Η μείωση χρήσης της ελληνικής γλώσσας θα είναι μια τρομερή εξέλιξη για την ανθρωπότητα και θα σημάνει τον αφανισμό του έθνους

Ιάκωβος Γαριβάλδης* |> Η 9 Φεβρουαρίου έχει καθιερωθεί από το 2017 και ύστερα από κοινή απόφαση του Υπουργείου Εσωτερικών, Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων και Εξωτερικών ως «Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας», Ημέρα μνήμης του Διονυσίου Σολωμού.

Έτσι και κατά το 2023, διοργανώθηκε από την Ακαδημία Αθηνών και το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας το οποίο εδρεύει στην Καλαμαριά Θεσσαλονίκης, απ’ όπου και η καταγωγή μου, σχετική εκδήλωση με ομιλητές και χαιρετισμούς από ανθρώπους των γραμμάτων. Το πρόγραμμα της εκδήλωσης θα το βρείτε στην ιστοσελίδα εδώ[1].

Ανάμεσα στα τέσσερα άτομα που χαιρετίζουν την εκδήλωση εμπράκτως είναι και ο κ. Προκόπης Παυλόπουλος, πρώην Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, ακαδημαϊκός, και ο Πρόεδρος στη θητεία του οποίου υπεγράφη η καθ’ όλα λανθασμένη και κατάπτυστη συμφωνία των Πρεσπών όπου καταρρακώθηκε κάθε ιδέα της Μακεδονικής Ελληνικής ταυτότητας ως ένδοξη ιστορία και ως γλώσσα. Λυπάμαι οικτρά που όχι μόνον καλούμε αλλά και στηρίζουμε ακόμη τέτοιους ανθρώπους (με όλο το σεβασμό στο θεσμό του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας) που με μια υπογραφή τους διαγράφουν οτιδήποτε ελληνικό στην περιοχή λες και είναι δικό τους αμπέλι.

Ας εξετάσουμε όμως τους σκοπούς της εκδήλωσης. Αρχικός δεδηλωμένος σκοπός για την εδραίωση της ημερομηνίας της εκδήλωσης αυτής είναι «η ανάδειξη του θεμελιώδους ρόλου που διαδραμάτισε η ελληνική γλώσσα ανά τους αιώνες, συμβάλλοντας ουσιαστικά στην εδραίωση τόσο του ευρωπαϊκού όσο και του παγκόσμιου πολιτισμού».

Αν αναλύσουμε τη φράση «παγκόσμιου πολιτισμού» εδώ κι αν ξετυλίξουμε το κουβάρι πρώτα της εμβέλειας που έχει η Ελληνική γλώσσα στο εξωτερικό και δεύτερο την απάθεια του Ελληνικού κράτους θα βρούμε εμπρός μας τους αγώνες των αποδήμων για διατήρηση και μεταλαμπάδευση της Ελληνικής στις επόμενες γενεές της διασποράς και όχι μόνον. Σε ποιους αγώνες των αποδήμων αναφέρομαι θα διαβάσετε παρακάτω.

Είναι σήμερα μοντέρνο να λέμε ότι «η Ελλάδα δεν ανήκει στη Δύση, αλλά η Δύση ανήκει στην Ελλάδα». Το σκεπτικό προέρχεται για μερικούς με εθνικιστικά κίνητρα, θα λέγανε, αλλά εννοεί ότι ο πολιτισμός της Δύσης βασίζεται και προέρχεται από τον αρχαίο Ελληνικό πολιτισμό, από το πολίτευμα, τα γράμματα, τις επιστήμες, τις τέχνες. Όλες αυτές τις κατηγορίες τις συνδέει και τις δίνει την πραγματική τους αξία, όσο τίποτα άλλο, η Ελληνική γλώσσα. Η Ελληνική γλώσσα είναι μαθηματικά, φιλοσοφικά, καλλιτεχνικά, δομικά συγκροτημένη και συνυφασμένη στη χρήση επιστημονικών ορολογιών, ιστορικών γεγονότων, μαθηματικών όρων, φιλοσοφικών σκέψεων. Αυτή και μόνον αυτή.

Η ελληνική γλώσσα αποτελεί μέρος του μεσογειακού πολιτισμού εδώ και αιώνες και ομιλείται σε όλο τον κόσμο. Είναι μια από τις γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και χρησιμοποιείται σε πολλές χώρες. Παρ’ όλα αυτά, τα τελευταία χρόνια, η γλώσσα γίνεται ολοένα και λιγότερο δημοφιλής στα έθνη που χρησιμοποιείται, αν και έχει ή είχε ευρύ αντίκτυπο στον παγκόσμιο πολιτισμό.

