Αυτό θα προσφέρει στους ευρωπαίους καταναλωτές το πλεονέκτημα μιας ευρύτερης επιλογής τροφίμων και ένα ευνοϊκότερο περιβάλλον για την ευρωπαϊκή βιομηχανία γεωργικών προϊόντων διατροφής — τον δεύτερο μεγαλύτερο τομέα απασχόλησης στην Ευρώπη — για να επωφεληθεί από την καινοτομία, η οποία με τη σειρά της είναι επωφελής για την ανάπτυξη και την απασχόληση.

Ποιά είναι

Τα νέα τρόφιμα είναι τρόφιμα τα οποία δεν καταναλώνονταν σε σημαντικό βαθμό στην ΕΕ πριν από το Μάιο του 1997 (όταν τέθηκε σε ισχύ η πρώτη νομοθεσία για τα νέα τρόφιμα). Αυτά μπορεί να είναι καινοτόμα τρόφιμα που αναπτύχθηκαν πρόσφατα ή τρόφιμα που παράγονται με τη χρήση νέων τεχνολογιών και διεργασιών παραγωγής καθώς και τρόφιμα τα οποία παραδοσιακά καταναλώνονται εκτός ΕΕ. Τα νέα τρόφιμα που εγκρίθηκαν πρόσφατα περιλαμβάνουν το λάδι από το φυτό Buglossoides arvensis, την πρωτεΐνη κράμβης (ένα είδος λάχανου) και το σπορέλαιο κορίανδρου.

Από το 1997 έως το 2014 υποβλήθηκαν περίπου 170 αιτήσεις έγκρισης σε ολόκληρη την ΕΕ (7-10 αιτήσεις/έτος). Μέχρι σήμερα, έχουν εγκριθεί για χρήση περίπου 90 νέα τρόφιμα.

Στα εγκεκριμένα νέα τρόφιμα περιλαμβάνονται προϊόντα τα οποία παραδοσιακά καταναλώνονται σε χώρες εκτός ΕΕ, όπως οι σπόροι Chia (υψηλή περιεκτικότητα σε ω-3 λιπαρά οξέα), και τρόφιμα που παράγονται με τις τελευταίες τεχνολογικές καινοτομίες όπως θερμικά επεξεργασμένα γαλακτοκομικά προϊόντα που έχουν υποστεί ζύμωση μεBacteroides xylanisolvens (DSM 23964). Άλλα παραδείγματα είναι ένα λίπος μειωμένης ενέργειας («salatrim»), ένα έλαιο από μικροφύκη πλούσιο σε DHA, και ένας υψηλής πίεσης χυμός φρούτων (ο οποίος αποτελεί παράδειγμα τροφίμου που προέρχεται από νέες διεργασίες παραγωγής).

Η νομοθεσία 

Οι σημερινοί κανόνες υπάρχουν εδώ και σχεδόν 20 έτη. Έκτοτε, οι τεχνολογικές εξελίξεις και οι επιστημονικές γνωμοδοτήσεις έχουν εξελιχθεί σημαντικά. Ως εκ τούτου, για να μειωθεί η ισχύουσα διάρκεια για τη διαδικασία έγκρισης (3,5 έτη κατά μέσο όρο), οι κανόνες της ΕΕ πρέπει να επικαιροποιηθούν. Προηγούμενη αναθεώρηση είχε προταθεί από την Επιτροπή το 2008, αλλά δεν κατέστη δυνατόν να επιτευχθεί συμφωνία μεταξύ του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Οι κύριες αλλαγές

Ο νέος κανονισμός ενισχύει την αποτελεσματικότητα της διαδικασίας έγκρισης, επιτρέπει την ταχύτερη παράδοση ασφαλών και καινοτόμων τροφίμων στην αγορά και εξαλείφει περιττά εμπόδια στο εμπόριο, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα υψηλό επίπεδο ασφάλειας των τροφίμων.

Δημιουργεί ένα κεντρικό σύστημα χορήγησης αδειών, το οποίο θα παρέχει μεγαλύτερη ασφάλεια δικαίου στους αιτούντες την χορήγηση άδειας για νέα τρόφιμα και θα απλουστεύσει και θα επιταχύνει τη διαδικασία έγκρισης.

