Εκτιμάται ότι 190.000 κορίτσια σε 17 κράτη-μέλη της ΕΕ διατρέχουν κίνδυνο ακρωτηριασμού!

|> Εν όψει της Διεθνούς Ημέρας μηδενικής ανοχής για τον ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων στις 6 Φεβρουαρίου 2024, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ο ύπατος εκπρόσωπος/αντιπρόεδρος επιβεβαιώνουν την ισχυρή δέσμευση της ΕΕ για την εξάλειψη του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων παγκοσμίως. Και δηλώνουν:

«Ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων αποτελεί παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και συνιστά μορφή βίας κατά των κοριτσιών και των γυναικών. Ας είμαστε σαφείς: οι διαδικασίες αυτές δεν γίνονται για ιατρικούς λόγους. Η ζωή των κοριτσιών κινδυνεύει, τα ανθρώπινα δικαιώματά τους παραβιάζονται και τραυματίζονται σωματικά και ψυχολογικά για πάντα. Δεν υπάρχει απλώς καμία δικαιολογία για τον ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων.

Οι κοινότητες, οι κυβερνήσεις, οι οργανισμοί και οι διεθνείς εταίροι πρέπει να ενώσουν τις δυνάμεις τους για να προστατεύσουν τα ανθρώπινα δικαιώματα, την αξιοπρέπεια και την υγεία των γυναικών και των κοριτσιών. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα συνεχίσει να συνεργάζεται με διεθνείς εταίρους στο πλαίσιο μιας προσέγγισης μηδενικής ανοχής έναντι του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων και να αγωνίζεται για έναν κόσμο όπου κάθε κορίτσι και κάθε γυναίκα θα είναι απαλλαγμένες από κάθε μορφή βίας.

Πέρυσι, η Ευρωπαϊκή Ένωση επικύρωσε τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης. Πρόκειται για ένα κρίσιμο βήμα που υπογραμμίζει ότι η βία κατά των γυναικών συνιστά παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ένα άλλο σημαντικό βήμα θα είναι η κατοχύρωση της αποτελεσματικής ποινικοποίησης του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων στο δίκαιο της ΕΕ. Προς το παρόν επεξεργαζόμαστε αυτούς τους κανόνες και θα αποτελέσουν μέρος ενός ευρύτερου νομικού πλαισίου για την καταπολέμηση όλων των μορφών βίας κατά των γυναικών. Στην πρότασή μας για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας προτείνουμε να ποινικοποιηθεί ειδικά ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων ως αυτοτελές αδίκημα. Οι συμβάσεις βρίσκονται επί του παρόντος υπό διαπραγμάτευση.  Ετοιμάζουμε, επίσης, σύσταση για την πρόληψη, σε πρώτο στάδιο, των επιβλαβών πρακτικών κατά των γυναικών και των κοριτσιών. Στην Ευρώπη και σε ολόκληρο τον κόσμο, οι γυναίκες και τα κορίτσια πρέπει να απαλλαγούν από τον ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων και από κάθε άλλη μορφή βίας».

Ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων στην Ευρώπη

Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Κ Ο

Σύμφωνα με τον ορισμό του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων περιλαμβάνει όλες τις διαδικασίες για τη μερική ή ολική αφαίρεση των εξωτερικών γεννητικών οργάνων των γυναικών ή άλλον τραυματισμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων για μη ιατρικούς λόγους. Πρόκειται για μια μορφή βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών και έχει σοβαρές σωματικές και ψυχολογικές συνέπειες για όλη τη ζωή τους. Εκτιμάται ότι 190.000 κορίτσια μόνο σε 17 ευρωπαϊκές χώρες διατρέχουν κίνδυνο ακρωτηριασμού, ενώ 600.000 γυναίκες ζουν με τις συνέπειες του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων στην Ευρώπη. Κάθε χρόνο τουλάχιστον 20.000 γυναίκες και κορίτσια έρχονται στην Ευρώπη ως αιτούσες άσυλο από χώρες στις οποίες διατρέχουν κίνδυνο ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι σταθερά προσηλωμένη στον τερματισμό όλων των μορφών έμφυλης βίας, συμπεριλαμβανομένου του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων τόσο εντός όσο και εκτός της ΕΕ, όπως περιγράφεται στο σχέδιο δράσης της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία 2020-2024, στη στρατηγική της ΕΕ για την ισότητα των φύλων 2020-2025, στο σχέδιο δράσης της ΕΕ για την ισότητα των φύλων III και στη στρατηγική της ΕΕ για τα δικαιώματα του παιδιού, η οποία αποσκοπεί στον τερματισμό της βίας κατά των παιδιών. Σύμφωνα με αυτές τις πολιτικές και τη δέσμευσή μας για τον τερματισμό του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων στην Ευρώπη και παγκοσμίως, στηρίζουμε και συνεργαζόμαστε με τις επιζήσασες, τις πληττόμενες οικογένειες και κοινότητες, τους εμπειρογνώμονες και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής.

