Μέτρα – Εγκύκλιοι

Του Βασίλη Κορκίδη *

Η επιβολή των capital controls, το Μνημόνιο Νο 3 και η επιστροφή στην ύφεση χαρακτήρισαν τη χρονιά που φεύγει. Το 2015 ήταν η χρονιά της αγωνίας, της ανατροπής και της συνειδητοποίησης ενός επώδυνου μονόδρομου στη ζωή μας. Οι διαπραγματεύσεις με τους δανειστές κατά το πρώτο εξάμηνο, έδωσαν τη θέση τους στα «αναδρομικά» μνημονιακά μέτρα στο δεύτερο εξάμηνο, ενώ στο μέσον της  χρονιάς η επιβολή των capital controls σφράγισε την πορεία της οικονομίας.

Οι προσδοκίες που είχαν καλλιεργηθεί στο τέλος του 2014 για επιστροφή στην ανάπτυξη και έξοδο της χώρας από τα μνημόνια το 2015 διαψεύστηκαν. Αντί για ανάπτυξη 2,9% για το 2015 (και 3,7% το 2016), όπως εκτιμούσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις φθινοπωρινές προβλέψεις του 2014, η Ελλάδα βυθίστηκε σε μια νέα διετή ύφεση -0,7%. Αντί για την έξοδο από το Μνημόνιο και την είσοδο στην Χρηματοπιστωτική Γραμμή Στήριξης (ECCL) τον Μάρτιο, όπως προέβλεπε το Eurogroup του Δεκεμβρίου του 2014, η Ελλάδα υπέγραψε τελικώς ένα νέο, τριετές, μνημόνιο.

Η αδυναμία ολοκλήρωσης των διαπραγματεύσεων με τους θεσμούς κατά το πρώτο εξάμηνο του 2015 οδήγησε στην ανεπιτυχή εφαρμογή του Μνημονίου Νο 2 χωρίς συμφωνία στις 30 Ιουνίου. Με τη χώρα να βρίσκεται πλέον εκτός προγράμματος στήριξης, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα διέκοψε τη στήριξη των ελληνικών τραπεζών μέσω του έκτακτου μηχανισμού παροχής ρευστότητας (ELA).

Το υπουργείο Οικονομικών και η Τράπεζα της Ελλάδος αναγκάστηκαν να καταφύγουν στο έσχατο μέτρο της τραπεζικής αργίας και της επιβολής κεφαλαιακών ελέγχων (capital controls) για να αποτρέψουν τη χρεοκοπία των τραπεζών και την «εξαέρωση» των καταθέσεων. Από τον Δεκέμβριο του 2014 και ως το κλείσιμο των τραπεζών πάνω από 40 δισ. ευρώ καταθέσεων είχαν αποσυρθεί από τις τράπεζες. Το διαπραγματευτικό θρίλερ των τελευταίων ετών κατέληξε το δίμηνο Ιουλίου-Αυγούστου σε ένα πακέτο μέτρων 13 δισ. ευρώ για την επίτευξη το 2016 πρωτογενούς πλεονάσματος 0,5% του ΑΕΠ και την αποφυγή του Grexit.

Τα κυριώτερα μέτρα που ψηφίστηκαν το 2015 είναι τα εξής:

• Ο ΦΠΑ στην εστίαση και σε πολλά τρόφιμα ανέβηκε από το 13% στο 23%, ενώ για τα ξενοδοχεία μετακινήθηκε από το 6,5% στο 13%. Από 1ης Οκτωβρίου 2015 έπαψε να ισχύει ο μειωμένος ΦΠΑ σε Σαντορίνη, Μύκονο, Νάξο, Πάρο, Ρόδο και Σκιάθο και εξομοιώθηκε με το κανονικό καθεστώς ΦΠΑ (6%, 13% και 23%). Ακολουθεί μια νέα ομάδα νησιών την 1η Ιουνίου 2016, ενώ από 1ης Ιανουαρίου 2017 προβλέπεται πλήρης κατάργηση του μειωμένου ΦΠΑ για όλα τα νησιά.

• Αύξηση φόρου σε δύο φάσεις από το 26% στο 29% του συντελεστή φορολόγησης των επιχειρήσεων και των ελεύθερων επαγγελματιών. Για τη χρήση του 2015 προβλέπεται αύξηση από το 25% στο 28% και για τη χρήση του 2016 από το 28% στο 29%. Παράλληλα νομοθετήθηκε η αύξηση της προκαταβολής φόρου εισοδήματος για τις ατομικές επιχειρήσεις, τους ελεύθερους επαγγελματίες και όλες τις προσωπικές εταιρείες από το 55% στο 75% για τη χρήση του 2015 και στο 100% για τη χρήση του 2016.

• Νομοθέτηση της αύξησης της φορολογίας των αγροτών από το 13% που ισχύει σήμερα για τα εισοδήματα του 2015 στο 20% για τα εισοδήματα του 2016 και στο 26% για το 2017.

• Αύξηση του συντελεστή φορολόγησης ενοικίων από 11% στο 15% για ετήσια έσοδα ως 12.000 ευρώ και από 33% στο 35% για έσοδα άνω των 12.000 ευρώ.

• Στις συντάξεις που καταβλήθηκαν στο τέλος Αυγούστου οι συνταξιούχοι είδαν τις πρώτες μειώσεις, που προήλθαν από την αύξηση της παρακράτησης υπέρ Υγείας στις κύριες συντάξεις του ΙΚΑ, από 4% σε 6%, και από την επιβολή αντίστοιχης εισφοράς 6% στις επικουρικές συντάξεις.

• Βάσει των εγκυκλίων βρίσκεται ήδη σε ισχύ η ανά εξάμηνο αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης για τις πρόωρες συντάξεις. Ο τελικός στόχος είναι από το 2023 όλοι οι ασφαλισμένοι να βγαίνουν στη σύνταξη στο 67ο έτος ηλικίας ή στα 62 με 40 έτη ασφάλισης.

Αποτέλεσμα των οικονομικών μέτρων του 2015 είναι οι ληξιπρόθεσμες οφειλές φυσικών και νομικών προσώπων προς το Δημόσιο, να ξεπεράσουν τα 83,6 δις ευρώ με 11,8 δις νέες οφειλές, οι ασφαλιστικές εκκρεμότητες να αγγίζουν τα 22 δις ευρώ και τα “κόκκινα” δάνεια να εκτοξεύονται στα 109,5 δις ευρώ.

Το 2015 μπορεί σε λίγες ώρες να μας αποχαιρετά, αλλά θα αφήσει ανεξίτηλα τα σημάδια του στην ελληνική κοινωνία και οικονομία. Τα μέτρα που ψηφίστηκαν στην Βουλή το 2015 και οι αλλαγές που αποφασίστηκαν για εμάς χωρίς εμάς, θα μας δεσμεύουν για πολλά χρόνια, θα καθορίσουν το μέλλον και θα αλλάξουν την οικονομική γεωγραφία της ελληνικής αγοράς. Το 2015 φεύγει, τα μέτρα μένουν!

*  Ο κ. Β. Κορκίδης είναι πρόεδρος ΕΣΕΕ & ΕΒΕΠ