Το 1988 δύο Ισπανοί (Βάσκοι στην καταγωγή) και ευρωβουλευτές, είχαν προωθήσει ατομικά προς ψήφιση δύο φορές στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ένα ψήφισμα, πάντοτε το ίδιο, με το οποίο τονίζεται η μεγάλη σημασία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας. Επειδή το περιεχόμενο του ψηφίσματος είναι σε γενικές γραμμές το ίδιο αλλά κάθε φορά οι ευρωβουλευτές το άλλαζαν, μπορούμε να υποθέσουμε ότι εμπνευστής της όλης προσπάθειας είναι κάποιο βασκικό φιλολογικό (και φιλελληνικό) σωματείο.

Χρονολογικά, πρώτη τέτοια προσπάθεια έχουμε το 1988. Ο Βάσκος Juan Carlos Garaikoetxea Urriza, που διετέλεσε ευρωβουλευτής, για δύο συνεχόμενες μισές θητείες, κατέθεσε τότε την πρόταση ψηφίσματος (με αριθμό B2-1451/88). Ο Χριστιανοδημοκράτης Josu Jon Imaz San Miguel υπέβαλε ταυτόσημη πρόταση το 1995 (με αριθμό B4-0507/95). Στο ελληνικό Διαδίκτυο οι δύο αυτοί συχνά αναφέρονταν μαζί, σαν δίδυμο[2] στην προσπάθειά τους ν’ αναγάγουν την ελληνική στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή λόγω κινδύνων που απορρέουν από την «ανησυχητική υποχώρηση της διδασκαλίας της αρχαίας ελληνικής και του κλασικού ελληνικού πολιτισμού στα διάφορα εκπαιδευτικά προγράμματα.»

Το ψήφισμα εν ολίγοις είχε ως εξής:

1. Λαμβάνοντας υπόψη ότι η ελληνική γλώσσα και ο ελληνικός πολιτισμός αποτελούν το πρωταρχικό θεμέλιο του δυτικού και ειδικότερα του ευρωπαϊκού πολιτισμού,
2. λαμβάνοντας υπόψη ότι η κλασική ελληνική γλώσσα αποτελεί στοιχείο διαμόρφωσης της ανθρώπινης σκέψης και δοκιμασμένο μέσον για την ανάπτυξη του κριτικού στοχασμού στον άνθρωπο,

Γ.         λαμβάνοντας υπόψη ότι η κλασική ελληνική γλώσσα έχει αποτελέσει την κατ’ εξοχήν επιστημονική γλώσσα στην Ευρώπη,

Δ.                     λαμβάνοντας υπόψη ότι είναι αναγκαίο να διατρανωθεί η ευρωπαϊκή ένωση με την επανεύρεση των πολιτιστικών της θεμελίων και των αξιών στις οποίες στηρίζεται,

Ε.         λαμβάνοντας υπόψη ότι ο ευρωπαϊκός πολιτισμός θα πρέπει να επανεύρει τη συνολική ανθρωπιστική του διάσταση,

• ζητεί από το Συμβούλιο και την Επιτροπή να προωθήσουν τις αναγκαίες πολιτικές ευαισθητοποίησης όλων των εκπαιδευτικών φορέων, προκειμένου να διορθωθεί η υφιστάμενη κατάσταση και η κλασική ελληνική γλώσσα να ανακτήσει στην Ευρώπη τη θέση που της αναλογεί και να καταστεί η κοινή γλώσσα πνευματικής καλλιέργειας όλων των Ευρωπαίων·
• αναθέτει στην Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο και την Επιτροπή για περαιτέρω ενέργειες.

Το ψήφισμα αυτό μας λένε ότι στηρίχτηκε από τους Ευρωβουλευτές Ελληνικής καταγωγής, αλλά όπως φάνηκε από το αποτέλεσμα, όχι σθεναρά, όχι απαιτητικά αλλά πολύ χλιαρά με αποτέλεσμα, για μια ακόμη φορά ο Ελληνικός πολιτισμός να υποβαθμίζεται από την αδιαφορία των εκάστοτε πολιτικών και να τον εκμεταλλεύονται στο έπακρο εκείνοι στο εξωτερικό που γνωρίζουν τον τρόπο.

Ας ήταν όμως μόνον αυτό. Στη Μελβούρνη, Αυστραλία, όπου οι πολίτες ελληνικής καταγωγής είναι ένα σεβαστός αριθμός των κατοίκων της μεγαλούπολης, τα τελευταία δύο χρόνια έκλεισαν τις πόρτες τους για πάντα πέντε από τα σχολεία διδαχής της ελληνικής γλώσσας για διάφορους λόγους αλλά κυρίως για λόγους έλλειψης μαθητών και διδασκάλων. Ενώ γνωστή καθηγήτρια της Μελβούρνης μιλούσε για «ευοίωνο μέλλον των ελληνικών στη Μελβούρνη» το 2019. Αν το κλείσιμο σχολείων και η μείωση των μαθητών στα ιδρύματα ελληνικών που παρατηρείται στις μέρες μας θεωρείται «ευοίωνη» τότε μόνο με τη φαντασία του κανείς μπορεί ν’ αντιληφθεί πού βρισκόμαστε.

