Το “πώς” και το “γιατί” σκοτώθηκε, όταν θα ανοίξουν τα αρχεία της ΕΣΑ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ |> Ξημερώματα Πρωτομαγιάς του 1976. Ημέρα Σάββατο. Λεωφόρος Βουλιαγμένης. Εκεί στη συμβολή με τη Βασ. Όλγας στον Άγιο Δημήτριο, όπου σήμερα ο σταθμός του Μετρό. Ένα Mirafiori κατευθύνεται στη Γλυφάδα. Ξαφνικά, κάτι γίνεται, φεύγει από την πορεία του και πάει και καρφώνεται στη ράμπα ενός συνεργείου αυτοκινήτων. Οδηγός, ο ανεξάρτητος βουλευτής και αρχηγός της Ελληνικής Δημοκρατικής Νεολαίας (ΕΔΗΝ), Αλέξανδρος Παναγούλης…

|> Παντελής Π. Ξανθίδης

Την ώρα που η Αθήνα ξυπνούσε για να γιορτάσει την Πρωτομαγιά, η είδηση πέφτει σαν κεραυνός! «Σκοτώθηκε ο Παναγούλης!»… Από τότε πέρασαν 42 χρόνια και ακόμη δεν ξέρουμε αν έπεσε θύμα τροχαίου, ή έχασε τη ζωή του από κάποια άλλη αιτία… Πάντως δεν έχουν σβήσει οι υποψίες. Τουλάχιστον, για εμάς τους ΕΔΗΝίτες και τους άλλους συναγωνιστές του. Και δεν είναι από συναισθηματικούς λόγους…

Κάποτε ο Στάθης Παναγούλης, είχε δηλώσει πως αμέσως μετά το δυστύχημα «είχαμε ζητήσει από τις αρχές να κλείσουν το δρόμο, αλλά το αίτημά μας δεν είχε γίνει δεκτό» και ότι «ο χώρος παρέμεινε αφύλακτος και ο καθένας θα μπορούσε να αλλοιώσει στοιχεία». Βέβαια, αυτό δεν είναι ούτε απόδειξη, μήτε ένδειξη. Όμως προκαλεί υποψίες…

Σε κάποιο αφιέρωμά της η «Ελευθεροτυπία», μεταξύ άλλων θα γράψει:

«Λίγο καιρό μετά το συμβάν, αποκαλύφθηκε ότι κατείχε φακέλους με αδιαμφισβήτητες αποδείξεις εις βάρος πολιτικών που συνεργάστηκαν με τα όργανα ασφαλείας κατά την επταετία (φάκελος ΕΣΑ). Η αποκάλυψή τους ήξερε πως θα τάραζε τότε το πολιτικό σκηνικό και είχε θελήσει να ενημερώσει για το θέμα τον πρωθυπουργό Κ. Καραμανλή. Η πρόθεσή του να κάνει αποκαλύψεις τον είχε φέρει αντιμέτωπο με πιέσεις εντός Βουλής, όσο και με απειλές για τη ζωή του».

Στη συνέχεια δημοσιεύεται δήλωση του Στάθη Παναγούλη, ο οποίος, μεταξύ άλλων, επισημαίνει:

«Τα αρχεία της ΕΣΑ τα βρήκε ο ίδιος με συνεργάτες του από το σπίτι του Χατζηζήση, ο οποίος ήταν διοικητής του ΕΑΤ-ΕΣΑ (σ.σ. αρχικά για το Ειδικό Ανακριτικό Τμήμα της Ελληνικής Στρατιωτικής Αστυνομίας, το κύριο σώμα ασφαλείας κατά τη διάρκεια της δικτατορίας). Εκεί περιγράφονταν οι σχέσεις της χούντας με πολιτικούς. Είχε έρθει σε ρήξη με τον Αβέρωφ, αλλά, κατά τη γνώμη της οικογένειας, δεν σχετίζεται με το γεγονός».

