Προσφυγιά και επιβίωση

Τα εγκαίνια των δύο εκθέσεων φωτογραφίας: «Η Αττική γη υποδέχεται τους πρόσφυγες του ΄22», που οργανώθηκε από τον Δήμο Πειραιά σε συνεργασία με το «Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία» και «Δρόμοι Επιβίωσης» με τη συνεργασία του Δήμου και της Ένωσης Φωτορεπόρτερ Ελλάδας, πραγματοποιήθηκαν, στη Δημοτική Πινακοθήκη.

Η εντεταλμένη δημοτική σύμβουλος Πολιτισμού Ειρήνη Νταϊφά, στον χαιρετισμό της, επισήμανε:

“Με ιδιαίτερη χαρά και συγκίνηση χαιρετίζω τις εκθέσεις «η Αττική γη υποδέχεται τους πρόσφυγες του ΄22» και «Δρόμοι επιβίωσης», που παρουσιάζει το «Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία», σε συνεργασία με τον Δήμο Πειραιά, στους εκθεσιακούς χώρους της Δημοτικής Πινακοθήκης της πόλης μας. Θεωρώ χρέος τιμής όλου του πολιτισμένου κόσμου να σταθεί αρωγός σε μία από τις πλέον ευπαθείς ομάδες, τους πρόσφυγες. Δεν θα σταθώ στις αιτίες που γεννούν αυτό το αυξανόμενο προσφυγικό κύμα, αλλά στην υποστήριξη και στη θετική στάση με τις οποίες πρέπει να αγκαλιάσουμε και να περιβάλλουμε αυτούς τους ανθρώπους, που τόσο δοκιμάζονται.Όπως φαίνεται και από τα στοιχεία της έκθεσης « η Αττική υποδέχεται τους πρόσφυγες του ΄22», ανέκαθεν υπήρξαμε ευαισθητοποιημένοι μπροστά στο τεράστιο αυτό πρόβλημα, που δοκιμάζει τις κοινωνίες παγκοσμίως, όπως στα μέσα της δεκαετίας 1910 ως την κορύφωση της προσφυγικής τραγωδίας με τη Μικρασιατική καταστροφή του 1922. Το νεοσύστατο τότε ελληνικό κράτος βίωσε μία κοσμογονική δοκιμασία, καθώς η υποδοχή, η περίθαλψη και εντέλει ενσωμάτωση χιλιάδων προσφύγων απαιτούσε μια υπεράνθρωπη προσπάθεια, τόσο από τις τοπικές κοινωνίες, όσο και από την Πολιτεία. Οι πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία με αγώνα και πολύ κόπο κατάφεραν να ενσωματωθούν και να γίνουν όχι απλά οργανικό τμήμα, αλλά δυναμικό και πρωτοπόρο των κοινωνιών που τις υποδέχθηκαν, ενσωματώνοντας τον δικό τους δυναμισμό, πολιτισμό και δημιουργικότητα στους ήδη υπάρχοντες.Έχοντας μια τέτοια ιστορία και ένα τέτοιο πολιτισμό να μας συνοδεύει, θα ήταν τουλάχιστον ανεπίτρεπτη αδιαφορία και εφησυχασμός μπροστά στο νέο προσφυγικό κύμα, στη νέα προσφυγική πρόκληση που χτυπά την πόρτα της πατρίδας μας. Οφείλουμε να ορθώσουμε όλοι ανάστημα και να αντιταχθούμε σε όποιο φαινόμενο καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τόσο των προσφύγων που ευελπιστούν σε μια καινούρια ευκαιρία ζωής όσο και των κατοίκων των περιοχών που ανοίγουν την αγκαλιά τους για να τους υποδεχθούν και που διεκδικούν το δικαίωμα διατήρησης της καθημερινότητάς τους.

Οι φωτογραφικές μαρτυρίες προσφύγων στην Αττική, αλλά και πιο ειδικά στην περιοχή του Πειραιά με κάνει να εστιάζω περισσότερο στα παιδιά που αναγκάστηκαν μόνα ή με την οικογένειά τους να εγκαταλείψουν την πατρική γη, αναζητώντας ασφάλεια και προστασία σε ξένους τόπους. Απέναντι σε αυτούς τους σκληρά δοκιμαζόμενους ανθρώπους κι απέναντι σε αυτά τα αθώα παιδικά μάτια, έχουμε όλη την ηθική υποχρέωση να προστατέψουμε τα δικαιώματά τους για ένα καλύτερο αύριο.

