“Με τη βοήθεια της Βιοτεχνολογίας, ένα διαρκώς αυξανόμενο πλήθος φαρμάκων προστιθέμενο στην πολύτιμη, ακόμα, χημειοθεραπεία, μας δίνει τη δυνατότητα να μετατρέπουμε πολλούς ταχέως θανατηφόρους καρκίνους, σε χρόνιες νόσους”

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ www.vradini.gr Θοδωρής Τρυποσκιάδης |>  Ο καρκίνος αποτελεί χωρίς καμία αμφιβολία μια μάστιγα των τελευταίων δεκαετιών. Παγκοσμίως υπολογίζεται πως ένας στους έξι θανάτους οφείλεται στην επάρατη νόσο.

Οι συχνότεροι τύποι καρκίνου που προσβάλλουν τους άνδρες είναι του πνεύμονα, του προστάτη και της ουροδόχου κύστης ενώ για τις γυναίκες του μαστού και ο ορθοκολικός.

Μιλώντας στη «Βραδυνή της Κυριακής», ο Παθολόγος – Ογκολόγος, Διευθυντής – Επιστημονικά Υπεύθυνος του Ά Παθολογικού – Ογκολογικού τμήματος του νοσοκομείου «Άγιος Σάββας», κ. Αλέξανδρος Αρδαβάνης, μεταξύ άλλων αναλύει τις εξελίξεις στη θεραπευτική αντιμετώπιση της νόσου και υπογραμμίζει τη σημασία της πρόληψης και της έγκαιρης διάγνωσης, καθώς και του εμβολιασμού των καρκινοπαθών κατά του κορωνοϊού.

Πόσος συχνός είναι ο καρκίνος στην Ελλάδα και παγκοσμίως; Τι ποσοστό θνητότητας έχει;

Από δεδομένα του 2020, ένας στους έξι θανάτους σε όλο τον κόσμο οφείλεται στον καρκίνο, με συχνότερους καρκίνους αυτούς του μαστού, του πνεύμονα και τον ορθοκολικό (IARC, WHO, Globocan, 2020).

Δυστυχώς λόγω απουσίας Αρχείου Νεοπλασιών στη χώρα μας, οι σχετικές πληροφορίες προέρχονται από εκτιμήσεις από γειτονικές χώρες. Συγκεκριμένα, το 2020 διαγνώστηκαν 64.530 νέοι καρκίνοι, και υπήρξαν 33.166 θάνατοι. Οι συχνότεροι καρκίνοι στους άνδρες ήταν πνεύμονα, προστάτη και ουροδόχου κύστης, ενώ για τις γυναίκες του μαστού και ο ορθοκολικός.

Ποιοι είναι οι πιο επικίνδυνοι τύποι καρκίνου;

Είναι μια μάλλον παρωχημένη ερώτηση. Γενικά, οι πλέον επικίνδυνοι τύποι κακοήθων νεοπλασμάτων είναι αυτοί που είτε διαγιγνώσκονται καθυστερημένα λόγω εντόπισης, είτε έχουν ταχύ ρυθμό πολλαπλασιασμού και διασπείρονται πρώιμα. Παραδείγματα της πρώτης κατηγορίας είναι οι καρκίνοι του πνεύμονα και ο καρκίνος της ωοθήκης, ενώ από τη δεύτερη τυπικό παράδειγμα ο μικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύμονα. Ωστόσο, αυτός ο διαχωρισμός είναι αρκετά σχηματικός και στην εποχή μας τείνει να αμβλυνθεί χάρις στην αλματώδη πρόοδο της Τεχνολογίας και της Βιοτεχνολογίας που οδηγούν το άρμα της Καινοτομίας προς τη βελτιστοποίηση της έγκαιρης διάγνωσης και της θεραπευτικής.

Είναι εφικτή η πρόληψη του καρκίνου;

Ο καρκίνος είναι κατ’ εξοχήν βλάβη του γονιδιώματος, κληρονομούμενη σε μικρό ποσοστό και επιγενής στην πλειονότητα των περιπτώσεων. Βρισκόμαστε μόλις στη νηπιακή ηλικία της ταυτοποίησης των επιγενετικών βλαβών, ενώ η επίπτωση του καρκίνου εξακολουθεί να σκαρφαλώνει παρ’ όλες τις καμπάνιες πρόληψης. Όσο κι αν υπάρχουν ισχυρές αποχρώσες ενδείξεις, εξακολουθούμε να αγνοούμε το πραγματικό ειδικό βάρος των παραγόντων του Περιβάλλοντος στην καρκινογένεση.