Εν τω μεταξύ, ανατρέχοντας στο λήμμα «Παναγούλης» της wikipedia, μεταξύ άλλων, θα διαβάσουμε:

«Η αποκάλυψη των φακέλων, που δεν έλαβε χώρα ποτέ, λέγεται ότι περιείχε αδιαμφισβήτητες αποδείξεις εις βάρος ορισμένων πολιτικών που συνεργάστηκαν με την χούντα. Κατά πολλούς, το τροχαίο ατύχημα είχε στηθεί για να θέσει τον Αλέξανδρο Παναγούλη εκτός μάχης και να εξαφανίσει τις αποδείξεις που είχε υπό την κατοχή του. Δεν έχει παρουσιαστεί ωστόσο μέχρι σήμερα κανένα τεκμήριο για όλες αυτές τις εικασίες».

Άτιμοι. Πόσους θα πιάσετε;
Θα μείνουν όσοι χρειάζονται και περσότεροι.
Θα μείνουν και δεν θα σταυρώσουν τα χέρια.

Έτσι τελειώνει το ποίημα «Αγωνίες» του Αλέκου…

ΣΠΑΝΙΟ VIDEO

Εκπομπή-αφιέρωμα στον Αλέξανδρο Παναγούλη, η οποία περιλαμβάνει συνέντευξη που παραχώρησε, με κάθε μυστικότητα, ο Αλ. Παναγούλης στον Ιταλό δημοσιογράφο Silvano Agosti, λίγες μέρες μετά την αμνήστευση που απένειμε το καθεστώς των συνταγματαρχών στους πολιτικούς κρατουμένους στις 21/8/1973. Το πολύτιμο αυτό ντοκουμέντο παραχωρήθηκε από τον S. Agosti στην ΕΡΤ.

Πριν την προβολή του παρατίθενται χρονολογικά τα γεγονότα-σταθμοί της αντιδικτατορικής δράσης του μεγάλου αγωνιστή, όπως η λιποταξία του από το στράτευμα μετά την επιβολή της χούντας, η ίδρυση της οργάνωσης Ελληνική Αντίσταση και η στήριξη της ένοπλης πάλης κατά του απριλιανού καθεστώτος. Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στην αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας κατά του δικτάτορα Γεωργίου Παπαδόπουλου τον Αύγουστο του 1968, που οδήγησε στη σύλληψη και καταδίκη του δις εις θάνατον από το Έκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών, καθώς και στον «εντοιχισμό» του για τεσσεράμισι χρόνια στις στρατιωτικές φυλακές Μπογιατίου.

Έπεται αναφορά στην εκλογή του ως βουλευτή με την Ένωση Κέντρου το 1974 και, τέλος, στον μυστηριώδη θάνατό του σε τροχαίο, την Πρωτομαγιά του 1976. Ακολουθεί η συνέντευξη που παραχώρησε στον S. Agosti μετά την αμνήστευσή του τον Αύγουστο του 1973, στην οποία αφηγείται την περιπέτεια της φυλάκισής του και τις άθλιες συνθήκες εγκλεισμού του, δίνοντας λεπτομέρειες για τα βασανιστήρια που υπέστη και τις μεθόδους βασανισμού που χρησιμοποιούσε η χούντα.

Εκτός από τον Αλέξανδρο Παναγούλη, μιλάει η μητέρα του Αθηνά, ο συναγωνιστής του Στάθης Γιώτας, ο δεσμοφύλακας Γιώργος Μωράκης, που τον συνέτρεξε στην απόδρασή του από τις φυλακές το 1969 και ο τ. πρόεδρος του ΟΛΠ Γιώργος Ανωμερίτης, που αμνηστεύτηκε επίσης το 1973.

Μεταξύ άλλων, περιλαμβάνεται πλάνο από την Πολυκλινική Αθηνών όπου διακομίστηκε ο Σπύρος Μουστακλής – θύμα των βασανιστηρίων του ΕΑΤ-ΕΣΑ, , στο οποίο μιλά η γυναίκα του Χριστίνα. 

Το Αφιέρωμα μεταδόθηκε από την ΕΡΤ-1 το 1987, με παρουσιάστρια την Εύη Δεμίρη και κείμενο του Γιάννη Φάτση. Την σκηνοθεσία υπογράφει ο Τάσος Μπιρσίμ, ενώ το μοντάζ ο Θόδωρος Σπυρόγλου. Η αφήγηση είναι του Αλέξανδρου Αντωνόπουλου. Στα σχόλια του youtube, υπάρχει και αυτό το σημείωμα: «Ένα μεγάλο ευχαριστώ, στην Ολύνα Ξενοπούλου για την ανακάλυψη του βίντεο»…