Θα ήθελα κλείνοντας να συγχαρώ κι εγώ το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία για την επίπονη και αξιόλογη δουλειά που χρειάστηκε για να παρουσιαστούν οι εκθέσεις και τον Πειραιά μας που συνέβαλε με όλες του τις δυνάμεις για να φιλοξενηθούν στη Δημοτική Πινακοθήκη. Σας ευχαριστώ και σας καλωσορίζω όλους“.

Ο εντεταλμένος δημοτικός σύμβουλος για την Τοπική Οικονομική Ανάπτυξη και την Επιχειρηματικότητα Πέτρος Κόκκαλης, χαιρετίζοντας τα εγκαίνια της έκθεσης, με την ιδιότητα του αναπληρωτή προέδρου του Συμβουλίου Ένταξης Μεταναστών και Προσφύγων του Δήμου Πειραιά, είπε:

“Με ρώτησε πριν δημοσιογράφος του καναλιού της Βουλής ποια είναι η σημασία της έκθεσης αυτής για τον Πειραιά. Νομίζω ότι είναι πολύ σημαντική, διότι στην πραγματικότητα πρόκειται για δύο εκθέσεις: η μία είναι για την άφιξη των προσφύγων στην Αττική γη το 1922 και η άλλη είναι μία απεικόνιση των γεγονότων που ζήσαμε την περασμένη χρονιά. Το γεγονός λοιπόν ότι αυτές οι δύο εκθέσεις βρίσκονται εδώ δίπλα – δίπλα, σε διπλανές αίθουσες στον Πειραιά, είναι πάρα πολύ σημαντικό, γιατί ο Πειραιάς και στις δύο περιπτώσεις είναι το πραγματικό σημείο ένταξης και άφιξης των προσφύγων στη χώρα μας. Και στις δύο αίθουσες βλέπουμε γνώριμους ανθρώπους.

Στη μία αίθουσα βλέπουμε παππούδες, γιαγιάδες αδελφούς, θείους, ξαδέλφες και στην άλλη πρόσωπα που φιλοξενήσαμε εδώ στο λιμάνι στην Πύλη Ε1, στην Ε2, στην Ε3, για αρκετούς μήνες, την περασμένη άνοιξη. Βλέπουμε σκηνές από την αρχική φιλοξενία και βλέπουμε ότι στην περίοδο του ΄22 ήτανε οι συνθήκες πραγματικά άθλιες. Ας μην ξεχνάμε ότι στην τωρινή προσφυγική κρίση οι άνθρωποι μείνανε σε κακές συνθήκες μεν, αλλά μείνανε μερικούς μήνες. Το 1922 είχανε μείνει μέχρι και χρόνια και είχαμε θνησιμότητες που υπερβαίνανε τα 1500 άτομα την εβδομάδα.

Βλέπουμε τις συνοικίες γύρω από τον Πειραιά, βλέπουμε τα σπίτια στη Δραπετσώνα και βλέπουμε και τους σημερινούς καταυλισμούς που είναι πραγματικά πάρα πολύ καλύτεροι – δεν είναι τέλειοι, αλλά είναι καλύτεροι. Βλέπουμε τον ρόλο που παίξανε μη Κυβερνητικές οργανώσεις όπως η «Χριστιανική Ένωση Νέων» τότε, άλλες όπως, η «Παμπειραϊκή Επιτροπή Αλληλεγγύης» τώρα. Βλέπουμε τον ρόλο που παίξανε διεθνείς Οργανισμοί, όπως τότε η Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων με την Αμερικανική βοήθεια και τώρα η Ύπατη Αρμοστεία με τη βοήθεια των Ηνωμένων Εθνών. Βλέπουμε διαχείριση κονδυλίων, βλέπουμε σχεδιασμό, βλέπουμε τρόπους ένταξης. Και αυτό πρέπει να το κοιτάξουμε πολύ προσεκτικά γιατί δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε ότι οι πρόσφυγες που ήρθαν το 1922 και κυρίως επειδή αναγκάστηκαν να αφήσουν περισσότερα πράγματα στην παλιά τους πατρίδα, χρειαστήκανε τουλάχιστον δύο γενιές για να ενταχθούν ισότιμα οικονομικά και πολιτικά στην ελληνική κοινωνία. Ήταν άνθρωποι που μιλούσαν ελληνικά κατά κύριο λόγο, ήταν του ίδιου θρησκεύματος με μας και του ίδιου πολιτισμού.