Η ποινικοποίηση του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων αποτελεί απαίτηση βάσει της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας (Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης). Η σύμβαση αυτή υπογράφηκε απ’ όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ και έχει κυρωθεί μέχρι σήμερα από 22 κράτη μέλη. Η σύμβαση άρχισε να ισχύει για την ΕΕ την 1η Οκτωβρίου 2023. Προσχωρώντας στη σύμβαση αυτή, η ΕΕ δεσμεύεται από φιλόδοξα και ολοκληρωμένα πρότυπα για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών στους τομείς της δικαστικής συνεργασίας σε ποινικές υποθέσεις, του ασύλου και της μη επαναπροώθησης, καθώς και όσον αφορά τη δημόσια διοίκησή της.

Τον Μάρτιο του 2022 η Επιτροπή υπέβαλε πρόταση για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας, η οποία ποινικοποιεί ειδικά τον ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων ως αυτοτελές αδίκημα. Η πρόταση βρίσκεται επί του παρόντος υπό διαπραγμάτευση. Η Επιτροπή θα εκδώσει επίσης σύντομα ειδική σύσταση για την πρόληψη και την καταπολέμηση των επιβλαβών πρακτικών κατά των γυναικών και των κοριτσιών, συμπεριλαμβανομένου του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων, το 2024. Στη σύσταση θα περιλαμβάνονται συγκεκριμένες προτάσεις δράσεων προς τα κράτη μέλη και πρόσθετη και εξειδικευμένη στήριξη για την προστασία των θυμάτων επιβλαβών πρακτικών όπως ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων.

Το πρόγραμμα της Επιτροπής «Πολίτες, ισότητα, δικαιώματα και αξίες (CERV)» παρέχει χρηματοδότηση σε έργα για την αντιμετώπιση της έμφυλης βίας, συμπεριλαμβανομένου του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων. Τον Νοέμβριο του 2023 η Επιτροπή δημοσίευσε νέα πρόσκληση υποβολής προτάσεων για την πρόληψη και την καταπολέμηση της έμφυλης βίας. Η προθεσμία για την υποβολή των σχεδίων είναι η 24η Απριλίου 2024. Οι επιβλαβείς πρακτικές συγκαταλέγονται στις προτεραιότητες της πρόσκλησης, οι οποίες περιλαμβάνουν τον ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων, τον ακρωτηριασμό των γεννητικών οργάνων των ίντερσεξ ατόμων, την καταναγκαστική άμβλωση, την καταναγκαστική στείρωση, τους γάμους παιδιών και καταναγκαστικούς γάμους ή τη βία για λόγους τιμής.

Η σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα του παιδιού (1989), στην οποία είναι συμβαλλόμενα μέρη όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, καταδικάζει επίσης τη βία κατά των παιδιών. Το 2021 η Επιτροπή ενέκρινε μια ολοκληρωμένη στρατηγική της ΕΕ για τα δικαιώματα του παιδιού προκειμένου να ενισχύσει τη δέσμευση της ΕΕ για την προστασία των παιδιών από τον ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων στα κράτη μέλη της ΕΕ και παγκοσμίως, και να τονίσει τη σημασία της εκπαίδευσης, της ευαισθητοποίησης και των νομικών μέτρων για την εξάλειψη των πρακτικών ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων, με συγκεκριμένες δράσεις και συστάσεις για τον τερματισμό όλων των μορφών βίας κατά των παιδιών.

Στο πλαίσιο της εξωτερικής δράσης και της αναπτυξιακής συνεργασίας, η εξάλειψη του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων εξακολουθεί να αποτελεί βασικό στόχο του σχεδίου δράσης της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία 2020-2024 και του σχεδίου δράσης της ΕΕ για την ισότητα των φύλων 2021-2025. Αυτό αντικατοπτρίζεται στους πολιτικού διαλόγους, καθώς και σε συγκεκριμένες δράσεις.  Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της είναι βασικός χορηγός του κοινού προγράμματος UNFPA-UNICEF για την εξάλειψη του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων, αφού από το 2016 έχει συνεισφέρει συνολικά 18,5 εκατ. ευρώ. Η ΕΕ συνεισέφερε επίσης 60 εκατ. ευρώ για τη στήριξη της πρωτοβουλίας της «Ομάδας Ευρώπη» για τη σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία και τα δικαιώματα στην Αφρική και 23,5 εκατ. ευρώ στο περιφερειακό πρόγραμμα Spotlight για την Αφρική, το οποίο καταπολεμά την έμφυλη βία, συμπεριλαμβανομένου του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων σε 18 χώρες-εταίρους.

Η ΕΕ επιδιώκει να μετασχηματίσει τα κοινωνικά και τα έμφυλα πρότυπα μέσα από τη συνεργασία με άνδρες και αγόρια, η οποία έχει καθοριστική σημασία για την εξάλειψη του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων και των γάμων παιδιών. Έως το 2023, πάνω από 6 εκατομμύρια αγόρια και άνδρες έχουν συμμετάσχει σε συνεδρίες διαλόγου και εκπαίδευσης που ενισχύουν τη θετική αρρενωπότητα και τη δέσμευση των ανδρών για την πρόληψη επιβλαβών πρακτικών και προάγουν τη χειραφέτηση των κοριτσιών, χάρη σε περίπου 900.000 θρησκευτικούς, παραδοσιακούς και κοινοτικούς ηγέτες που κινητοποιήθηκαν από το πρόγραμμα.