Φιλοδοξίες εν κενώ…

|> Στέλιος Κοπανίδης

|> Έντονη διπλωματική κινητικότητα αναπτύσσεται στο τρίγωνο Αθήνα – Λευκωσία – Άγκυρα, εν όψει της έναρξης της διεθνούς διάσκεψης για το Κυπριακό στις 12 Ιανουαρίου στη Γενεύη.

Παρά τις αισιόδοξες δηλώσεις του ειδικού απεσταλμένου του ΓΓ του ΟΗΕ Έσπεν Μπαρθ Άϊντε ότι “πηγαίνουμε στη Γενεύη με τη φιλοδοξία άμεσης λύσης και στη συνέχεια θα δούμε πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα“, δεν υπάρχουν οι προϋποθέσεις που να επιτρέπουν την καλλιέργεια υψηλών προσδοκιών. Η διάσκεψη χαρακτηρίζεται “ανοιχτού ορίζοντα”, με την έννοια ότι αν και αρχίζει στις 12 Ιανουαρίου, σκοπίμως δεν έχει αναφερθεί πότε τελειώνει, προκειμένου να υπάρξει ο απαιτούμενος χρόνος για πρόοδο στις συνομιλίες. Στη Γενεύη θα δώσει το παρών και ο νεοεκλεγείς Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτιέρες, ενώ θα υπάρχει εκπροσώπηση από το Συμβούλιο Ασφαλείας και την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Τα κύρια ανοιχτά ζητήματα αφορούν την ασφάλεια και τις εγγυήσεις, θέματα για τα οποία οι ελληνοκυπριακές θέσεις είναι ξεκάθαρες, όπως ξεκάθαρη είναι και η τουρκική αδιαλλαξία εδώ και 43 χρόνια. Υπενθυμίζεται ότι αταλάντευτη θέση Αθήνας και Λευκωσίας είναι η ανάγκη κατάργησης των εγγυήσεων και η αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων από τη νήσο.

Ο χρόνος (το timing) δεν είναι ο κατάλληλος για τις συνομιλίες, δεδομένου ότι η Τουρκία ευρισκόμενη στη δίνη τρομοκρατικών χτυπημάτων και με εσωτερικά προβλήματα να την ταλανίζουν, δεν είναι διατεθειμένη για ουδεμία υπαναχώρηση, η οποία θα εκλαμβανόταν ως αδυναμία. Αντιθέτως, θα σκληρύνει περαιτέρω τη στάση της και θα προσπαθήσει για μια ακόμη φορά να εμφανίσει την ελληνοκυπριακή πλευρά ως υπεύθυνη για το ενδεχομένως νέο αδιέξοδο. Άλλωστε η Άγκυρα εκμεταλλεύεται στο έπακρον όλες τις καταστάσεις , ακόμη κι αυτές για τις οποίες θα έπρεπε να είναι υπόλογη. Χαρακτηριστικό είναι το συμβάν με τη δολοφονία του Ρώσου πρέσβη, που σε παλαιότερες εποχές θα αποτελούσε ακόμη και casus beli, η Τουρκία εμφανίστηκε ως θύμα συνωμοτικών κύκλων και αντί συγγνώμης, επανέφερε με δριμύτητα τις αξιώσεις της για έκδοση του Γκιουλέν.

Βεβαίως για την πολιτική της Αγκυρας στο Κυπριακό ευθύνονται τα μέγιστα και οι ισχυροί του πλανήτη, οι οποίοι παρά τα δεκάδες ψηφίσματα της Γενικής Συνέλευσης και τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ δεν έδειξαν ουσιαστικό ενδιαφέρον προκειμένου να βρεθεί βιώσιμη λύση στο πρόβλημα. Αρκέστηκαν σε ευχολόγια, αδράνησαν, αλλά και διέπραξαν σωρεία λαθών, τα οποία παγίωσαν τα τετελεσμένα της εισβολής. Λάθη, πάντως, έγιναν και από την ελληνική πλευρά, με χαρακτηριστικότερο όλων, την άκομψη επιμονή της αποδοχής του σχεδίου Ανάν. Το θέμα, ωστόσο, δεν είναι η καταγραφή λαθών αλλά η αποφυγή άλλων.

Το αφήγημα, ότι η οποιαδήποτε λύση του Κυπριακού στη βάση της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας συνεπάγεται βελτίωση του status quo καθώς και οικονομικά οφέλη, δεν τεκμηριώνεται. Επιπροσθέτως παρόμοια μοντέλα, που στηρίζονται σε εθνοκοινοτικούς πυλώνες, οδηγούν συνήθως σε δυσλειτουργίες και αδιέξοδα. Η στρατηγική που ακολουθείται στο Κυπριακό επείγει να επαναξιολογηθεί και να υπάρξουν εναλλακτικές προσεγγίσεις που θα στηρίζονται σε μια εξελικτική διαδικασία με συγκεκριμένο οδικό χάρτη. Η θέση “καλύτερα η διαιώνιση του προβλήματος και η μη λύση, παρά η κακή λύση“, μπορεί να θεωρείται εσχάτως παρωχημένη και να εμπεριέχει σοβαρούς κινδύνους, αλλά στην παρούσα φάση φαντάζει ίσως ως η πλέον ενδεδειγμένη…