Σήμερα έχουμε ένα πολύ μικρότερο πληθυσμό, όμως υπάρχει το φράγμα της γλώσσας, υπάρχει η διαφορά της θρησκείας και πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας, ότι πολλοί απ’ αυτούς θα μείνουν κοντά μας. Πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας, ότι στις σημερινές συνθήκες πολιτικής, αλλά και κλιματικής αστάθειας, το πιθανότερο είναι να έχουμε, στο προσεχές μέλλον, πολλές σημαντικές και νέες προσφυγικές ροές. Πρέπει λοιπόν να μάθουμε γρήγορα – κι αυτό κάνουμε στο Συμβούλιο Ένταξης Μεταναστών και Προσφύγων του Δήμου Πειραιά – πώς μπορεί μια πόλη να προσφέρει γρήγορα υπηρεσίες ένταξης στην κοινωνία.

Πρέπει να δούμε γρήγορα τρόπους να προσεγγίσουμε τους πληθυσμούς που σήμερα μένουν σε πρόχειρους καταυλισμούς, αλλά και σε διαμερίσματα στην πόλη του Πειραιά. Σήμερα νοικιάζονται πάνω από 1200 διαμερίσματα, στα οποία κατοικούν 4000 περίπου άνθρωποι και πρέπει να βρούμε τον τρόπο να τους βγάλουμε από την κοινωνική απομόνωση και να προσφέρουμε υπηρεσίες εκπαίδευσης, αναψυχής -και όταν έρθει και η ανάπτυξη – και εργασίας. Σας ευχαριστώ πολύ που είσαστε σήμερα εδώ. Θα ήθελα με την ευκαιρία να καλέσω όλους τους Πειραιώτες να έρθουν να δουν αυτές τις εικόνες. Σας ευχαριστώ πολύ“.

Ο καθηγητής της Φιλοσοφίας του Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και πρόεδρος της εκτελεστικής επιτροπής του «Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία» Παύλος Σούρλας, στον χαιρετισμό του, μεταξύ άλλων, ανέφερε:

“Τα αποψινά εγκαίνια αφορούν δύο παράλληλες εκθέσεις με το ίδιο θέμα, από διαφορετικές εποχές κι από διαφορετικές ίσως οπτικές γωνίες. Δύο εκθέσεις που έχουν το ίδιο αντικείμενο και μας προκαλούν τα ίδια συναισθήματα και τις ίδιες σκέψεις. Πρόκειται για το μεγάλο θέμα το προσφυγικό, το οποίο βίωσε η χώρα μας το ΄22, περίπου πριν από 100 χρόνια, το βιώνει και τώρα πάρα πολύ έντονα, έστω και αν οι πρόσφυγες είναι διαφορετικοί. Το πρόβλημα όμως είναι ακριβώς το ίδιο. Και στις δύο εκθέσεις απεικονίζεται το δράμα των ανθρώπων“.

Ο κ. Σούρλας αναφέρθηκε κατόπιν συνοπτικά στην πολυσχιδή δραστηριότητα του «Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία» με εκθέσεις συνέδρια, εκδόσεις και εκπαιδευτικά προγράμματα και στάθηκε στη συγκίνηση που προκάλεσαν οι δύο εκθέσεις σε προσφυγικούς Δήμους, όπου σε ορισμένες φωτογραφίες αναγνωρίζονταν οικεία πρόσωπα.

Όσον αφορά στην τέχνη της φωτογραφίας υπογράμμισε: “Η τέχνη της φωτογραφίας εκτός από την αποστολή της να διατηρεί τις μνήμες, είναι και η τέχνη που από τη ρευστή πραγματικότητα επιλέγει κάποιες φευγαλέες στιγμές, που να είναι τέτοιες, που να επιτρέπουν σε μας να αναπαραστήσουμε και να ερμηνεύσουμε τα γεγονότα του παρελθόντος“.

Χαιρετισμούς επίσης απηύθυναν: η διευθύντρια Πολιτισμού του Δήμου Ευαγγελία Μπαφούνη και ο πρόεδρος της Ένωσης Φωτορεπόρτερ Ελλάδας Μάριος Λώλος.