Εκτός τούτων υπάρχει έλλειψη διδακτικού προσωπικού που θα πρέπει να είναι όχι μόνον ενθουσιώδεις για να διδάξουν και ν’ αναμεταδώσουν αυτό τον ενθουσιασμό αλλά και άριστοι γνώστες της ελληνικής. Η πρώτη γενεά έχει αποσυρθεί. Η δεύτερη και τρίτη γενεά ή δεν ενδιαφέρεται να κάνει καριέρα στη διδαχή των ελληνικών ή απλά δεν θέλει.

Αναφορικά με τους αριθμούς των μαθητών οι οποίοι συνεχώς φθίνουν στον αριθμό, πώς θα διδαχτεί η ελληνική σε άδειες τάξεις; Με την πορεία που έχουμε πάρει σε άλλες δυο γενεές θα ψάχνουν εκείνοι που γνωρίζουν ότι η καταγωγή τους είναι ελληνική να βρουν έστω και έναν γνώστη της γλώσσας που θα μιλάει μερικές λέξεις αυτής της ιστορικής γλώσσας των γλωσσών. Τι να την κάνουμε τότε την τεχνολογία και τα προηγμένα προγράμματα διδασκαλίας όταν στην ουσία η τάξη θα αποτελείται από μαθητές που μετριούνται στα δάχτυλα ενός χεριού; Ως γνώστης της τεχνολογίας θα προβλέψω εδώ ότι ο τότε εκπαιδευτικός που θα διδάσκει ελληνικά στους νέους μάλλον θα είναι ρομπότ τεχνικής νοημοσύνης. Περιμένουμε δηλαδή την κάθοδο των ρομπότ να συνεχιστεί η ελληνική να διδάσκεται;

Θα κάνω ακόμη μια πρόβλεψη στο σημείο αυτό, εφόσον προβλέπω την εισχώρηση της ρομποτικής τεχνολογίας στη ζωή μας, κάτι όπως την κινητή τηλεφωνία την οποία πλέον δεν αποχωριζόμαστε. Ποιος σήμερα δεν έχει κινητό τηλέφωνο; Σε κάθε επιχείρηση, κάθε εργασία μελλοντικά θα υπάρχει και το ρομπότ το οποίο θα αρρωσταίνει λιγότερο από τον άνθρωπο, θα ζει περισσότερα χρόνια, δεν θα χρειάζεται ημέρες διακοπών, δεν θα λειτουργεί μόνον οκτώ ώρες το εικοσιτετράωρο και θα γνωρίζει τα πάντα στη δουλειά που εξασκεί. Αλλά υπάρχει και χειρότερη για μένα εξέλιξη που δεν θ’ αργήσει και αυτή να έρθει και είναι όταν αυτά τα ρομπότ θα μπορούν από μόνα τους ν’ αναπαράγονται εφόσον το ένα θα μπορεί να κατασκευάζει άλλα. Προβλέπω λοιπόν πως τα ρομπότ θα εισχωρήσουν και στην εκπαίδευση, είτε το θέλουμε είτε όχι, διδάσκοντας τους νέους οτιδήποτε, συμπεριλαμβανομένης και της Ελληνικής γλώσσας. Ποιος όμως τότε θα χρειάζεται την Ελληνική, απομένει να παρατηρηθεί.

Στη συνέχεια, φεύγοντας από προβλέψεις του μέλλοντος, ας αναφερθούμε για λίγο στα σύγχρονα διαγωνίσματα του VCE. Οι καθηγητές που συντάσσουν το ετήσιο διαγώνισμα VCE της ελληνικής γλώσσας (δεν γνωρίζω ποιοι είναι) κάνουν όμως ένα σοβαρό λάθος. Θεωρούν ότι το διαγώνισμα πρέπει να είναι δύσκολο για τα παιδιά των αποδήμων, κατά τα φαινόμενα, ενώ φτάνουμε στο σημείο να είναι απροσπέλαστο για τους περισσότερους μαθητές ελληνομάθειας στην Αυστραλία. Το αποτέλεσμα ν’ αποκαρδιώνει τους νέους που θέλουν να μείνουν κοντά στην ελληνική γλώσσα και παράδοση. Σιγά σιγά κι όπως φθίνουν οι αριθμοί των μαθητών που επιλέγουν να καθίσουν στις εξετάσεις VCE, σε μια ή δύο ακόμη δεκαετίες, δεν θα χρειάζονται πλέον, εφόσον κανένας νέος δεν θα το κάνει. Δηλαδή στην πραγματικότητα οι εξεταστές οι ίδιοι προάγουν το διαγώνισμα αυτό στον αφανισμό. Η δικαιολογία που ακούω είναι πως έχουμε παιδιά που μόλις ήρθαν από την Ελλάδα και το επίπεδό τους είναι υψηλό. Το να τιμωρούμε τα παιδιά που γεννήθηκαν στην Αυστραλία από τον πλούτο και την ιστορία της ελληνικής γλώσσας διότι ήρθαν μερικοί καλοί γνώστες μάλλον είναι τουλάχιστον αδικία.