Η πρόληψη διακρίνεται στην πρωτογενή και τη δευτερογενή. Η πρώτη συνίσταται στην αποφυγή των αιτιών που προκαλούν ή προάγουν τον καρκίνο και η δεύτερη στην έγκαιρη διάγνωση. Γίνεται εύκολα αντιληπτό πόσο δύσκολη είναι η πρωτογενής πρόληψη στον σύγχρονο κόσμο με το πολύπλευρα υπονομευμένο περιβάλλον, τη διατροφή και τον τρόπο ζωής. Η αρκετά επιτυχημένη αντικαπνιστική εκστρατεία μάς έδωσε τη δυσάρεστη ευκαιρία να κατανοήσουμε ότι το κάπνισμα δεν είναι παρά ένα κλάσμα του καρκινογόνου περιβάλλοντος. Ο σύγχρονος άνθρωπος κολυμπά σε έναν ωκεανό καρκινογόνων και είναι ίσως χαρακτηριστική η αύξηση της επίπτωσης ορισμένων καρκίνων, όπως του παγκρέατος/χοληφόρων και του πεπτικού σωλήνα γενικότερα που σχετίζονται κυρίως με τα καρκινογόνα της τροφής.

Αντίθετα, στην έγκαιρη διάγνωση έχουν γίνει ήδη και γίνονται τεράστια βήματα προόδου σε πολλά πεδία, με πρότυπα παραδείγματα την απεικόνιση του μαστού και το PAP test.

Αυξάνει το άγχος της καθημερινότητας τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου;

Το στρες μπορεί να συμβάλει στην προαγωγή ενός «λανθάνοντος» καρκίνου μέσω καταστολής της ανοσοεπιτήρησης. Η πρόκληση καρκίνου από το στρες μόνο είναι μάλλον απίθανη, δεδομένου ότι ο καρκίνος είναι κατ’ εξοχήν πολυπαραγοντική νόσος.

Παίζει ρόλο η κληρονομικότητα στην εμφάνιση του καρκίνου;

Ο ρόλος της κληρονομικότητας παραμένει ένα πεδίο εντατικής έρευνας. Ένα μικρό ποσοστό των συνολικών περιπτώσεων καρκίνου οφείλεται σε γονιδιακές βλάβες, με τυπικό παράδειγμα τους καρκίνους ωοθήκης, μαστού, προστάτη και παγκρέατος σε ασθενείς με μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA. Η πραγματική επίπτωση της κληρονομικότητας στον καρκίνο απαιτεί περαιτέρω χαρτογράφηση, ενώ η πλειονότητα των καρκίνων ανήκει στους «σποραδικούς», δηλαδή χωρίς ανιχνεύσιμη κληρονομικότητα.

Πόσο συχνός είναι ο καρκίνος στους νέους;

Ο καρκίνος είναι τυπικά νόσος φθοράς, συνεπώς εμφανίζεται κυρίως στη μέση και προχωρημένη ηλικία. Ωστόσο, σε παιδιά, σε εφήβους και νέους ενήλικες είναι συχνότεροι ορισμένοι τύποι κακοήθων νεοπλασμάτων, όπως για παράδειγμα τα σαρκώματα, ο καρκίνος του όρχεως και καρκίνοι μαστού και ωοθήκης σε γυναίκες με BRCA μεταλλάξεις. Σε νεαρές ηλικίες υπάρχει γενικά αυξημένη πιθανότητα γενετικών βλαβών.

Υπάρχουν εξελίξεις στη θεραπευτική αντιμετώπιση του καρκίνου;

Είναι πλέον κοινοτοπία να ειπωθεί ότι στις τελευταίες δύο-τρεις δεκαετίες συντελείται μια κοσμογονία. Η μοριακή στόχευση και η ανοσοθεραπεία αποτελούν το δεύτερο και το τρίτο κύμα στη θεραπεία του καρκίνου μετά το πρώτο κύμα της κυτταροτοξικής χημειοθεραπείας που κορυφώθηκε στη μέση της δεκαετίας του ’90.

Με τη βοήθεια της Βιοτεχνολογίας, ένα διαρκώς αυξανόμενο πλήθος φαρμάκων προστιθέμενο στην πολύτιμη ακόμα χημειοθεραπεία, μας δίνει τη δυνατότητα να μετατρέπουμε πολλούς ταχέως θανατηφόρους καρκίνους σε χρόνιες νόσους. Να σημειωθεί ωστόσο ότι για την πλειονότητα των καρκίνων, η χειρουργική παραμένει το καίριο πρώτο βήμα προς την ίαση, επικουρούμενη από τη σύγχρονη ακτινοθεραπεία.

Πόσο έχει επηρεάσει η πανδημία τους καρκινοπαθείς και πόσο σημαντικό είναι να κάνουν το εμβόλιο κατά του κορωνοϊού;

Θεωρώ ότι έχουν όλα ειπωθεί σχετικά με την αυτονόητα αρνητική επίδραση της Πανδημίας σε όλους τους κρίσιμους δείκτες της αντιμετώπισης του καρκίνου. Όταν μια ομάδα νόσων χάνει την κατοχυρωμένη διεθνώς προτεραιότητά της, τα αποτελέσματα είναι αυτά που ήδη έχουν τεκμηριωθεί διεθνώς. Παρά ταύτα, πιστεύω ότι στη χώρα μας έχουμε επιτύχει να αμβλύνουμε σημαντικά τη «ζημιά».

Όσο για τον εμβολιασμό, η προσαρμοσμένη στις ιδιαιτερότητες των ασθενών με καρκίνο εφαρμογή του είναι αυτονόητη.