Προληπτική χορήγηση

Η μείωση της χοληστερόλης μέσω προληπτικής χορήγησης στατινών μειώνει σημαντικά σε βάθος χρόνου τα καρδιαγγειακά επεισόδια (έμφραγμα, εγκεφαλικό κ.α.) σε άτομα ακόμη και με μέτρια επίπεδα χοληστερόλης και αρτηριακής πίεσης, που θεωρούνται ότι αντιμετωπίζουν οριακά μόνο αυξημένο έως μεσαίο καρδιαγγειακό κίνδυνο.
Αυτό είναι το συμπέρασμα τριών νέων μελετών στο πλαίσιο μεγάλης διεθνούς κλινικής δοκιμής, σύμφωνα με την οποία, αντίθετα, η χορήγηση φαρμάκων που ρίχνουν την πίεση, είναι ωφέλιμη μόνο σε όσους έχουν υψηλά επίπεδα (συστολική πίεση πάνω από 14). Η διαπίστωση μπορεί μελλοντικά να ωθήσει περισσότερους γιατρούς να συνταγογραφούν στατίνες σε ασθενείς με υπέρταση.

Η επιστημονική έρευνα, που αφορούσε 12.700 ανθρώπους άνω των 55 ετών σε 21 χώρες έξι ηπείρων, έγινε στο πλαίσιο της μεγάλης τυχαιοποιημένης κλινικής δοκιμής HOPE-3, που παρουσιάσθηκε στο ετήσιο συνέδριο του Αμερικανικού Κολλεγίου Καρδιολογίας στο Σικάγο, ενώ παράλληλα υπήρξαν τρεις σχετικές δημοσιεύσεις στο αμερικανικό ιατρικό περιοδικό “New England Journal of Medicine”.

Κανένας από τους συμμετέχοντες δεν είχε διαγνωσθεί με καρδιαγγειακό πρόβλημα, ενώ εμφάνιζε τουλάχιστον έναν παράγοντα καρδιαγγειακού κινδύνου (κάπνισμα, υψηλή χοληστερόλη ή πίεση, οικογενειακό ιστορικό καρδιοπάθειας, παχυσαρκία κ.α.). Οι συμμετέχοντες είχαν χωρισθεί σε τέσσερις κατηγορίες: όσους έπαιρναν καθημερινά μόνο στατίνες (δέκα μιλιγκράμ ροσουβαστατίνης ή Crestor), ή μαζί στατίνες και φάρμακο για την πίεση ή μόνο φάρμακο για την πίεση ή μόνο ψευδοφάρμακο (πλασέμπο). Η παρακολούθηση των συμμετεχόντων διήρκεσε περίπου έξι χρόνια.

Οι έως τώρα έρευνες είχαν εστιάσει σε άτομα υψηλού καρδιαγγειακού κινδύνου, με υψηλή χοληστερόλη ή/και αρτηριακή πίεση, για τους οποίους συστήνεται η χρήση στατινών και αντιυπερτασικών φαρμάκων. Η νέα έρευνα HOPE-3 είναι η πρώτη που εστιάζει -και μάλιστα σε παγκόσμιο επίπεδο- στη σημασία της προληπτικής χρήσης στατινών σε άτομα μεσαίου κινδύνου.

Οι στατίνες μόνες τους ή σε συνδυασμό με φάρμακα κατά της πίεσης βρέθηκαν να είναι ανώτερες από τα ψευδοφάρμακα (πλασέμπο), μειώνοντας τον κίνδυνο για κατοπινά εμφράγματα, εγκεφαλικά, καρδιακή ανεπάρκεια και άλλα καρδιολογικά προβλήματα στα άτομα με μέσα επίπεδα χοληστερόλης και πίεσης. Αντίθετα, μόνα τους τα φάρμακα για την πίεση ήσαν ανώτερα από τα πλασέμπο μόνο στην περίπτωση των ατόμων με υψηλή πίεση.

Καρδιαγγειακοί θάνατοι, εμφράγματα και εγκεφαλικά συνέβησαν στο 3,5% των ασθενών που έπαιρναν τόσο στατίνες όσο και φάρμακα για την πίεση και στο 3,7% για όσους έπαιρναν μόνο στατίνες, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 5% για όσους είχαν πάρει τα πλασέμπο. Η μείωση του κινδύνου ήταν 30% για όσους έπαιρναν στατίνες συν αντιυπερτασικά φάρμακα (40% για όσους είχαν υψηλή πίεση και 20% για όσους είχαν χαμηλή) και 25% για όσους έπαιρναν μόνο στατίνες.