Την εποχή που έφτασε η πρώτη γενιά στην Αυστραλία τα παιδιά των Ελληνο-Αυστραλών μιλούσαν κατά 80% τουλάχιστον πολύ καλά την Ελληνική. Καταλάβαιναν τα πάντα στη γλώσσα και μπορούσαν ν’ απαντήσουν πολύ εύκολα. Δυο γενεές αργότερα μετά τη δεύτερη δεκαετία του 21^ου αιώνα, που χάνουμε τους παππούδες και τις γιαγιάδες της πρώτης γενιάς, τα παιδιά των Ελληνο-Αυστραλών κατά 80 μέχρι 90% δεν γνωρίζουν την Ελληνική. Δηλαδή συμπεραίνει κανείς (με λίγα απλά μαθηματικά) ότι παρ’ όλες τις προσπάθειές μας μέσα σε δύο γενεές καταφέραμε να εξαλείψουμε την ελληνική σκέψη των χιλιάδων ετών σ’ αυτή την παροικία που ζούμε. Και μην επαναπαύεστε στη σκέψη που ακούω συχνά: «τουλάχιστον μαθαίνουν ελληνικούς χορούς και συμμετέχουν στις ελληνικές εκδηλώσεις». Η παγκοσμιοποίηση θα κάνει κι εδώ το θαύμα της.  Τα αίτια γνωστά…

Η τάση των γονέων, από τη μια πλευρά και το κύριο σκεπτικό που ζω καθημερινά στην ελληνική πατριά και οικογένεια ελληνικής καταγωγής της Μελβούρνης, είναι η δικαιολογία του δήθεν φόβου που υπαινίσσονται γονείς «να μη δυσκολέψουμε τα παιδιά μας» και τα στείλουμε στο ελληνικό σχολείο. «Να μην τα δυσκολέψουμε διδάσκοντάς τα μια γλώσσα που ίσως δεν θα χρησιμοποιήσουν στο μέλλον», μας λένε. Έχουν άλλες ασχολίες τα παιδιά, μας προειδοποιούν οι γονείς, όπως ποδόσφαιρο, καράτε, πάρτι γενεθλίων κλπ. Αποτέλεσμα, από τις πενήντα περίπου χιλιάδες μαθητιώσας νεολαίας ελληνικής καταγωγής της Μελβούρνης λιγότερο από το 10% (μια αποκλειστικά προσωπική εκτίμηση) διδάσκονται την ελληνική γλώσσα! Δηλαδή λιγότερο από το 10% αισθάνονται υπερήφανα για την καταγωγή τους. Και αυτό το χρωστούν κυρίως στους γονείς τους.

Το 90% των Ελληνο-Αυστραλών, θεωρεί περιττή την τριβή στη γλώσσα των προγόνων που έμεινε αναλλοίωτη για χιλιάδες χρόνια με τα σχετικά επακόλουθα και στην κουλτούρα. Μέσα σε δυο μόνο γενεές καταφέραμε να την καταρρακώσουμε. Δεν βγάζω την ευθύνη και από πάνω μου όμως. Είμαι κι εγώ εντός αυτής της πατριάς και φέρω τη δική μου ευθύνη. Ήταν κοινός ο δρόμος που μας έφερε σ’ αυτά τα τραγικά αποτελέσματα. Όλοι μαζί τη γλώσσα μας χάνουμε.

Πριν τρία χρόνια περίπου, δημιουργήθηκε επιτροπή προώθησης της ελληνικής γλώσσας με το όνομα «Φάρος» από το Σύλλογο Εκπαιδευτικών Βικτωρίας, υπό την εποπτεία του καθηγητή ιταλικής καταγωγής Prof. Joseph Lo Bianco, του Πανεπιστημίου LaTrobe της πόλης και άλλων τεσσάρων ελληνόγλωσσων φορέων[3]. Πολύ ευγενικές, συστηματικές και προγραμματισμένες σωστά οι προσπάθειες της επιτροπής αυτής τα αποτελέσματα των εργασιών της οποίας θα τα δούμε στα επόμενα χρόνια, ευχόμενοι πάντα για το καλύτερο. Ο άνισος αγώνας της ομογένειας που σκέφτεται και ενεργεί συνεχίζεται. Είναι άνισος όμως ο αγώνας γιατί δεν τον συμμερίζεται ολόκληρη η ελληνική παροικία. Επιλέγει να αγνοεί τις επίπονες, χρονοβόρες, πολυέξοδες προσπάθειες που κάνουν όσοι βλέπουν πέραν των ωραιοποιήσεων, των κομπασμών και των φανφάρων.

