JIM CLAVEN* ΑΠΟΔΟΣΗ: ΖΩΗ ΘΩΜΑΪΔΟΥ
neoskosmos.com |> Ο καθοριστικός ρόλος του στρατηγού Anders Lassen, στην απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τους Γερμανούς τον Οκτώβρη του ’44, υπήρξε αφορμή για να έρθουν πιο κοντά δύο κοινότητες της Μελβούρνης: η ελληνική και η δανική. Μέλη των δύο κοινοτήτων συγκεντρώθηκαν σε εκδήλωση προς τιμήν του Δανού στρατηγού. Η εκδήλωση φιλοξενήθηκε στο εντυπωσιακό προξενείο της Δανίας στη Μελβούρνη -γνωστό ως το Σπίτι της Δανίας- ενώ ο πρόξενος της Δανίας στη Μελβούρνη, κ. Jan Ravnholt, υπήρξε και ο συντονιστής της βραδιάς.

Περισσότεροι από 100 προσκεκλημένοι παρευρέθηκαν, μεταξύ αυτών διπλωμάτες, πρόσωπα του πολιτικού χώρου, απόστρατοι και λοιποί εκπρόσωποι της κοινότητας.

Η ατμόσφαιρα ήταν μια μείξη δανικής και ελληνικής φιλοξενίας, με τους καλεσμένους να υποδέχονται στο χώρο του προξενείου οι ήχοι παραδοσιακής ελληνικής μουσικής από το συγκρότημα “Μελβουρνιώτες”.

Από αριστερά, ο αντιπρόεδρος της Ένωσης Θεσσαλονικέων Μελβούρνης «Ο Λευκός Πύργος» κ. Ιάκωβος Γαριβάλδης, ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής Πολυπολιτισμού Βικτώριας κ. Ross Αλατσάς, ο πρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητας Μελβούρνης κ. Βασίλης Παπαστεργιάδης, ο Δανός πρέσβης κ. Tom Nørring με τη σύζυγό του Claudia, η κ. Lucinda Ravnholt και ο γενικός πρόξενος της Δανίας κ. Jan Ravnholt. Φωτογραφία: Jim Claven

Μια από τις ευχάριστες εκπλήξεις της βραδιάς ήταν η παρουσία του Δανού πρέσβη στην Αυστραλία, κ. Tom Nørring, και της συζύγου του Claudia, η οποία, μάλιστα, έχει καταγωγή από τη Θεσσαλονίκη, με το ζευγάρι να έχει έρθει στη Μελβούρνη αποκλειστικά για την εκδήλωση. Το παρών, επίσης, έδωσε η κ. Μαρία Γιδαράκου, εκπροσωπώντας την γενική πρόξενο της Ελλάδας στη Μελβούρνη.

Η εκδήλωση υπήρξε μια από κοινού πρωτοβουλία του γράφοντος, της Ένωσης Θεσσαλονικέων Μελβούρνης “Λευκός Πύργος”, του Συμβουλίου Μνήμης για τη Μάχη της Κρήτης και της υπόλοιπης Ελλάδας, σε συνεργασία με το Προξενείο της Δανίας στη Μελβούρνη.

Πρόκειται για μια προσπάθεια ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού σχετικά με την ιστορία του Anders Lassen και το ρόλο που διαδραμάτισε στην Ελλάδα και τη Θεσσαλονίκη, μια ιστορία που δεν είναι ευρύτερα γνωστή.

Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης είχα την τιμή να πραγματοποιήσω μια σύντομη παρουσίαση στο σημαντικό αυτό κομμάτι της ελληνικής ιστορίας και την υπηρεσία του Δανού στρατηγού.

