση των στρατιωτικών υποχρεώσεων.
• Η θητεία της Εθνοσυνέλευσης γίνεται πενταετής από τετραετής και οι βουλευτικές εκλογές διεξάγονται ταυτόχρονα με τις προεδρικές. Οι προεδρικές εκλογές οδηγούνται σε β’ γύρο μεταξύ των δύο επικρατέστερων υποψηφίων εάν στον πρώτο κανένας υποψήφιος δεν έχει λάβει το 50% συν μία ψήφο. Πενταετής από επταετής γίνεται και η θητεία του προέδρου της Τουρκίας.
• Οι εξουσίες της Εθνοσυνέλευσης αφορούν, μεταξύ άλλων: τη σύνταξη, αναθεώρηση και κατάργηση νόμων. Την κύρωση διεθνών συμβάσεων ή συνθηκών. Τη συζήτηση του ετήσιου προϋπολογισμού που υποβάλλει ο πρόεδρος της Τουρκίας (η επιτροπή Προϋπολογισμού έχει δικαίωμα να προχωρεί και σε αλλαγές) και την τελική έγκριση ή απόρριψή του. Τον διορισμό 7 εκ των 13 μελών του Συμβουλίου Δικαστών και Εισαγγελέων (όπως μετονομάζεται το Ανώτατο Συμβούλιο Δικαστών και Εισαγγελέων). Βασική αλλαγή ότι δεν τίθεται πλέον ζήτημα εμπιστοσύνης της Εθνοσυνέλευσης προς την κυβέρνηση, αφού η φύση και ο χαρακτήρας της δεύτερης θα προσδιορίζεται στις προεδρικές εκλογές.
• Το κοινοβούλιο ελέγχει τον αντιπρόεδρο της Τουρκίας και τους υπουργούς της κυβέρνησης μέσω της διαδικασίας της «Κοινοβουλευτικής Έρευνας, Κοινοβουλευτικής Εξέτασης, Γενικής Συζήτησης και Γραπτής Ερώτησης». Η διαδικασία της επερώτησης καταργείται και αντικαθίσταται από την Κοινοβουλευτική Εξέταση. Ο αντιπρόεδρος της Τουρκίας είναι υποχρεωμένος να απαντά σε γραπτές ερωτήσεις εντός 15 ημερών από την υποβολή τους.
• Για να είναι κάποιος υποψήφιος για την προεδρία της Τουρκίας, πρέπει να έχει την υποστήριξη κόμματος το οποίο στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές να έχει λάβει τουλάχιστον 5% και τις υπογραφές 100.000 ψηφοφόρων. Ο πρόεδρος της Τουρκίας δεν είναι πλέον απαραίτητο να εγκαταλείπει την κομματική του ιδιότητα, όπως συνέβαινε μέχρι σήμερα.
• Ο πρόεδρος της Τουρκίας είναι επικεφαλής τόσο του κράτους, όσο και της κυβέρνησης και διατηρεί το δικαίωμα να διορίζει και να απολύει αντιπρόεδρο ή αντιπροέδρους της χώρας, καθώς και τους υπουργούς της κυβέρνησης κατά βούληση. Ο πρόεδρος έχει δικαίωμα να εκδίδει εκτελεστικά διατάγματα. Εάν η Εθνοσυνέλευση ψηφίσει στη συνέχεια νόμο σχετικό με το ίδιο θέμα για το οποίο έχει εκδοθεί προεδρικό διάταγμα, επικρατεί η γνώμη της Εθνοσυνέλευσης.
• Η Εθνοσυνέλευση μπορεί να ανοίξει διαδικασίες Κοινοβουλευτικής Έρευνας με απόλυτη πλειοψηφία (301 εκ των 600 ψήφων). Η πρόταση για διεξαγωγή έρευνας συζητείται έναν μήνα και τελικώς εγκρίνεται, εάν υπερψηφιστεί σε μυστική ψηφοφορία από τα τρία πέμπτα των βουλευτών (360 εκ των 600). Όταν ολοκληρωθεί η διαδικασία, η Εθνοσυνέλευση μπορεί να παραπέμψει τον πρόεδρο σε δίκη με πλειοψηφία δύο τρίτων (400 εκ των 600 βουλευτών).
