Ένας ρεπόρτερ θυμάται…

Ήταν σαν σήμερα. Τον Φλεβάρη του 83. Μόλις είχα πάει στην εφημερίδα και μελετούσα το «σώμα», που μάλλον δεν είχαν κάτι αξιόλογο.

Του Βαγγέλη Μαρκουλή

Σχετικά νέος ρεπόρτερ τότε, έτυχε να μιλήσω για άσχετο θέμα, με γνωστό μου Αξιωματικό, στο Κεντρικό Λιμεναρχείο Πειραιά. Η είδηση που μου έδωσε, ήταν συνταρακτική. «Το οχηματαγωγό «Χρυσή Αυγή» έχει εκπέμψει SOS. Τα πράγματα δεν δείχνουν καλά. Έχει πάρει κλίση και ο καπετάνιος είπε για εκρήξεις από τα βυτιοφόρα που μετέφερε». Ο ίδιος μου ανέφερε και τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες που επικρατούσαν στο Κάβο Ντόρο.

Μόλις έκλεισα το τηλέφωνο, πήγα σχεδόν τρέχοντας να ενημερώσω τον διευθυντή μου. «Φύγε τώρα» μου είπε. «Πάρε και φωτορεπόρτερ μαζί σου».

Σε κλάσματα δευτερολέπτου, είχα επικοινωνήσει με το γραφείο το μακαρίτη του Φλώρου και χωρίς να του πω λεπτομέρειες ζήτησα έναν φωτογράφο για θέμα.

«Τι θέμα;» με ρώτησε.

«Κάτι της εφημερίδας» απλά ψέλλισα.

«Έλα να πάρεις τον Αλέκο». Με το αυτοκίνητο που είχα εκείνη την εποχή, ένα Σιτροέν Αμι-8, αμφέβαλλα αν θα φθάσω. Πολύ σύντομα είσαι σταθμεύσει  πρόχειρα στο περίπτερο στην Πανεπιστημίου. Στο υπόγειο ήταν οι Αφοί Φλώρου. Σχεδόν οι μοναδικοί φωτορεπόρτερ εκείνη την εποχή, ειδικά στο Αστυνομικό και Ναυτιλιακό ρεπορτάζ. Από τις σκάλες στη στοά, φώναξα τον Αλέκο.

Πάντα απεριποίητος, με σχεδόν λαδωμένο μαλλί, εμφανίσθηκε ο Μανταφάρας. Όχι μόνο φωτορεπόρτερ, αλλά και καλός φίλος, με τον οποίο και πριν αλλά κυρίως μετά, είχαμε κάνει αρκετές αποστολές.

«Θα το δαγκώσεις» με το μπουφανάκι που είσαι» του είπα, καθώς κοίταγα το ξεφτισμένο στυλ δερμάτινο μπουφάν του.

«Φύγαμε φιλαράκι» μου λέει αφού άφησε την τσάντα του στο πίσω κάθισμα.

Μέχρι να βγούμε Μεσογείων, του είχα πει τι είχα μάθει και που πηγαίναμε.  Συνοφρυώθηκε. Μπορεί να είχε «φάει» τα πτώματα με το κουτάλι, λόγω ρεπορτάζ, αλλά πάνω απ’ όλα ήταν άνθρωπος. Όσο ανεβαίναμε ο καιρός έκλεινε περισσότερο. Έβαλα βενζίνη, αγόρασα με αλυσίδες  καλού κακού και κατευθυνθήκαμε προς την Ραφήνα. Σε 45 λεπτά σχεδόν, είχαμε φθάσει. Πήγαμε στην προβλήτα και με τον Αλέκο κατευθυνθήκαμε προς μια παρέα ναυτικών. Δεν ήξεραν και αυτοί πολλά. Το μόνο που μάθαμε, ήταν πως το πλοίο είχε πάρει επικίνδυνη κλίση, πως είχε σημειωθεί έκρηξη, πως ο Καπετάνιος έκανε προσπάθεια να το γυρίσει προς Κάρυστο και πως είναι ένα Ρώσικο φορτηγό που έχει μαζέψει αρκετούς.

«Ζωντανούς;» ρώτησα.

Κανείς δεν ήξερε να μου απαντήσει. Απλά είπαν, ότι είχαν ακούσει από το VHF. Όσο πέρναγε η ώρα, το χιόνι γινόταν πιο πυκνό. Από έναν τηλεφωνικό θάλαμο, έδωσα ότι στοιχεία είχα και δεν είχα. Είχα μάθει ότι το δρομολόγιο ήταν σαν φορτηγό πλοίο, αλλά υπήρχε φόβος να είχαν επιβιβασθεί και επιβάτες.