Όσοι ελάμβαναν τις στατίνες, εμφάνισαν μετά από ένα έτος κατά μέσο όρο μια μείωση περίπου 40 μονάδες ή 25% στην «κακή» χοληστερόλη τους (LDL). Το αρχικό επίπεδο χοληστερόλης ενός ανθρώπου δεν φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο στο πόσο θα ωφεληθεί από τις στατίνες. Όσον αφορά τις παρενέργειες, μερικοί άνθρωποι ανέφεραν μυική αδυναμία ή μυικούς πόνους, αλλά το πρόβλημα εξαφανίσθηκε, όταν διακόπηκαν οι στατίνες ή μειώθηκε η δόση τους.

«Οι συνέπειες είναι τεράστιες. Νομίζω ότι σίγουρα θα έπρεπε να χρησιμοποιούμε τις στατίνες πιο ευρέως από ό,τι έχουμε κάνει έως τώρα», δήλωσε ο καθηγητής ιατρικής Σαλίμ Γιουσούφ του καναδικού Πανεπιστημίου Μακμάστερ, ένας από τους κύριους ερευνητές.

«Το βασικό μήνυμα είναι ότι οι στατίνες είναι ασφαλείς και αποτελσματικές και επειδή τα οφέλη τους είναι παρόμοια, άσχετα με τα επίπεδα της χοληστερόλης πριν την έναρξη της θεραπείας ή τα επίπεδα των δεικτών φλεγμονής, δεν χρειάζονται καν τεστ αίματος για να εντοπισθούν εκείνοι οι ασθενείς που θα ωφεληθούν από τις στατίνες», δήλωσε η αναπληρώτρια καθηγήτρια Τζάκι Μπος, επίσης του Πανεπιστημίου ΜακΜάστερ.

Απογοήτευση για το πειραματικό φάρμακο Evacetrabip

Εξ άλλου, διαψεύσθηκαν από μια νέα κλινική δοκιμή οι μεγάλες ελπίδες που είχαν καλλιεργηθεί για το νέο φάρμακο κατά της χοληστερόλης Evacetrapib. Το φάρμακο, που φιλοδοξεί να αποτελέσει εναλλακτική λύση στις στατίνες, μειώνει την «κακή» χοληστερόλη όσο και αυτές, ενώ μπορεί να υπερδιπλασιάσει την «καλή» χοληστερόλη, χωρίς μάλιστα τις μυικές παρενέργειες των στατινών.

Όμως η νέα μεγάλη κλινική δοκιμή σε 12.000 ασθενείς, η οποία επίσης παρουσιάσθηκε στο ετήσιο συνέδριο του Αμερικανικού Κολλεγίου Καρδιολογίας, σύμφωνα με τους «Τάιμς της Νέας Υόρκης», έδειξε τα μηδαμινά οφέλη στην πράξη από τη χορήγηση του φαρμάκου. Η εταιρεία Eli Lilly που ανέπτυξε το φάρμακο, είχε σταματήσει πρόωρα την μελέτη από τον Οκτώβριο, αλλά μόλις τώρα δημοσιεύθηκαν τα συμπεράσματα της κλινικής δοκιμής, που εξηγούν την απόφασή της.

Παρ΄όλο που η «κακή» χοληστερόλη (LDL) των συμμετεχόντων μειώθηκε στο 55 κατά μέσο όρο από 84, ενώ η «καλή» (HDL) αυξήθηκε στο 104 από 46, ο ίδιος αριθμός ασθενών είχε εμφράγματα με όσους είχαν πάρει ψευδοφάρμακο πλασέμπο (256 έναντι 255). Το ίδιο συνέβη επίσης με τον αριθμό των εγκεφαλικών επεισοδίων (92 έναντι 95) και των πρόωρων θανάτων καρδιαγειακής αιτιολογίας (434 έναντι 444).

Οι επιστήμονες αναρωτιούνται πώς είναι δυνατό ένα φάρμακο που έχει τόσο ισχυρή δράση στο επίπεδο της χοληστερόλης, κακής και καλής, να μην έχει ουσιαστικά κανένα όφελος στην καρδιαγγειακή υγεία των ασθενών. «Όλοι μας θα βάζαμε τα χρήματά μας σε αυτό το φάρμακο. Ήταν η μεγάλη μας ελπίδα», δήλωσε ο καρδιολόγος του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ δρ. Πίτερ Λίμπι.

Οι γιατροί τρέφουν τώρα μεγάλες ελπίδες για μια νέα κατηγορία φαρμάκων κατά της χοληστερόλης, τους αναστολείς PCSK-9 (όπως το evolocumab), που ρίχνουν την LDL περισσότερο από κάθε άλλο φάρμακο. Ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη μεγάλες κλινικές δοκιμές για να διαπιστωθεί κατά πόσο όντως μειώνουν τα εμφράγματα και τα εγκεφαλικά. Είναι όμως πολύ ακριβότερα φάρμακα από τις στατίνες, κοστίζοντας ακόμη και πάνω από 14.000 δολάρια το μήνα.