Οι προσπάθειες της ομάδας «Φάρος» όμως αποτελεί δείγμα της υπερμεγέθους προσπάθειας που κάνει ο μελετημένος Ελληνισμός εκτός Ελλάδας στη διατήρηση της γλώσσας, ενώ ημεδαποί στην πατρίδα με πρωτεργάτες τα εκεί ελληνικά ΜΜΕ και με τη σχετική ξενολαγνεία[4] που τα διακρίνει ψάχνουν μανιακά ξενικές λέξεις και εκφράσεις. Εκφράσεις που θα σερβίρουν απερίσκεπτα ενώ γνωρίζουν άριστα ότι η Ελληνική γλώσσα όχι μόνον έχει τις κατάλληλες λέξεις, φράσεις και δομές, αλλά και υπερτερεί τρίτων γλωσσών στις οποίες θεωρείται μητρική.

Όσο για τους συνεταίρους της Ελλάδας στη Δύση, αφού κατέκλεψαν τον πολιτιστικό πλούτο της όταν και όσο ανενόχλητοι μπορούσαν, καθώς φαίνεται επωφελήθηκαν και από τον γλωσσικό της πλούτο εφόσον έχουν ανασύρει αμέτρητες λέξεις και τις προσέθεσαν στο λεξιλόγιό τους δίχως κανένα τίμημα, δίχως καμία τύψη εφόσον εμπλούτιζαν έτσι τη δική τους γλώσσα και τον κόσμο τους εντελώς δωρεάν. Η ελληνική γλώσσα τους άνοιξε νέους ορίζοντες, τους προσέφερε νέες ιδέες και στην πράξη τους βοήθησε να πλουτίσουν υλικά και κυρίως πνευματικά. Από την άλλη πλευρά αν η Ελλάδα σήμερα ζητήσει μια ισότητα και κατανόηση την θεωρούν ποταπή και ζητιανιά.

Γιατί έγινε κάτι τέτοιο από τους ξένους; Ίσως επειδή οι ίδιοι δεν είχαν το βάθος, το εύρος της ανάλυσης της σκέψης, τη συνοχή του Ελληνικού πολιτισμού, του ήθους και της γλώσσας. Θησαύρισαν ως αποτέλεσμα με το να εκθέτουν τα ελληνικά κλοπιμαία γλυπτά (βλ. Μουσείο Λούβρου, Μητροπολιτικό Νέας Υόρκης, Βρετανικό Μουσείο κ.ά), να δημιουργούν εταιρείες κατονομάζοντάς τες με ελληνικές λέξεις (βλ. Nike, Pepsi, Amazon και τόσες άλλες) ενώ ποτέ δεν προσέφεραν τίποτα για την τιμή ή τα δικαιώματα εφόσον χρησιμοποίησαν τα ελληνικά αυτά δημιουργήματα. Τα ελληνικά ονόματα και τη γλώσσα μας τα έκλεψαν σαν τα γλυπτά του Παρθενώνα και θησαυρίζουν δίχως να τους ενοχλεί κανείς. Ποιος να τους ενοχλήσει; Τα προσφέραμε ήδη όλα δίχως κανένα αντάλλαγμα;

Πάνε αρκετά χρόνια από τότε που το ελληνικό αρμόδιο υπουργείο σταμάτησε τη δωρεάν αποστολή βιβλίων διδαχής της ελληνικής στο εξωτερικό. Σε αντίθεση το Φεβρουάριο 2023, ο Υφυπουργός Εξωτερικών αρμόδιος για τον Απόδημο Ελληνισμό κ. Ανδρέας Κατσανιώτης σε μήνυμά του για την «Παγκόσμια Ημέρα της Ελληνικής Γλώσσας» ανέφερε τα εξής[5]:

«Είναι η γλώσσα μας εκείνη η νοητή γραμμή που ενώνει τη μακραίωνη ελληνική σκέψη με τους προβληματισμούς του σήμερα. Είναι το κλειδί για την κατανόηση του σύγχρονου κόσμου. Είναι ένα παγκόσμιο αγαθό, υψηλής πολιτισμικής αξίας, που ανήκει σε όλους μας. Και εμείς προνομιούχοι, ως κοινωνοί μιας γλώσσας με αξιοθαύμαστη διαχρονικότητα και παγκόσμια ηχώ.

Έλληνες του εξωτερικού,

Φίλοι της Ελλάδας σε κάθε γωνιά της γης,

Η γλώσσα μας είναι ο κόσμος μας. Και εμείς φύλακες και υπερήφανοι προστάτες του, αποφασισμένοι να συνεχίσουμε να μιλάμε, να σκεπτόμαστε αλλά, ναι, και να ονειρευόμαστε στα ελληνικά…»

Ευτυχώς που η τεχνολογία και το διαδίκτυο για μια ακόμη φορά έρχεται να μετριάσει την κατάσταση προσφέροντας διασυνδέσεις με φορείς της Ελλάδας όπου μπορεί κάποιος να κατεβάσει ψηφιακά αρχεία των βιβλίων. Απ’ ότι παρατήρησα κι εκεί ακόμη τα βιβλία πωλούνται και σε μερικές περιπτώσεις αρκετά ακριβά[6].