Στην προβλήτα, άρχισαν να μαζεύονται συγγενείς και φίλοι των οδηγών των φορτηγών αλλά και του πληρώματος, που εναγωνίως περίμεναν να μάθουν νέα. «Μακάρι να τους έσωσε το Ρώσικο» μονολογούσαν.

Οι ώρες περνούσαν χωρίς να έχουμε κάποιο νέο. Απλά ότι ήταν αρκετά τα πλοία για την διάσωσή τους, όπως και δύο πολεμικά. Το χιόνι είχε αρχίσει να σκεπάζει τα αυτοκίνητα. Το κρύο τσουχτερό και εμείς προσπαθούσαμε με άλλους συναδέλφους να μάθουμε κάποιο νέο. Τότε φυσικά, υπήρχαν μόνο τα κρατικά κανάλια και οι εφημερίδες.

Πολλοί από τα πηγαδάκια, έριχναν ευθύνες στον καπετάνιο που έφυγε με τέτοιο καιρό, άλλοι τα έριχναν στο λιμενάρχη που επέτρεψε να φύγει. Όπως είχαμε μάθει ο καιρός δεν ήταν τραγικά άσχημος. Ακόμα και για το «Χρυσή Αυγή». Ποταμόπλοιο το ανέβαζαν, ποταμόποιο το κατέβαζαν, επειδή δεν είχε καρίνα.

Ήταν κοντά στο χάραμα, όταν έφθασε το πρώτο πλοίο με νεκρούς και διασωθέντες. Τότε και μόνο μάθαμε το πόσο τραγική ήταν εκεί παραέξω η κατάσταση…

Μαύρη ημέρα

Μαύρη ημέρα η 23η Φεβρουαρίου για την ναυτιλία μας και για όλη την Ελλάδα. Το επιβατικό – οχηματαγωγό πλοίο «Χρυσή Αυγή», ναυπήγησης του 1970 στην Ιαπωνία για λογαριασμό της εταιρίας του Αυγούστου Πολέμη, βυθίστηκε στις 23 Φεβρουαρίου 1983 στην περιοχή του Κάβο Ντόρο. Πριν 33 χρόνια. Στον υγρό τάφο, παρέσυρε  28 άτομα, πλήρωμα και επιβάτες. Διασώθηκαν 14 άτομα. Καπετάνιος ο Αντώνης Γαρδέλης. Α’ Μηχανικός ο Γεώργιος Χρηστάκης.

Το οχηματαγωγό «Χρυσή Αυγή» είχε αποπλεύσει από το λιμάνι της Ραφήνας στις 16:05 με προορισμό τα νησιά Άνδρο, Τήνο, Πάρο και Νάξο, μεταφέροντας  9 βυτιοφόρα, 4 φορτηγά, με πλήρωμα 23 ατόμων και 14 οδηγούς αυτοκινήτων. Στις 6.35 μ.μ. και ενώ βρισκόταν σε απόσταση 4  ν.μ. από το ακρωτήριο Μαντήλι έστειλε σήμα κινδύνου. Ο εφιάλτης για τους 47 ανθρώπους μόλις είχε αρχίσει. Στην περιοχή έπνεαν άνεμοι έντασης 8-9 Μποφόρ. Ο καπετάνιος, είχε ρωτήσει πριν αναχωρήσει συνάδελφό του και μάλιστα της ίδιας εταιρείας σχετικά με τον καιρό που επικρατεί και αυτός τον ενημέρωσε ότι δεν υπάρχει ιδιαίτερο  πρόβλημα, γιατί απλά, είχε φάει δύο «γερές» στη μάσκα.

Πολλοί από τους επιβάτες, παρακάλεσαν να επιβιβαστούν με προορισμό κυρίως την Άνδρο, παράτυπα, αφού το πλοίο έφευγε ως φορτηγό. Ανάμεσα σε αυτούς, μία μητέρα με τα δύο παιδιά της.   Από το μεσημέρι είχε αρχίσει πυκνή χιονόπτωση. Και πολλοί υποψήφιοι επιβάτες, ευτυχώς, αποκλείστηκαν με το ΚΤΕΛ στην Αγία Παρασκευή και δεν μπόρεσαν να φθάσουν έγκαιρα. Αυτό ήταν που τους έσωσε τη ζωή.  Σύμφωνα με μαρτυρίες του πληρώματος του Αντιτορπιλικού «Σφενδόνη»,  χιόνιζε ακόμα και μεσοπέλαγα.

