Εκεί που δεν πάτησαν τα τανκς

|> Στέλιος Κοπανίδης

ΕΠΕΤΕΙΑΚΟ |> «11 Νοεμβρίου 1973 και στη γειτονιά μας, το Νέο Φάληρο, διεξάγεται, στο πλαίσιο της 8ης αγωνιστικής του ποδοσφαιρικού πρωταθλήματος, το παραδοσιακό πειραϊκό ντέρμπι Εθνικού – Ολυμπιακού. Ο αγώνας ήταν αμφίρροπος και κρίθηκε στα πρώτα πέντε λεπτά της συνάντησης, με τέρματα των Χατζηιωάννογλου για τους “κυανόλευκους” και Περσίδη για τους “ερυθρόλευκους”.

Αν και τους αγώνες αυτούς χαρακτήριζε το πάθος και η ένταση για τη νίκη, στο συγκεκριμένο παιχνίδι το κλίμα ήταν φανερά υποτονικό. Τόσο στον αγωνιστικό χώρο όσο και στις κερκίδες. Ίσως οι ημέρες που θα ακολουθούσαν -και θα σηματοδοτούσαν καταιγιστικές εξελίξεις για τη χώρα- ενδόμυχα είχαν αρχίσει να πλανώνται στην ατμόσφαιρα.

Τρεις ημέρες μετά, περίπου 2.000 φοιτητές πραγματοποιούν κατάληψη στο Πολυτεχνείο, η οποία αρχικώς εστιάζεται στο αίτημα διεξαγωγής ελεύθερων εκλογών στις διοικήσεις των φοιτητικών συλλόγων, στην πορεία, όμως, προσλαμβάνει διαστάσεις λαϊκής αντιδικτατορικής εξέγερσης. Στον χώρο του Ιδρύματος κατέρχονται και ενώνουν τις φωνές τους δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενοι. Οι διαδηλώσεις επεκτείνονται στη Θεσσαλονίκη, τα Ιωάννινα και την Πάτρα. Τα ξημερώματα της 17ης Νοεμβρίου το δικτατορικό καθεστώς Παπαδόπουλου δίνει εντολή στα τανκς να καταστείλουν την εξέγερση. Ένα απ’ αυτά ισοπεδώνει την πύλη του Πολυτεχνείου και οι ερπύστριές του «ποδοπατούν» διαδηλωτές. Οι νεκροί και οι τραυματίες δεκάδες.

Στη γειτονιά μας, το Νέο Φάληρο, αγώνας εκείνη την Κυριακή δεν θα διεξαγόταν. Το αίμα των αθώων θυμάτων ακόμη έρρεε. «Αποφασίζομεν και διατάσσομεν. Απαγορεύονται οι συναθροίσεις άνω των πέντε ατόμων… Απαγορεύεται η κυκλοφορία… Στρατηγός Δημήτριος Ζαγοριανάκος». «Σούπερ σταρ» τις ημέρες εκείνες ο Ζαγοριανάκος. Όλο αποφάσιζε και διέταζε. Η «δημοτικότητά» του είχε ξεπεράσει και αυτή των ποδοσφαιρικών αστέρων της εποχής: Του Δομάζου, του Παπαϊωάννου, του Τριαντάφυλλου, του Δεληκάρη, του Κούδα, του Κρητικόπουλου. Στρατιωτικός νόμος, συλλήψεις, προσαγωγές, κατ’ οίκον περιορισμοί· ο γύψος όλο και πιο βαρύς.

Στις 25 Νοεμβρίου ο Παπαδόπουλος ανατρέπεται από πραξικόπημα του Ιωαννίδη, με τον στρατηγό Γκιζίκη να ορκίζεται “Πρόεδρος της Δημοκρατίας” και τον Ανδρουτσόπουλο “πρωθυπουργό”.

