Αν και συμπληρώνονται 22 χρόνια, τα ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα

ΑΦΙΕΡΩΜΑ |> Είκοσι δύο χρόνια έχουν περάσει από την κρίση στα Ίμια, που είχε σαν αποτέλεσμα τον τραγικό θάνατο τριών στελεχών των Ενόπλων μας Δυνάμεων, κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες, τον κλονισμό της αξιοπιστίας της τότε ελληνικής κυβέρνησης και την αμφισβήτηση εκ μέρους της Τουρκίας της ελληνικής κυριαρχίας σε πολλές νησίδες και βραχονησίδες, θέτοντας ένα ακόμη θέμα στην ατζέντα των ελληνοτουρκικών διαφορών.

Η κρίση στα Ίμια ξεκίνησε τα Χριστούγεννα του 1995, με την προσάραξη τουρκικού φορτηγού πλοίου στα αβαθή ύδατα κοντά στις δύο νησίδες και κορυφώθηκε τις πρώτες πρωινές ώρες της 31^ης Ιανουαρίου 1996 φέρνοντας τις δύο χώρες στα πρόθυρα ένοπλης αντιπαράθεσης, που απεσοβήθη ύστερα από παρέμβαση της Ουάσιγκτον, η οποία εισέπραξε τις ευχαριστίες από του βήματος της Βουλής του τότε πρωθυπουργού, Κώστα Σημίτη.

|> Στέλιος Κοπανίδης

Τα Ίμια απέχουν 5,5 ναυτικά μίλια από την Κάλυμνο και 2,4 από τη νησίδα Καλόλιμνο, ενώ βρίσκονται 3,8 ναυτικά μίλια μακριά από τις ακτές της Τουρκίας στην Αλικαρνασσό. Οι δύο νησίδες παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα από την Ιταλία το 1947 με τη Συνθήκη των Παρισίων, ακολουθώντας την ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων στον εθνικό κορμό. Μέχρι το επεισόδιο εκείνο, η Άγκυρα είχε αποδεχθεί την επικυριαρχία της χώρας μας σε όλες τις νησίδες και βραχονησίδες που υπάγονται στα Δωδεκάνησα, αν και μετά τη Μεταπολίτευση εμφάνιζε συχνά πυκνά αντιρρήσεις σε σχέση με το καθεστώς που τις διέπει προσπαθώντας να θέσει και περισσότερα θέματα στο τραπέζι των ελληνοτουρκικών διαφορών. Ως γνωστόν η χώρα μας αναγνωρίζει ως μοναδική διαφορά της με τη γείτονα την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, σε αντίθεση με την Τουρκία που θέτει θέματα εναερίου χώρου, του FIR Αθηνών, της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών του Αιγαίου και εσχάτως τις λεγόμενες «Γκρίζες Ζώνες».

Το χρονικό της κρίσης άρχισε όταν το τουρκικό πλοίο «Φιγκέν Ακάτ» προσάραξε κοντά στην Ανατολική Ίμια και εξέπεμψε σήμα κινδύνου, με τον πλοίαρχό του να αρνείται βοήθεια από το ελληνικό Λιμενικό, ισχυριζόμενος ότι βρισκόταν σε τουρκική περιοχή και ότι μόνες αρμόδιες ήταν οι Αρχές της χώρας του. Τελικά, ύστερα από τρεις ημέρες, το πλοίο αποκολλήθηκε από δύο ελληνικά ρυμουλκά, τα οποία το οδήγησαν στο λιμάνι Κιουλούκ της Τουρκίας. Το πρωί της ίδιας ημέρας ένα τουρκικό αεροσκάφος συνετρίβη στα ελληνικά χωρικά ύδατα ύστερα από εμπλοκή του με μαχητικά της Πολεμικής μας Αεροπορίας. Ο Τούρκος πιλότος διασώθηκε με ελληνική συνδρομή, αλλά το υπουργείο Εξωτερικών της γείτονας, εκμεταλλευόμενο την κατάσταση, επέδωσε ρηματική διακοίνωση στο αντίστοιχο ελληνικό και στην οποία αναφερόταν ότι τα Ιμια βρίσκονται καταχωρημένα στο κτηματολόγιο Αλικαρνασσού και ως εκ τούτου ανήκουν στην Τουρκία… Το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών απέρριψε την τουρκική διακοίνωση αλλά με καθυστέρηση 11 ημερών. Τέσσερις ημέρες μετά ο Ανδρέας Παπανδρέου, που νοσηλευόταν στο Ωνάσειο, θα παραιτηθεί από την πρωθυπουργία και η Κ.Ο. του ΠΑΣΟΚ θα εκλέξει στη θέση του τον Κώστα Σημίτη. Και ενώ όλα αυτά συνέβαιναν στην πολιτική σκηνή, ο δήμαρχος Καλύμνου θορυβημένος από την αμφισβήτηση της ελληνικότητας των νησίδων υψώνει την ελληνική σημαία στη Μεγάλη Ίμια, συμμετέχοντας εν αγνοία του στο έργο που είχαν σκηνοθετήσει οι Τούρκοι. Την επομένη δύο δημοσιογράφοι της «Χουριέτ» μεταβαίνουν με ελικόπτερο στη νησίδα, υποστέλλουν την ελληνική σημαία και υψώνουν την τουρκική, με την όλη επιχείρηση και να βιντεοσκοπείται και να προβάλλεται με… τυμπανοκρουσίες από τους τηλεοπτικούς δέκτες της γείτονος. Ο ασκός του Αιόλου είχε πλέον ανοίξει και την επομένη ημέρα το γαϊτανάκι των σημαιών συνεχίζεται, με περιπολικό του Πολεμικού μας Ναυτικού να κατεβάζει την τουρκική και να υψώνει την ελληνική, ενώ το βράδυ Έλληνες βατραχάνθρωποι αποβιβάζονται στη νησίδα, χωρίς να γίνουν αντιληπτοί από τα παραπλέοντα τουρκικά πολεμικά.