Το χρονικό

Στις 23 Φεβρουαρίου 1983 το «Χρυσή Αυγή», αναχώρησε από το λιμάνι της Ραφήνας κάτω από δυσμενείς καιρικές συνθήκες, οι οποίες πολύ σύντομα επιδεινώθηκαν. Στις 23/2/83 και ώρα 18:30, 2 μίλια μακριά από τη νησίδα «Μαντήλι» και ενώ έπνεαν άνεμοι 8 μποφόρ, το πλοίο πήρε απότομα κλίση εξαιτίας της μετατόπισης των οχημάτων στο γκαράζ. Ο μηχανικός, έδωσε εντολή οι δύο μηχανές να έχουν από 80 στροφές για να μπορεί να τιμονεύει ο καπετάνιος. Όταν το πλήρωμα της μηχανής ανέβηκε από το μηχανοστάσιο, αφού κατάλαβαν ότι το πλοίο θα βούλιαζε, είδαν ότι το κλινόμετρο είχε κλίση 45 μοιρών. Στα γκαράζ, είδαν ντελαπαρισμένα βυτιοφόρα και να χύνεται υγρό καύσιμο. Στο γκαράζ δεν υπήρχαν ιμάντες πρόσδεσης των βυτιοφόρων, αλλά αλυσίδες. Η σπίθα, ήταν αναπόφευκτη. Και ακολούθησε η κόλαση.

Η μία έκρηξη, διαδεχόταν την άλλη . Το μεγαλύτερη μέρος του πλοίου τυλίχτηκε στις φλόγες. Πλήρωμα και επιβάτες άρχισαν να πηδούν στη θάλασσα για να σωθούν.  Η θερμοκρασία ήταν ιδιαίτερα χαμηλή…

Από την γέφυρα, μόλις είχε σημειωθεί κλίση 18 μοιρών από την μετατόπιση των φορτηγών, είχε σταλεί SOS. Αμέσως σήμανε συναγερμός στον Θάλαμο επιχειρήσεων του υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας και  να σπεύδουν τα πρώτα πλοία προς το στίγμα του ναυαγίου. Από τις εκρήξεις που έγιναν δημιουργήθηκε ρήγμα που προκάλεσε την βύθιση του πλοίου τρεις ώρες αργότερα. Στο σήμα κινδύνου που εξέπεμψε το πλοίο ανταποκρίθηκαν το «Χρυσή Άμμος», το ρωσικό «Σάμπυ Ράμπατ» και το ρουμανικό «Μπολντεϊν» καθώς και το «Καστριανή Κέας» και το ΧΡΥΣΗ ΑΜΜΟΣ ΙΙΙ. Αργότερα έφθασαν στο σημείο του ατυχήματος και δυο πλοία του Πολεμικού Ναυτικού. Το αντιτορπιλικό «Σφενδόνη» και η φρεγάτα  «Λήμνος».

Το « Χρυσή Αυγή»,  ήταν ένα σύγχρονο Ε/Ο πλοίο για την εποχή του μήκους 59 μέτρων. Από όλο το πλήρωμα σώθηκαν μόνο τρεις: Οι μηχανικοί Σίμος Λάβδας και Αντώνης Κοκκίνης από το Γαύριο και ο ναύτης Γιώργος Μπαρμπούνης από την Σύρο.

Οι ευθύνες

Στα δημοσιεύματα εκείνης της εποχής, διασωθέντα μέλη του πληρώματος, επέρριψαν ευθύνες στον ίδιο τον καπετάνιο . Ο ένας τον χαρακτήρισε απερίσκεπτο, που λες και ηδονιζόταν το πλοίο να παλεύει με τα πελώρια κύματα, ενώ άλλος είχε καταθέσει  ότι το πλοίο είχε αντιμετωπίσει ξανά πρόβλημα, λίγο καιρό πριν το ναυάγιο.

Τραγική λεπτομέρεια: Δύο από τα θύματα της «Χρυσής Αυγής», ήταν τα παιδιά Νικόλαος και η Ελένκω Λάβδα. Τα μοναδικά παιδιά του ναυαγίου. Η μητέρα τους Ματίνα χρησιμοποίησε ως μέσον έναν ναύτη από το πλήρωμα, προκειμένου να ταξιδέψουν για την Άνδρο, παρόλο που το πλοίο έκανε το συγκεκριμένο ταξίδι μόνο για φορτηγά…
Πηγή: presspublica.gr