Χαρτογράφηση κρουσμάτων από το Ερευνητικό Εργαστήριο του τμήματος Μηχανικών Τοπογραφίας & Γεωπληροφορικής του ΠΑΔΑ

|> Ένας χάρτης με τα κρούσματα του κορωνοϊού στην Ευρώπη, που χαρτογράφησε Εργαστήριο του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής (ΠΑΔΑ), δημοσιοποιήθηκε από τον ιστότοπο Foititikanea.gr, και αναφέρεται:

Το Ερευνητικό Εργαστήριο Γεωχωρικής Τεχνολογίας (GeoSpatial Technology Research Lab) του Τμήματος Μηχανικών Τοπογραφίας & Γεωπληροφορικής του ΠΑΔΑ εξυπηρετεί τις ερευνητικές και εκπαιδευτικές ανάγκες σε ένα ευρύ φάσμα επιστημονικών πεδίων ενταγμένων στο πρόγραμμα σπουδών του, τα οποία περιλαμβάνουν τη μέτρηση και τη συλλογή, την επεξεργασία, την απεικόνιση, τη διαχείριση, την ανάλυση και τη διάχυση γεωμετρικών όσο και ποσοτικών και ποιοτικών πληροφοριών για το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον.

Όπως προκύπτει και από τον ίδιο τον τίτλο του, το Ερευνητικό Εργαστήριο Γεωχωρικής Τεχνολογίας χρησιμοποιεί ερευνητικές διαδικασίες και μεθόδους οι οποίες εντάσσονται σε ένα καινοτόμο τεχνολογικό πλαίσιο που θεωρεί τον γεωγραφικό χώρο και το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον ως αποτέλεσμα της διαρκούς και αέναης δραστηριότητας της φύσης και του ανθρώπου.

Ένα από τα βασικά ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζεται σε μεγάλο βαθμό στην αξιοποίηση των Συστημάτων Γεωγραφικών Πληροφοριών, της Θεματικής Χαρτογραφίας και γενικότερα της Γεωπληροφορικής στην επιστημονική περιοχή της Επιδημιολογίας με έμφαση στο ένα από τα τρία συνθετικά της στοιχεία (γεωγραφικός χώρος), με σκοπό τη μελέτη των μηχανισμών της γεωγραφικής συμπεριφοράς (διασποράς και κατανομής) ασθενειών στον χώρο.

Ένας εύληπτος τρόπος να αναδειχθεί κατανοητά το φαινόμενο της χωρικής διασποράς και της κατανομής μιας ενδημικής ή /και επιδημικής νόσου είναι η χαρτογραφική αναπαράσταση των φαινομένων αυτών. Οι απόπειρες γραφικής απεικόνισης των πληροφοριών έχουν μακρά ιστορία και οι χάρτες αποτελούν μία από τις αρχαιότερες μορφές της. Η χαρτογραφία κατέχει ιστορικά τον κυριότερο ρόλο στην αναπαράσταση πληροφοριών σχετικών με το ανθρώπινο και φυσικό περιβάλλον, φαινομένων και σχέσεων του γεωγραφικού χώρου.

Εξ ορισμού οι χάρτες αποτελούν μία αρχική αφαίρεση – γενίκευση της γεωγραφικής πραγματικότητας και στη συνέχεια μία αναπαράσταση της με τις διαθέσιμες κατά εποχή επιστημονικές τεχνικές και γραφικές μεθόδους. Η χαρτογράφηση των ασθενειών είναι μία από τις πλέον ουσιώδεις πλευρές της Ιατρικής Γεωγραφίας. Για κάποιους η χαρτογράφηση προτύπων εμφάνισης ασθενειών είναι το κύριο θέμα στην Ιατρική Γεωγραφία, ενώ για άλλους θεωρείται μεν ένα ουσιώδες συστατικό αλλά όχι απαραίτητα αυτοσκοπός.

Δεν υπάρχει πάντως αμφιβολία ότι η χαρτογράφηση ασθενειών παίζει σημαντικό ρόλο στην κατανόηση χωρικών ζητημάτων που συνδέονται με τα προβλήματα της ανθρώπινης υγείας, παρά το γεγονός ότι υπάρχουν ανοικτά θέματα που σχετίζονται όχι μόνο με τη σπουδαιότητα της χαρτογράφησης σε συγκεκριμένες μελέτες, αλλά και για το πώς συγκεκριμένες πληροφορίες αποτυπώνονται στους χάρτες.