Από ποιους περιμένουμε να σώσουν τη γλώσσα της ψυχής μας, από τους Βάσκους;

Αγνοούν μερικοί σε θέση κλειδιά τα εξής:

1. Η ελληνική γλώσσα έχει μια μακρά και πλούσια ιστορία που χρονολογείται από την αρχαιότητα. Είναι μια από τις παλαιότερες και πλουσιότερες γλώσσες στον κόσμο και αποτελεί μέρος του μεσογειακού πολιτισμού εδώ και αιώνες.
2. Η ελληνική γλώσσα είναι ένα ισχυρό εργαλείο για τη σύνδεση ανθρώπων από διαφορετικούς πολιτισμούς και χώρες. Συχνά χρησιμοποιείται για να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ διαφορετικών πολιτισμών και για να ενισχύσει την κατανόηση μεταξύ διαφορετικών ομάδων ανθρώπων. Για παράδειγμα, τα ελληνικά χρησιμοποιούνται συχνά σε διεθνείς επιχειρηματικές συναντήσεις και συνέδρια για να διασφαλιστεί ότι όλοι οι συμμετέχοντες μπορούν να κατανοήσουν ο ένας τον άλλον.
3. Η παγκόσμια εμβέλεια της ελληνικής γλώσσας είχε βαθύ αντίκτυπο στον διεθνή πολιτισμό. Συνέβαλε στη δημιουργία μιας κοινής πολιτιστικής κατανόησης μεταξύ διαφορετικών χωρών και πολιτισμών και έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη διάδοση ιδεών και αξιών σε όλο τον κόσμο. Επιπλέον, τα ελληνικά έχουν χρησιμοποιηθεί για τη δημιουργία νέων λέξεων και εννοιών, που έχουν υιοθετηθεί από πολλές άλλες γλώσσες.
4. Το να μιλάς ελληνικά στο εξωτερικό έχει τόσα πολλά οφέλη. Βοηθάει στη δημιουργία κοινής κατανόησης μεταξύ διαφορετικών πολιτισμών και στην ενίσχυση των καλύτερων σχέσεων μεταξύ ανθρώπων από διαφορετικές χώρες. Βοηθάει στην αύξηση των ευκαιριών εργασίας για όσους γνωρίζουν άπταιστα τη γλώσσα (βλ. ιατρική, μαθηματικά, φυσικές επιστήμες κ.ά), καθώς είναι μερικές φορές απαίτηση για διεθνείς θέσεις.
5. Η ελληνική γλώσσα είναι μια ισχυρή και διαρκής κληρονομιά του μεσογειακού πολιτισμού. Αποτελούσε μέρος του πολιτισμού για αιώνες και συνεχίζει να είναι μια σημαντική δύναμη στον παγκόσμιο πολιτισμό. Είναι ένα ισχυρό εργαλείο και η παγκόσμια απήχησή της φέρει βαθύ αντίκτυπο στον διεθνή χώρο.

Ενώ οι ίδιοι υιοθετούν τα εξής:

1. Κατάργηση δωρεάν διδακτικών βιβλίων και συνεδρίων διδαχής της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας.
2. Εκποίηση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
3. Αποδόμηση της αίγλης και αξίας της πολιτιστικής μας κληρονομιάς (βλέπε αφαίρεση των αρχαίων ελληνικών από τη διδακτέα ύλη).
4. Βάπτιση των υπερασπιστών της γλώσσας και κληρονομιάς με χαρακτηρισμούς όπως «εθνικιστικές».
5. Αποδόμηση αυτών των χαρακτηριστικών που μας κάνουν Έλληνες, εν προκειμένω της γλώσσας και η ταυτότητάς μας, με αποτέλεσμα την αποδόμηση και της αξίας των γνώσεων και της παράδοσής μας.

Χαριστικές βολές κατά της γλώσσας μας δίνει και η παγκοσμιοποίηση όπως και οι υποστηρικτές της, φθείροντας την εκπαίδευση. Αν χάσουμε μια τόσο υψηλού επιπέδου νοημοσύνης γλώσσα γινόμαστε φτωχότεροι πνευματικά και ψυχικά. Ποιος δεν αντιλαμβάνεται ότι φτωχαίνοντας τη γλώσσα που επικοινωνούμε μεταξύ μας, φτωχαίνουμε τον κόσμο ολόκληρο. Ναι, η γλώσσα είναι η νόησή μας.