Η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) θα διενεργεί επιστημονική εκτίμηση κινδύνουστο πλαίσιο της αίτησης κάθε νέου τροφίμου, ενώ η Επιτροπή θα διαχειρίζεται τα αρχεία κάθε αιτούντα και θα υποβάλει πρόταση για την έγκριση ενός νέου τροφίμου το οποίο έχει διαπιστωθεί ότι είναι ασφαλές.

Για να διευκολυνθεί το εμπόριο από τρίτες χώρες των παραδοσιακών τροφίμων, τα οποία θεωρούνται νέα τρόφιμα στην ΕΕ, ο νέος κανονισμός εισάγει επίσης μια καταλληλότερη διαδικασία αξιολόγησης για τα νέα τρόφιμα στην ΕΕ. Αν μπορεί ιστορικά να αποδειχθεί ότι τα εν λόγω παραδοσιακά τρόφιμα είναι ασφαλή και δεν έχουν διατυπωθεί ανησυχίες για την ασφάλεια από κράτη μέλη της ΕΕ ή την EFSA, τα εν λόγω παραδοσιακά τρόφιμα θα επιτρέπεται να διατίθενται στην αγορά βάσει κοινοποίησης από τον υπεύθυνο της επιχείρησης τροφίμων.

Στον νέο κανονισμό περιλαμβάνονται επίσης διατάξεις περί προστασίας των δεδομένων. Νέα επιστημονικά στοιχεία και δεδομένα βιομηχανικής ιδιοκτησίας δεν θα μπορούν να χρησιμοποιούνται προς υποστήριξη άλλης αίτησης για διάστημα 5 ετών μετά την έγκριση ενός νέου τροφίμου.

Προϋποθέσεις για έγκριση

Τα νέα τρόφιμα θα πρέπει να εγκρίνονται για χρήση στην ΕΕ μόνο εφόσον δεν αποτελούν κίνδυνο για τη δημόσια υγεία, δεν έχουν υποβαθμισμένη διατροφική αξία όταν αντικαθιστούν παρόμοιο τρόφιμο και δεν είναι παραπλανητικά για τον καταναλωτή. Πρέπει να υποβάλλονται σε επιστημονική αξιολόγηση πριν από τη χορήγηση της άδειας προκειμένου να επιβεβαιωθεί η ασφάλειά τους. Η έγκριση καθορίζει τους όρους χρήσης τους, τον χαρακτηρισμό τους ως τροφίμου ή συστατικού τροφίμων και τις απαιτήσεις επισήμανσης.

Η ετικέτα

Τα νέα τρόφιμα υπόκεινται στις γενικές απαιτήσεις επισήμανσης που ορίζονται στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1169/2011. Ειδικές πρόσθετες απαιτήσεις για την επισήμανση νέων τροφίμων μπορεί επίσης να εφαρμοστούν για την ορθή ενημέρωση των καταναλωτών, όπως π.χ. προειδοποιητικές ετικέτες ότι ένα νέο τρόφιμο δεν συνίσταται για ορισμένες ευάλωτες ομάδες. Στην ετικέτα πρέπει να αναγράφεται η ονομασία του τροφίμου και, κατά περίπτωση, να προσδιορίζονται οι προϋποθέσεις χρήσης. Κάθε ισχυρισμός σχετικά με θέματα διατροφής και υγείας πρέπει να είναι συμβατός με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1924/2006 σχετικά με τους ισχυρισμούς επί θεμάτων διατροφής και υγείας που διατυπώνονται για τα τρόφιμα.

Τι είναι τα νανοϋλικά

Τα νανοϋλικά είναι υλικά κατασκευασμένα σε κλίμακα ατόμων και μορίων. Ο νέος κανονισμός ορίζει ότι για τα τεχνολογικά επεξεργασμένα νανοϋλικά που ορίζονται στη νέα νομοθεσία απαιτείται έγκριση νέων τροφίμων πριν από τη χρήση τους σε τρόφιμα. Η ασφάλειά τους θα αξιολογηθεί από την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων. Οι αιτούντες πρέπει επίσης να αποδεικνύουν ότι χρησιμοποιούν τις πλέον επικαιροποιημένες μεθόδους δοκιμών για τις δοκιμές των τεχνολογικά επεξεργασμένων νανοϋλικών για τις οποίες ζητείται έγκριση.