Ο Anders Lassen ήταν μόλις 24 ετών όταν συμμετείχε στην απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης τον Οκτώβριο του 1944. Ενώ αρχικά είχε την αποστολή να παρακολουθεί τις κινήσεις των κατοχικών δυνάμεων στην πόλη, ο Anders αποφάσισε να αντιμετωπίσει τους Γερμανούς και να τους αναγκάσει σε παράδοση ή φυγή πριν την ολοκλήρωση του σχεδίου τους για καταστροφή της πόλης. Έτσι λοιπόν στις 29 Οκτωβρίου, κινήθηκε κατά των κατοχικών δυνάμεων μαζί με μια ομάδα ανδρών των Ειδικών Δυνάμεων, συμπεριλαμβανομένων του υπολοχαγού Μαυρίκη και Ιερολοχιτών που ένωσαν τις δυνάμεις τους με άνδρες του ΕΛΑΣ. Μετά από απανωτές μάχες, όσοι Γερμανοί είχαν απομείνει εγκατέλειψαν την πόλη το πρωί της 30ής Οκτωβρίου. Η Θεσσαλονίκη ήταν πια ελεύθερη.

Ο Anders είχε, επίσης, συμμετάσχει ενεργά στις εφόδους των συμμάχων κατά των κατοχικών δυνάμεων του Άξονα σε νησιά του Αιγαίου το 1942 και 1943, αναλαμβάνοντας ηγετικό ρόλο σε ορισμένες από τις επιχειρήσεις, όπως στην Κρήτη, τη Σύμη και τη Σαντορίνη.

Η βοήθεια, μάλιστα, που έλαβε από τον τοπικό πληθυσμό της Κρήτης για να εντοπίσει τους στόχους και να κρυφτεί αργότερα, συνέβαλε στην ανάπτυξη μιας σχέσης οικειότητας, με τους Κρητικούς να τον αποκαλούν με το ελληνικό όνομα “Σπύρος”.

Η αφοσίωσή του απέναντι στους άνδρες του επεκτεινόταν και στον άμαχο πληθυσμό, όπως απέδειξε οργανώνοντας την εκκένωση της Σάμου από τους ντόπιους όταν μετά το 1943 οι Γερμανοί επέστρεφαν στο νησί ή όταν ο ίδιος γύρισε στη Σύμη για να εκδικηθεί προσωπικά τη δολοφονία ενός ντόπιου ιερέα και του γιου του – ως αντίποινο για τη συνεργασία τους με τους συμμάχους.

Δεν θα ήταν ίσως υπερβολή να ειπωθεί ότι ο Anders ξεχώριζε για τη γενναιότητα και τις ιδιότητές του ως ηγέτη. Ενδεικτικός είναι ο χαρακτηρισμός του ως “ακαταμάχητου” από έναν από τους διοικητές του, ενώ ένας άλλος συμμαχητής του τον παρομοίαζε με τον ομηρικό ήρωα Αχιλλέα!

Λέγεται ότι σε οποιαδήποτε στρατιωτική επιχείρηση ήταν επικεφαλής, ο Anders λειτουργούσε ως πρότυπο για τους στρατιώτες και ήταν πάντοτε πρόθυμος να έρθει αντιμέτωπος με τον εχθρό προσωπικά. Αυτά τα χαρακτηριστικά του φαίνεται ότι συνετέλεσαν και στην προαγωγή του από στρατιώτη σε στρατηγό μέσα σε 5 μόλις χρόνια.

Προτού υπηρετήσει στην Ελλάδα, ο Anders συμμετείχε, μεταξύ άλλων, σε επιχειρήσεις στη Δυτική Αφρική, ενώ μετέπειτα υπηρέτησε στη βόρεια Ιταλία όπου και βρήκε τραγικό θάνατο στα 24 χρόνια του από γερμανικά πυρά.