Τη γλώσσα την οποία χρησιμοποίησε ο Ηράκλειτος[7] ποιος σύγχρονος παραπλανημένος κενόκρανος θα απορρίψει; Τη γλώσσα που χρησιμοποίησε ο Σωκράτης[8] να προσφέρει στη δύση τη σοφία των σοφών, την ύψιστη ηθική που ισχύει ανεξίτηλη ακόμη και σήμερα. Για σκεφτείτε με μια μόνο λέξη, σε μια άλλη γλώσσα, πώς θα προσδιοριστεί ο όρος του εθιμικού κώδικα «αρετή»; Αν λείψει αυτός ο όρος και η έννοιά του όπως εκφράζεται στην ελληνική, ποια γλώσσα θα διδάσκει στον κόσμο τι είναι Αριστοτέλεια Αρετή. Ποιος δυτικόφρων, “politically correct” και ξυπασμένος αλαζών θέλει να δύσει εκείνο το φως που του άνοιξε τα μάτια κι ας μην το γνωρίζει; Ποιος ανάπηρος πνευματικά θ’ αντικαταστήσει τον Πλάτωνα, τον Ζήνωνα, τον Πλούταρχο, τον Θουκυδίδη με ρήσεις των greeklish που στην πράξη γρυλίζουν και με αγγλικούρες που υπονομεύουν το αιώνιο και αρχαιόπλαστο, απροσπέλαστο ελληνικό πνεύμα;

«Δημιούργησαν οι Έλληνες τον Ελληνοευρωπαϊκό πολιτισμό και οι ευρωλιγούρηδες αποξένωσαν τους νεοέλληνες από τους γεννήτορές τους. Τους φόρεσαν ημίψηλο και τους πουλάνε φύκια για μεταξωτές κορδέλες, ενώ καμαρώνουν…»[9].

Στην τεχνολογία πάντα, για όσους δεν το γνωρίζουν, υπήρχαν διάφορες ψηφιακές γλώσσες τις οποίες χρησιμοποιούν οι προγραμματιστές μηχανικοί για να επιτελέσουν οι υπολογιστές ένα έργο ή για να λύσουν ένα πρόβλημα. Διότι δίχως τις ψηφιακές γλώσσες και τα προγράμματα οι υπολογιστές είναι μια στοίβα παλιοσίδερα. Οι ισχυρότερες εταιρείες στον κόσμο επιλέγουν τις πιο έξυπνα δομημένες και μαθηματικά αποτελεσματικές ψηφιακές γλώσσες ενώ μισθώνουν τους μηχανικούς τους μεγάλα ποσά για να προγραμματίσουν σ’ αυτές. Έτσι μόνον μπορούν να φτάσουν σε υψηλά επίπεδα απόδοσης και μερικοί τα χρησιμοποιούν για αισχροκέρδεια επειδή δεν υπάρχει έλεγχος. Αυτό βέβαια αποτελεί ένα άλλο κεφάλαιο.

Όλες όμως αυτές οι ψηφιακές γλώσσες των υπολογιστών έχουν μια ανικανότητα: είναι βασισμένες στην αγγλική. Αν υπήρχε τρόπος να προγραμματίσουν οι μηχανικοί στην ελληνική, ο κόσμος δεν θα χρειάζεται βηματοδότες για να φτάσει ρυθμούς και επίπεδα νοημοσύνης στους υπολογιστές που ούτε τα φαντάζονται οι γεμάτοι κενά γραικολεβαντίνοι. Δίνω εδώ μια ιδέα στους τεχνίτες μηχανικούς υπολογιστών. Σκεφτείτε πώς μπορούμε να φτιάξουμε υπολογιστές που να τους προγραμματίζουμε στην Ελληνική και θα κατατροπώσουμε έτσι εκείνους που είναι προγραμματισμένοι στην αγγλική.

Έχουμε φτάσει στο επικίνδυνο σημείο απώλειας της ελληνικής γλώσσας για πάντα. Χανόμαστε. Η απώλεια της ελληνικής θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στην παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά ολάκερης της δύσης, καθώς και στον ίδιο τον ελληνικό λαό. Η απώλεια της ελληνικής θα σημάνει την απώλεια της ελληνικής ταυτότητας και θα οδηγήσει στην εξαφάνιση μιας μοναδικής και πλούσιας γλωσσικής και πολιτιστικής παράδοσης.

Είναι λοιπόν κρίσιμο να ληφθούν σοβαρότατα μέτρα ώστε να μην επιτραπεί η εξαφάνιση της ελληνικής γλώσσας. Αυτό που μπορεί να γίνει είναι να στηρίξουμε όλοι ανεξαιρέτως προσπάθειες σαν αυτή της επιτροπής «Φάρος» του Συλλόγου Εκπαιδευτικών Νεοελληνικών. Με την προώθηση της χρήσης της στην εκπαίδευση (ναι αρχαία ελληνικά στη διδακτέα ύλη για να κάνουμε τη νεολαία περήφανη για την καταγωγή της, όχι υποδεέστερη στις αγγλοσαξωνικόφερτες λιγουριασμένες πολιτιστικά επιδράσεις στη νοημοσύνη της νεολαίας). Την ενθάρρυνση της χρήσης της στην καθημερινή ζωή και την υποστήριξη της διατήρησής της μέσω, νέας τεχνολογίας κι επιστημονικής τεκμηρίωσης. Να πείσουμε με κάθε τρόπο τους γονείς των παιδιών μας στην ξένη ότι αυτή είναι η οδός της μεγαλοσύνης και προόδου των παιδιών τους. Έχουν τόσοι πριν εμού δηλώσει τους τρόπους σωτηρίας της γλώσσας μας. Δεν χρειάζεται να επεκταθώ περισσότερο.