Οι θεματικοί χάρτες βοηθούν τους επιδημιολόγους να αναγνωρίζουν τις επικίνδυνες περιοχές (hot spots) για την ενδημία μίας ασθένειας και τις τάσεις της διασποράς της σε μια περιοχή. Συνεπώς, η Ιατρική Γεωγραφία ως ένας επιστημονικός κλάδος χρησιμοποιεί τις «αρετές» μιας άλλης επιστήμης και τέχνης ταυτόχρονα, ώστε να απεικονίζει τα αποτελέσματα των ερευνών για την ανθρώπινη υγεία σε χάρτες, οι οποίοι αφορούν σε μία ειδική κατηγορία θεματικών χαρτογραφικών απεικονίσεων, που γενικά μπορεί να διατυπωθεί με τον όρο «στατιστικοί χάρτες».

Παρακολουθώντας τις τελευταίες ανησυχητικές εξελίξεις της πολύ γρήγορης εξάπλωσης του COVID-19 (κορωνοϊού), αλλά ταυτόχρονα και τα σφάλματα που παρατηρούνται στη χαρτογραφική απόδοση του φαινομένου, θεωρήσαμε χρέος ως μέλη της ερευνητικής κοινότητας του Πανεπιστημίου μας να ασχοληθούμε με τη συστηματική παρακολούθηση και συλλογή δημοσιευόμενων δεδομένων από ευρωπαϊκές και διεθνείς βάσεις (π.χ. Eurostat, CDC, Worldometer, κλπ) και την κατάλληλη επεξεργασία τους, με σκοπό όχι μόνο την απόδοση της γεωγραφικής κατανομής στην εξέλιξη του φαινομένου, αλλά και την παραγωγή και απεικόνιση ορισμένων χωρικών δεικτών που το διέπουν (π.χ. την αναγωγή των κρουσμάτων σε σχέση με τον πληθυσμό (επίπτωση της νόσου), τον ρυθμό ανάκαμψης των κρουσμάτων ανά εβδομάδα, την ημερήσια αύξησή τους κ.λπ.).

Θεμελιώδεις διαδικασίες, όπως η αναζήτηση της κατάλληλης προβολής και κλίμακας των απεικονίσεων, συχνά δεν χρησιμοποιούνται πιθανώς εξαιτίας ελλιπούς γνώσης. Για τον χαρτογράφο όμως τα ζητήματα που αφορούν την προβολή, την κλίμακα, την ποιότητα των δεδομένων, την ακρίβεια και αξιοπιστία τους, τις μεθόδους μέσω των οποίων χαρτογραφούνται τα φαινόμενα και της τελειοποίησης του αποτελέσματος, ώστε αυτό να είναι επιστημονικά ορθό και επικοινωνιακά αποδεκτό, είναι ουσιώδη. Προσβλέπουμε λοιπόν πολύ σύντομα να δημιουργηθεί ένας κατάλληλος ιστοχώρος, όπου η πληροφορία αυτή θα φιλοξενείται και θα ανανεώνεται συστηματικά.

Παράλληλα οι μέθοδοι και οι τεχνικές κατασκευής των χαρτογραφικών αυτών απεικονίσεων θα αποτελέσουν και το περιεχόμενο των ασκήσεων του εξ αποστάσεως μαθήματος της Θεματικής Χαρτογραφίας που θα ξεκινήσει άμεσα, ώστε να διατηρείται ζωντανό το ενδιαφέρον των φοιτητών μας.

Την ομάδα έρευνας και εκπαίδευσης αποτελούν οι: Ιωάννης Κάτσιος, αναπληρωτής καθηγητής και αναπληρωτής πρόεδρος του Τμήματος, Βασίλειος Κρασανάκης, επίκουρος καθηγητής (νεοεκλεγείς), Ελισάβετ Αναστασίου, ακαδημαϊκή υπότροφος, Ανδρέας Τσάτσαρης, καθηγητής, διευθυντής του Εργαστηρίου και πρόεδρος του Τμήματος.