• Ο πρόεδρος της Τουρκίας έχει δικαίωμα να διορίζει έναν ή περισσότερους αντιπροέδρους της χώρας. Εάν η θέση του προέδρου χηρέψει, προεδρικές εκλογές πρέπει να διεξαχθούν εντός 45 ημερών. Εάν απομένει λιγότερο από ένας χρόνος μέχρι τις επόμενες  βουλευτικές εκλογές, τότε αυτές διενεργούνται ταυτόχρονα με τις προεδρικές. Εάν όχι, ο νέος πρόεδρος της Τουρκίας υπηρετεί μέχρι τη λήξη της κοινοβουλευτικής θητείας και τότε διοργανώνονται εκ νέου διπλές εκλογές, για πρόεδρο και κοινοβούλιο. Η εμβόλιμη θητεία δεν μετράει ούτε παραβιάζει το όριο δύο πενταετών θητειών που τίθεται για τον πρόεδρο. Οι κοινοβουλευτικές έρευνες για πιθανά αδικήματα αντιπρoέδρων της Τουρκίας και υπουργών μπορούν να ανοίξουν με πλειοψηφία τριών πέμπτων. Μετά την έρευνα, το κοινοβούλιο μπορεί να τους παραπέμψει σε δίκη με πλειοψηφία δύο τρίτων. Εάν κριθούν ένοχοι, ο αντιπρόεδρος ή ο υπουργός απομακρύνονται από τη θέση τους μόνον εφ’ όσον το αδίκημα επιφέρει στέρηση πολιτική δικαιωμάτων. Εάν ένας βουλευτής διοριστεί υπουργός, η βουλευτική του θητεία τερματίζεται και αντικαθίσταται από επιλαχόντα (ασυμβίβαστο κυβερνητικής θέσης και βουλευτικής ιδιότητας).
• Ο πρόεδρος της Τουρκίας έχει δικαίωμα να διαλύσει το κοινοβούλιο κατά βούληση, ενώ το ίδιο δικαίωμα διατηρούν και τα τρία πέμπτα της Εθνοσυνέλευσης (360 εκ των 600 βουλευτών). Και στις δύο περιπτώσεις, διεξάγονται ταυτόχρονα προεδρικές και βουλευτικές εκλογές.
• Η κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης από τον πρόεδρο της Τουρκίας  πρέπει απαραίτητα να εγκρίνεται από την Εθνοσυνέλευση. Το κοινοβούλιο μπορεί να αλλάζει τη διάρκειά της, να την παρατείνει ή να την ακυρώνει. Σε κάθε περίπτωση, πλην καιρού πολέμου, η έκτακτη ανάγκη δεν μπορεί να διαρκεί περισσότερο από τέσσερις μήνες. Κάθε προεδρικό διάταγμα σε τέτοια έκτακτη περίοδο χρειάζεται έγκριση της Εθνοσυνέλευσης.
• Οι πράξεις του προέδρου της Τουρκίας μπορούν να ελέγχονται πλέον από τη Δικαιοσύνη.
• Τα στρατοδικεία καταργούνται, πλην της περίπτωσης πολέμου, οπότε δικάζουν στρατιωτικούς για ζητήματα που άπτονται της στρατιωτικής νομοθεσίας.
• Τα μέλη του Συνταγματικού Δικαστηρίου μειώνονται σε 15 από 17. Ο πρόεδρος της Τουρκίας θα διορίζει τα 12, ενώ τα άλλα τρία θα διορίζονται από την Εθνοσυνέλευση.
• Τα μέλη του Συμβουλίου Δικαστών και Εισαγγελέων μειώνονται σε 13 από 22. Τέσσερα μέλη θα διορίζονται από τον πρόεδρο της Τουρκίας, επτά από την Εθνοσυνέλευση (με αυξημένη πλειοψηφία), ενώ τα άλλα δύο μέλη είναι ο υπουργός και ο υφυπουργός Δικαιοσύνης.
• Ο πρόεδρος της Τουρκίας υποβάλλει τον προϋπολογισμό του νέου έτους 75 ημέρες πριν το νέο φορολογικό έτος. Η επιτροπή Προϋπολογισμού της Εθνοσυνέλευσης μπορεί να κάνει αλλαγές στο κείμενο, αλλά οι βουλευτές δεν έχουν δικαίωμα να κάνουν προτάσεις που αλλάζουν το ύψος των δημοσίων δαπανών. Εάν ο προϋπολογισμός δεν εγκριθεί, προτείνεται προσωρινός προϋπολογισμός και εάν η Εθνοσυνέλευση απορρίψει και εκείνον, τότε χρησιμοποιείται εκείνος του περασμένου έτους, με τις αναγκαίες προσαρμογές.
• Ο πρόεδρος της Τουρκίας έχει δικαίωμα να δημιουργεί επαρχίες και περιφέρειες εντός του κράτους.