Η τότε πρωθυπουργός της Τουρκίας, Τανσού Τσιλέρ, ζητεί μετ’ επιτάσεως έναρξη διαπραγματεύσεων για το καθεστώς των βραχονησίδων του Αιγαίου, ενώ τουρκικά πολεμικά παραβιάζουν τα ελληνικά χωρικά ύδατα και πλησιάζουν τα Ίμια. Η Αθήνα προβαίνει σε διαβήματα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ, ενώ συγκαλείται κυβερνητική σύσκεψη απόντος του υπουργού Εξωτερικών Θ. Πάγκαλου, ο οποίος ανέλυε και… έλυνε τα θέματα της εξωτερικής πολιτικής στα τηλεοπτικά πάνελ που ήταν μονίμως προσκεκλημένος…

Στο ΓΕΕΘΑ καταφθάνουν πληροφορίες ότι Τούρκοι κομάντος έχουν αποβιβαστεί στη Μικρή Ίμια και ελικόπτερο του Πολεμικού μας Ναυτικού απονηώνεται για να επιβεβαιώσει την πληροφορία. Οι καιρικές συνθήκες που επικρατούν είναι δυσχερείς. Ωστόσο το πολεμικό μας ελικόπτερο θα επιτελέσει την αποστολή του, θα επιβεβαιώσει την πληροφορία και μετά θα χαθεί… Ύστερα από μερικές ώρες θα ανασυρθούν νεκρά τα τρία μέλη του πληρώματος, οι υποπλοίαρχοι Χριστόδουλος Καραθανάσης, Παναγιώτης Βλαχάκος και ο αρχικελευστής Έκτορας Γιαλοψός. Το τι πραγματικά συνέβη παραμένει ακόμη άγνωστο, με την επίσημη εκδοχή να κάνει λόγο ότι το ελικόπτερο κατέπεσε λόγω κακοκαιρίας και την ανεπίσημη ότι κατερρίφθη από τους Τούρκους, γεγονός, ωστόσο, που έπρεπε να αποκρυβεί προκειμένου οι δύο χώρες να μην οδηγηθούν σε γενικευμένη σύρραξη. Η κατάσταση βρίσκεται στο «κόκκινο», με αποτέλεσμα την πυροσβεστική παρέμβαση της Ουάσιγκτον και την απόσυρση εντός της ημέρας πλοίων, στρατιωτών και σημαιών εκατέρωθεν.

Αυτό είναι το χρονικό των δραματικών γεγονότων που συνέβησαν εκείνες τις ημέρες αφήνοντας ανεξίτηλα το στίγμα τους στο πεδίο των ελληνοτουρκικών σχέσεων, ενώ τα ερωτήματα που πλανώνται μετέωρα εδώ και 22 χρόνια ίσως δεν θα βρουν απάντηση για πολλά ακόμη χρόνια…

> Φωτογραφία: http://nikosxeiladakis.gr