Έκθεση για τα πλεονάζοντα θρεπτικά συστατικά, τα πλαστικά απορρίμματα κ.ά. είδη ρύπανσης

|> Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε χθες έκθεση σχετικά με την οδηγία-πλαίσιο για τη θαλάσσια στρατηγική (ΟΠΘΣ), η οποία αποκαλύπτει ότι, ενώ το πλαίσιο της ΕΕ για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος είναι ένα από τα πιο ολοκληρωμένα και φιλόδοξα σε παγκόσμιο επίπεδο, εξακολουθούν να υπάρχουν επίμονες προκλήσεις, όπως τα πλεονάζοντα θρεπτικά συστατικά, ο υποθαλάσσιος θόρυβος, τα πλαστικά απορρίμματα και άλλα είδη ρύπανσης, καθώς και η μη βιώσιμη αλιεία. Το μήνυμα αυτό ενισχύεται περαιτέρω στην έκθεση «Marine Messages II (Μηνύματα για το θαλάσσιο περιβάλλον II)» του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (ΕΟΠ).

Ο Βιργκίνιους Σινκέβιτσους, επίτροπος αρμόδιος για το Περιβάλλον, τους Ωκεανούς και την Αλιεία, δήλωσε: «Η παρούσα έκθεση και τα συνοδευτικά μηνύματα του ΕΟΠ για το θαλάσσιο περιβάλλον επιβεβαιώνουν ότι πρέπει να εντείνουμε τη δράση για να προστατεύσουμε τις θάλασσες και τους ωκεανούς μας. Έχουμε σημειώσει πρόοδο, για παράδειγμα στον τομέα της βιώσιμης αλιείας, αλλά χρειαζόμαστε επιπλέον προσπάθειες για να αναχαιτίσουμε την ανεύθυνη ρύπανση των θαλασσών μας. Σημειώνω με λύπη ότι τα κράτη μέλη της ΕΕ δεν θα επιτύχουν την καλή περιβαλλοντική κατάσταση που απαιτείτο από τη νομοθεσία για όλα τα θαλάσσια ύδατά τους έως το 2020 και ότι, για ορισμένες θαλάσσιες περιοχές, οι προσπάθειες που απαιτούνται είναι σημαντικές. Η Επιτροπή θα προβεί σε επανεξέταση της οδηγίας-πλαισίου για τη θαλάσσια στρατηγική, προκειμένου να διαπιστώσει τι λειτούργησε καλά και τι όχι, και να αναλάβει δράση για τις ελλείψεις που θα προσδιοριστούν. Η προστασία των θαλασσών και των ωκεανών μας αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και αποτελεί προϋπόθεση για τους αλιείς μας, άνδρες και γυναίκες, ώστε να μας παρέχουν υγιή και βιώσιμα θαλασσινά και στο μέλλον και, ως εκ τούτου, αξίζει τη συνεχή προσοχή μας σε όλους τους τομείς πολιτικής».

Ο Hans Bruyninckx, εκτελεστικός διευθυντής του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος, είπε: «Οι θάλασσες και τα θαλάσσια οικοσυστήματά μας πάσχουν από πολυετή υπερεκμετάλλευση και εγκατάλειψη. Μπορεί σύντομα να φτάσουμε σε ένα σημείο χωρίς επιστροφή, αλλά, όπως επιβεβαιώνεται στην έκθεσή μας, εξακολουθούμε να έχουμε μια ευκαιρία να αποκαταστήσουμε τα θαλάσσια οικοσυστήματά μας, αν ενεργήσουμε με αποφασιστικότητα και συνοχή και επιτύχουμε μια βιώσιμη ισορροπία μεταξύ του τρόπου με τον οποίο χρησιμοποιούμε τις θάλασσες και του αντικτύπου μας στο θαλάσσιο περιβάλλον. Στο πλαίσιο αυτό, η νέα στρατηγική της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα έως το 2030, καθώς και άλλα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, πρέπει να καθοδηγούν την ανάληψη επείγουσας και συνεκτικής δράσης προστασίας και αποκατάστασης».

Η έκθεση της ΟΠΘΣ παρουσιάζει μια ανάμεικτη εικόνα της κατάστασης των θαλασσών της Ευρώπης. Σχεδόν τα μισά παράκτια ύδατα της Ευρώπης παρουσιάζουν έντονο ευτροφισμό. Παρόλο που οι κανόνες της ΕΕ που ρυθμίζουν τα χημικά προϊόντα οδήγησαν σε μείωση των ρυπαντικών ουσιών, παρατηρήθηκε αυξημένη συσσώρευση πλαστικών και πλαστικών χημικών καταλοίπων στα περισσότερα θαλάσσια είδη. Χάρη στην κοινή αλιευτική πολιτική της ΕΕ, σχεδόν όλες οι εκφορτώσεις στον Βορειοανατολικό Ατλαντικό προέρχονται από υγιή αποθέματα. Αυτό όμως δεν συμβαίνει ακόμη στη Μεσόγειο, για την οποία απαιτούνται περισσότερες προσπάθειες.