Επίσης, λαμβάνουμε υπ’ όψη και αξιοποιούμε το γεγονός ότι σε πάρα πολλές χώρες του κόσμου, Αργεντινή, Ζάμπια, Αμερική, Ιαπωνία, Αιθιοπία, συνεορτάζουν μαζί με τον ελληνισμό όπου γης την «Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας». Ακούμε τα παιδιά που το μαρτυρούν[10], ακούμε τον παλμό που εξωτερικεύουν. Δεν μας «έδωσαν τη γλώσσα ελληνική» για να τη χάσουμε, αλλά μας μετέδωσαν και την ευθύνη να μην την παραδώσουμε υποβαθμισμένη, κρεουργημένη, νοθευμένη. Καθήκον έχουμε να στηρίξουμε τις βάσεις διατήρησής της.

Συμπερασματικά τώρα ας μου επιτραπεί, η ελληνική γλώσσα αποτελεί ένα πολύτιμο και σημαντικό μέρος της παγκόσμιας πολιτιστικής και ιστορικής κληρονομιάς και είναι απαραίτητο ν’ αναλάβουμε ευθύνες και δράση εμείς που γνωρίζουμε τον κίνδυνο, όχι λόγια, για να μην επιτραπεί η εξαφάνισή της. Προωθώντας τη χρήση της και διατηρώντας την παράδοσή της, αρχίζοντας από τη χώρα που τη γέννησε να διασφαλίσουμε ότι αυτή η πλούσια και με τόση υπέρμετρη επιρροή γλώσσα θα συνεχίσει να ευδοκιμεί για τις επόμενες γενεές εντός και εκτός Ελλάδας. Η σταδιακή μείωση χρήσης της ελληνικής γλώσσας, αν αφεθεί να συνεχιστεί με τους ρυθμούς που γνωρίσαμε μέχρι σήμερα, θα είναι μια τρομερή εξέλιξη για την ανθρωπότητα που σίγουρα θα σημάνει και τον αφανισμό του έθνους των Ελλήνων.

(*) O συγγραφέας κ. Ιάκωβος Γαριβάλδης ΟΑΜ είναι διευθύνων σύμβουλος Ελληνικής Σχολής ‘”Ζήνων” Μελβούρνης 

[1] Ακαδημία Αθηνών, «Πρόγραμμα εκδήλωσης για την Ημέρα της Ελληνικής Γλώσσας», Πέμπτη 9 Φεβρουαρίου 2023, ώρα 18:00.

[2] Σαραντάκος Ν., «Η ελληνική γλώσσα ως η επίσημη της Ευρωπαϊκής Ένωσης», Μάρτιος 2008

[3] Modern Greek Teachers Association, “Strategic Plan”, URL http://www.mgtav.asn.au, Φεβρουάριος 2023

[4] Εφημ. «Η Καθημερινή», «Τα Ελληνικά μας και η ξενολαγνεία», URL: https://www.kathimerini.gr/opinion/readers/13073286/ta-ellinika-mas-amp-nbsp-kai-i-xenolagneia/, Φεβ 2023

[5] Ιστοσελίδα Συμβούλιου Απόδημου Ελληνισμού, Μήνυμα Υφυπουργού Εξωτερικών, Ανδρέα Κατσανιώτη, με αφορμή τον εορτασμό για την Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας (9 Φεβρουαρίου 2023), Φεβρουάριος 2023, URL: http://saeoceania.org.au/

[6] Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, «Διδαχή της Ελληνικής ως ξένης / δεύτερης γλώσσας», URL: https://greeklanguage.gr/product-category/klik-sta-ellinika/?v=6cc98ba2045f , Φεβ 2023

[7] Ηράκλειτος, «Κόσμον τόνδε, …ούτε τις θεών, ούτε ανθρώπων εποίησεν, αλλ’ ην αεί και έστιν και έσται πυρ αείζωον».

[8] Σωκράτης, «Ουδείς έκων κακός»

[9] Ελευθέριος Ανευλαβής, «Η Γλώσσα η Ελληνική», 10 Φεβρουιαρίου 2023

[10] Youtube, «Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας – γιατί μαθαίνουμε ελληνικά», URL: https://www.youtube.com/watch?v=wbSsxeOnCj8 , iefimerida news 2021