Στην εκδήλωση εγκαινίων των δύο εκθέσεων παρευρέθηκαν η βουλευτής Έβρου Αναστασία Γκαρά, ως εκπρόσωπος του Προέδρου της Βουλής, ο υφυπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Γιώργος Βασιλειάδης, ο πρόεδρος της Ένωσης Κεντρώων Βασίλης Λεβέντης, ο πρώην υπουργός και βουλευτής Θοδωρής Δρίτσας, ο πρώην αντιπρόεδρος της Βουλής και βουλευτής Γιάννης Τραγάκης. Επίσης, οι βουλευτές: Ελένη Σταματάκη, Εύη Καρακώστα, Κώστας Κατσαφάδος, η γενική γραμματέας Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του υπουργείου Δικαιοσύνης, Μαρία Γιαννακάκη, ο πρώην βουλευτής Δημήτρης Καρύδης, ο πρώην δήμαρχος Πειραιά Στέλιος Λογοθέτης, ο γραμματέας του Δημοτικού Συμβουλίου Νίκος Αγγελόπουλος, η δημοτική σύμβουλος Σταυρούλα Μελά, ο καθηγητής Αρχιτεκτονικής ΕΜΠ και συντονιστής του Κοινωνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες, Νίκος Μπελαβίλας, ο καθηγητής της Πολιτικής Επιστήμης του ΕΚΠΑ και μέλος της εκτελεστικής επιτροπής του «Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία», Μιχάλης Σπυρδαλάκης και πολύς κόσμος.

ΟΙ ΕΚΘΕΣΕΙΣ

«Η Αττική Γη Υποδέχεται τους Πρόσφυγες του ’22»

Η έκθεση του Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων, ξεκινώντας από το ιστορικό και το πολιτικό πλαίσιο της εποχής ξεναγεί τους επισκέπτες στις πρώτες δύσκολες μέρες της νέας ζωής των προσφύγων, στην καινούρια καθημερινότητά τους, καθώς και στην προσπάθειά τους για αποκατάσταση και ένταξη. Οι φωτογραφικές μαρτυρίες ανασυνθέτουν την εικόνα της νέας πραγματικότητας που διαμορφώθηκε με την άφιξη των προσφύγων και φωτίζουν προσωπικές ιστορίες προσφυγιάς, στην Αττική γενικότερα, αλλά και για την περιοχή του Πειραιά ειδικότερα. Τα τεκμήρια της έκθεσης προέρχονται από πολλά ιστορικά αρχεία και προσωπικές συλλογές.

«Δρόμοι επιβίωσης»

Η έκθεση, η οποία είχε παρουσιαστεί στον εκθεσιακό χώρο του Ιδρύματος της Βουλής το καλοκαίρι του 2016, παρουσιάζει φωτογραφικές καταγραφές έμπειρων και καταξιωμένων φωτορεπόρτερ, που συμμετείχαν με τον τρόπο τους, την ευαισθησία τους και τη ματιά τους στο αναγκαστικό ταξίδι − στον δρόμο της επιβίωσης − των προσφύγων: Χάρης Ακριβιάδης, Βασίλης Ασβεστόπουλος, Mehmet Ayhan, Andrea Bonetti, Βασίλης Βερβερίδης, Χριστίνα Ζαχοπούλου, Αλέξανδρος Ζωντανός, Μιχάλης Καραγιάννης, Δημήτρης Καρβουντζής, Γιάννης Κολεσίδης, Ελένη Κουρή, Μάρω Κουρή, Ηλίας Κουτουλογένης, Μανόλης Λαγουτάρης, Γιάννης Λιάκος, Μάριος Λώλος, Στέλιος Ματσάγκος, Ανδριανός Μελτζάνης, Στέλιος Μισίνας, Παναγιώτης Μοσχανδρέου, Τατιάνα Μπόλαρη, Λεωνίδας Μπακόλας, Γιάννης Μπεχράκης, Ορέστης Παναγιώτου, Γεωργία Παναγοπούλου, Χρύσα Πανουσιάδου, Γιάννης Παπανίκος, Λευτέρης Πιταράκης, Αντώνης Πασβάντης, Μιχάλης Πατσούρας, Θανάσης Σταυράκης, Γρηγόρης Σιαμίδης, Στέλιος Στεφάνου, Δημήτρης Τοσίδης, Κωνσταντίνος Τσακαλίδης, Κώστας Τσιρώνης,Hodo Oldi, Ghulamullah Habibi, Barda Mohammed, Youssef Badawi, BardaMohammed, Atef Safadi.

Εποπτικό υλικό και χάρτες συμπληρώνουν τη φωτογραφική διαδρομή. Ποιες είναι οι χώρες προέλευσης προσφύγων; Ποιοι είναι οι θαλάσσιοι και χερσαίοι δρόμοι που ακολούθησαν; Πόσοι άνθρωποι μετακινήθηκαν;

Στο πλαίσιο της έκθεσης θα παρουσιαστεί το βιωματικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα “Δρόμοι Επιβίωσης: το προσφυγικό ζήτημα” σε μαθητές Γυμνασίου και Λυκείου. Διάρκεια έκθεσης μέχρι έως τις 5 Μαρτίου 2017.