Τα έντομα

Τα έντομα καταναλώνονται ήδη ευρέως σε ολόκληρο τον κόσμο. Στην ΕΕ, τα έντομα εμπίπτουν στον ορισμό των νέων τροφίμων ως συστατικά τροφίμων τα οποία έχουν απομονωθεί από ζώα. Τα μέρη των εντόμων (όπως π.χ. πόδια, φτερούγες, κεφαλές, κ.λπ.) επίσης εμπίπτουν στον ορισμό αυτό.

Η νέα νομοθεσία διευκρινίζει ότι και τα ολόκληρα ζώα, όπως π.χ. τα ολόκληρα έντομα, εάν δεν καταναλώνονταν από τον άνθρωπο σε σημαντικό βαθμό εντός της ΕΕ πριν από τις 15 Μαΐου 1997 (ημερομηνία λήξης του κανονισμού), εμπίπτουν και αυτά στον ορισμό των νέων τροφίμων.

Αιτήσεις υπό εξέταση

Κατά τα τελευταία έτη, υπήρξαν περίπου 7-10 αιτήσεις ανά έτος για άδειες νέων τροφίμων σε ολόκληρη την ΕΕ. Ορισμένες αιτήσεις, όπως π.χ. οι αιτήσεις για το Ecklonia cava phlorotannins, τους ξυλο-ολιγοσακχαρίτες και το αποξηραμένο με ψεκασμό εκχύλισμα Terminalia ferdinandiana EXELL, βρίσκονται επί του παρόντος υπό αξιολόγηση από τα κράτη μέλη. Οι αιτήσεις οι οποίες δεν θα έχουν οριστικοποιηθεί κατά την έναρξη ισχύος των νέων ρυθμίσεων, θα διέπονται από τον νέο κανονισμό. Αυτό σημαίνει ότι την οριστικοποίηση των εν λόγω αιτήσεων θα αναλάβει η Επιτροπή.

Κράτη μέλη και ΕΕ

Όχι. Ο κανονισμός σχετικά με τα νέα τρόφιμα θεσπίζει εναρμονισμένα μέτρα για την έγκριση νέων τροφίμων, γεγονός που σημαίνει ότι όταν ένα τρόφιμο εγκρίνεται για διάθεση στην αγορά της ΕΕ, μπορεί να πωληθεί σε οποιοδήποτε κράτος μέλος της ΕΕ. Ωστόσο, ένα κράτος μέλος μπορεί να αναστείλει ή να περιορίσει προσωρινά την εμπορία και χρήση ενός νέου τροφίμου, αν, κατά τη γνώμη του, αποτελεί κίνδυνο για την υγεία σύμφωνα με τις διατάξεις διασφάλισης της γενικής νομοθεσίας για τα τρόφιμα. Οι αρχές των κρατών μελών πρέπει να ενημερώσουν την Επιτροπή, η οποία στη συνέχεια προβαίνει σε έρευνα σχετικά με τα προστατευτικά μέτρα του κράτους μέλους της ΕΕ. Εάν έχει διαπιστωθεί ότι ένα τρόφιμο ενέχει κινδύνους για τους καταναλωτές, η Επιτροπή μπορεί να αναστείλει αμέσως την έγκριση για διάθεση στην αγορά της ΕΕ.

Η καινοτομία

Στόχος του νέου κανονισμού είναι να καταστήσει τη διαδικασία έγκρισης για τα νέα τρόφιμα απλούστερη, ταχύτερη και αποτελεσματικότερη, κατά τρόπο ώστε τα καινοτόμα τρόφιμα που είναι ασφαλή για κατανάλωση να μπορούν να διατεθούν στην αγορά ταχύτερα. Επιπλέον, οι διατάξεις για την προστασία των δεδομένων θα συμβάλουν στην προστασία των συμφερόντων των εταιρειών που παράγουν νέα, καινοτόμα προϊόντα, και θα ενθαρρύνει την καινοτομία στον τομέα των τροφίμων.

Μετά τη σημερινή συμφωνία, ο νέος κανονισμός πρέπει να εγκριθεί επίσημα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, πριν από τη δημοσίευσή του στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Οι νέοι κανόνες θα ισχύσουν δύο έτη από την ημερομηνία έναρξης ισχύος του νέου κανονισμού (περίπου στα τέλη του 2017).