Στη γειτονιά μας, στις 2 Δεκεμβρίου, το γήπεδο θα ξανανοίξει για να φιλοξενήσει ποδοσφαιρικές συναντήσεις. Ο κόσμος βουβά κατευθύνεται σε αυτό. Φόβος, αγωνία, περισυλλογή… Ο πίνακας του Σταδίου υπενθυμίζει ότι θα διεξαχθεί ο αγώνας Ολυμπιακού – Απόλλωνα Καλαμαριάς. Ο Υβ «σχίζει» τα δίχτυα και με τέσσερα γκολ γίνεται ο πρωταγωνιστής του απογεύματος, στο επιβλητικό 5-1 υπέρ των “ερυθρολεύκων”. Η ιαχή με το όνομά του δεν θα δονήσει για πολύ καιρό ακόμη την ατμόσφαιρα του φαληρικού σταδίου. Ο Ελληνογάλλος είχε πάρει ήδη την απόφασή του να επιστρέψει στη Γαλλία, όπως είχε κάνει μερικούς μήνες πριν ο συμπατριώτης του Ρομέν Αργυρούδης. Βαριά η χούντα για τα στομάχια τους…

Τριάντα τέσσερα χρόνια μετά, τίποτε δεν θυμίζει εκείνες τις μέρες. Εορτασμοί, εκδηλώσεις, παραδοσιακή πορεία, φτιασιδωμένα συνθήματα. Τις Κυριακές, αλλά και τις Τρίτες, τις Τετάρτες, σχεδόν κάθε μέρα, το ποδοσφαιρικό μας σύμπαν δονούν οι ιαχές για τους τωρινούς σταρ. Τον Ριβάλντο, τον Γκαλέτι, τον Καραγκούνη… Η γενιά του Πολυτεχνείου στο περιθώριο, χαμένη γενιά…

Και στο βάθος του τούνελ, σκοτεινές καρικατούρες οι γνωστοί – άγνωστοι, μέρος κι αυτοί του όλου τελετουργικού, προσπαθούν ματαίως να μας πείσουν ότι το Νόημα της 17ης Νοέμβρη δεν είχε νόημα».

Το κείμενο αυτό τού υπογράφοντος δημοσιεύτηκε πριν από δέκα χρόνια στην εφημερίδα “Καθημερινή”, εν είδει αθλητικού χρονογραφήματος, για τα γεγονότα εκείνης της περιόδου. Σε μια εποχή που δεν προμήνυε για το τι έμελλε να συμβεί στη χώρα μας, η οποία τότε, εν έτει 2007, είχε περάσει με επιτυχία τον σκόπελο της διεξαγωγής των Ολυμπιακών Αγώνων και η «γκρίνια» εστιαζόταν στην τύχη των ολυμπιακών εγκαταστάσεων, οι οποίες είχαν αφεθεί στο έλεος του Θεού. Άλλωστε, “λεφτά” τότε… υπήρχαν και δύο χρόνια αργότερα, όταν πλέον δεν υπήρχαν, μάθαμε ότι “μαζί τα φάγαμε”…

Δέκα χρόνια μετά, τα πάντα έχουν αλλάξει με δραματικό τρόπο. Η Ελλάδα τελεί υπό επιτροπεία, με την κυβέρνησή της ανίκανη και αδύναμη να αρθρώσει λόγο, τον ελληνικό λαό απογοητευμένο και καταρρακωμένο από τις συνθήκες που βιώνει και τα μόνα που μένουν αναλλοίωτα, ως σταθερές “αξίες” είναι οι παθογένειες της χώρας. Οι γνωστοί-άγνωστοι, οι καλοκαιρινές πυρκαγιές και οι φθινοπωρινές πλημμύρες για να υποδηλώνουν εκκωφαντικά τη διαχρονική κρατική αναλγησία. 1973 – 2007 – 2017. Τρεις διαφορετικές χρονιές, τρεις ξεχωριστοί περίοδοι της σύγχρονης ελληνικής Ιστορίας. Συνδετικός τους κρίκος τρεις λέξεις: Δάκρυα, πόνος, οργή. Δάκρυα το 1973 για τους νεκρούς του Πολυτεχνείου, πόνος το 2007 για τα θύματα από τις φωτιές στην Ηλεία, οργή το 2017 για τους κατοίκους της Δυτικής Αττικής που έχασαν τη ζωή τους στις πλημμύρες.

> Στη μνήμη των θυμάτων της εξέγερσης του Πολυτεχνείου και των συμπολιτών μας που έχασαν τη ζωή τους από τις πλημμύρες στη Δυτική Αττική.