Για την υπηρεσία του έλαβε πολλαπλά μετάλλια όσο βρισκόταν στη ζωή, ενώ μετά θάνατον τιμήθηκε με το Σταυρό της Βικτώριας. Πρόκειται, μάλιστα, για τον μοναδικό μη στρατιώτη της Κοινοπολιτείας στον οποίο απονεμήθηκε ο εν λόγω Σταυρός κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ιδιαίτερη μνεία στη συνεισφορά του Anders έγινε και στις επίσημες εκφωνήσεις που δόθηκαν κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, με τον αντιπρόεδρο της Επιτροπής Πολυπολιτισμού της Βικτώριας, Ross (Σπύρο) Αλατσά, να κάνει λόγο για έναν υπερασπιστή της διαφορετικότητας και τον αντιπρόεδρο της Ένωσης Θεσσαλονικέων Μελβούρνης “Λευκός Πύργος”, κ. Ιάκωβο Γαριβάλδη, να εκφράζει την ευγνωμοσύνη του για τον Δανό στρατηγό.

Εν τω μεταξύ, τόσο ο πρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητας Μελβούρνης, κ. Βασίλης Παπαστεργιάδης, όσο και ο γενικός πρόξενος της Δανίας στην Ελλάδα, κ. Jan Ravnholt , καλωσόρισαν τη συνάντηση των δύο κοινοτήτων, ευελπιστώντας σε περαιτέρω συνεργασία μεταξύ των Ελλήνων και των Δανών της Αυστραλίας.

Αποκορύφωμα της βραδιάς ήταν η παράδοση μιας τιμητικής πλακέτας στο δανικό Προξενείο, αφιερωμένης στον Anders Lassen και την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης.

Την πλακέτα παρουσίασαν από κοινού ο κ. Παύλος Μαυρουδής, πρόεδρος της Ένωσης Θεσσαλονικέων Μελβούρνης “Λευκός Πύργος” και ο κ. Αντώνης Τσουρδαλάκης, γραμματέας του Συντονιστικού Συμβουλίου Μνήμης για την Μάχη της Κρήτης και της υπόλοιπης Ελλάδας, κάνοντας λόγο για ιδιαίτερη τιμή εκ μέρους του Συμβουλίου για τη συμμετοχή στην εκδήλωση και εξαίροντας το ρόλο του Anders.

Παράλληλα, ο κ. Μαυρουδής σχολίασε τη χρονική συγκυρία του εορτασμού των δεσμών αδελφοποίησης μεταξύ Μελβούρνης και Θεσσαλονίκης με την τιμητική αυτή εκδήλωση για τον Anders Lassen και την απελευθέρωση της πρωτεύουσας του Βορρά.

Αποδεχόμενος την πλακέτα, ο Δανός πρέσβης, κ. Nørring, αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, στην προσωπική του φιλία με τον ιστορικό Thomas Harder, συγγραφέα της πιο πρόσφατης βιογραφίας του Anders, και συνεχάρη την πρωτοβουλία της ελληνικής κοινότητας για τη διοργάνωση αυτής της σημαντικής εκδήλωσης.

Από την πλευρά του, ο γενικός πρόξενος της Δανίας, κ. Ravnholt, ανακοίνωσε ότι η πλακέτα θα τοποθετηθεί σε ειδική βιτρίνα στο προξενείο, ενώ επιβεβαίωσε την παρουσία του στην επικείμενη εκδήλωση για τον εορτασμό των δεσμών αδελφοποίησης μεταξύ Μελβούρνης και Θεσσαλονίκης, που θα πραγματοποιηθεί αργότερα μέσα στο Νοέμβριο στη Federation Square.

* Ο Jim Claven είναι ιστορικός και συγγραφέας. Η πιο πρόσφατη βιογραφία του Anders έχει γραφτεί από τον Δανό ιστορικό Thomas Harder. Ο Jim και ο Thomas θα ήθελαν πολύ να μιλήσουν με όποιον έχει προσωπικές εμπειρίες ή οικογενειακές αναμνήσεις που σχετίζονται με τον Anders Lassen και το ρόλο του στην απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης. Για να έρθετε σε επικοινωνία με τον Jim Claven μπορείτε να στείλετε email στη διεύθυνση jimclaven@yahoo.com.au