Η έκθεση «Marine Messages II» του ΕΟΠ, στην οποία βασίζεται η επανεξέταση της Επιτροπής, δείχνει ότι η ιστορική και, σε ορισμένες περιπτώσεις, η τρέχουσα χρήση των θαλασσών μας δημιουργεί σοβαρά προβλήματα και έχει ως αποτέλεσμα από τις αλλαγές στη σύνθεση των θαλάσσιων ειδών και οικοτόπων έως τις αλλαγές στη συνολική φυσική και χημική σύνθεση των θαλασσών. Προτείνει ακόμη λύσεις που μπορούν να βοηθήσουν την ΕΕ να επιτύχει τον στόχο της για καθαρές, υγιείς και παραγωγικές θάλασσες, κυρίως μέσω διαχείρισης με βάση το οικοσύστημα. Προσθέτει, επίσης, ότι υπάρχουν ενδείξεις για την αποκατάσταση του θαλάσσιου οικοσυστήματος σε ορισμένες περιοχές, ως αποτέλεσμα σημαντικών, συχνά δεκαετών, προσπαθειών για τη μείωση ορισμένων επιπτώσεων, όπως εκείνων που προκαλούνται από τις ρυπογόνες ουσίες, τον ευτροφισμό και την υπεραλίευση.

Ιστορικό

Η οδηγία-πλαίσιο για τη θαλάσσια στρατηγική (ΟΠΘΣ) έχει προσφέρει ώθηση για την καλύτερη κατανόηση των πιέσεων και του αντικτύπου των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στη θάλασσα, καθώς και των επιπτώσεών τους στη θαλάσσια βιοποικιλότητα, στους οικοτόπους τους και στα οικοσυστήματα που υποστηρίζουν. Οι γνώσεις που αποκτήθηκαν από την εφαρμογή της εν λόγω οδηγίας ήταν, για παράδειγμα, κινητήρια δύναμη για την έκδοση της οδηγίας για τα πλαστικά μίας χρήσης. Το γεγονός αυτό οδήγησε σε αυξημένη συνεργασία μεταξύ των παραθαλάσσιων κρατών μελών των περιφερειών των τεσσάρων ευρωπαϊκών θαλασσών, καθώς και μεταξύ των θαλάσσιων περιφερειών. Ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη εκτός ΕΕ έχουν επίσης ως στόχο την επίτευξη καλής περιβαλλοντικής κατάστασης ή ισοδύναμου καθεστώτος.

Η οδηγία απαιτεί από τα κράτη μέλη να θεσπίσουν περιφερειακά συντονισμένες στρατηγικές με σκοπό την επίτευξη καθαρών, υγιών και παραγωγικών θαλασσών. Αυτός ο πρωταρχικός στόχος, ο οποίος αναφέρεται ως «καλή περιβαλλοντική κατάσταση», καθορίζεται βάσει ορισμένων αποκαλούμενων «χαρακτηριστικών περιγραφής» (π.χ. βιοποικιλότητα, αλιεία, ευτροφισμός, ρυπογόνες ουσίες, απορρίμματα, υποθαλάσσιος θόρυβος). Αποτελεί βασικό νομοθέτημα που προστατεύει και διατηρεί τη θαλάσσια βιοποικιλότητα και τους οικοτόπους της και, ως εκ τούτου, αποτελεί σημαντικό εργαλείο για την εφαρμογή της στρατηγικής για τη βιοποικιλότητα και της στρατηγικής «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» έως το 2030 και παράγοντα που συμβάλλει σημαντικά στην επίτευξη της φιλοδοξίας μηδενικής ρύπανσης στη θάλασσα. Συνδέεται επίσης στενά με τις επικείμενες στρατηγικές για τα βιώσιμα χημικά προϊόντα και τις έξυπνες και βιώσιμες μεταφορές.

Η ΟΠΘΣ πρέπει να επανεξεταστεί έως τα μέσα του 2023 και, όπου είναι αναγκαίο, θα προταθούν τροποποιήσεις. Η επανεξέταση θα αναλύσει περαιτέρω τα επιτεύγματα και τις προκλήσεις για την περιβαλλοντική προστασία των ευρωπαϊκών θαλασσών, σύμφωνα με το θεματολόγιο της Επιτροπής για τη βελτίωση της νομοθεσίας, και θα διενεργηθεί παράλληλα με την επανεξέταση της κοινής αλιευτικής πολιτικής.